Η σύγχρονη ανάγνωση του Friedrich Ratzel και ο περί γεωγραφικού ντετερμινισμού μύθος: η περίπτωση του Ανατολικού Ζητήματος

Abstract

Except of the research on the two initial questions, that is to say the influence of Friedrich Ratzel's ideas in later geopolitical analytic systems and the erroneously attributed to him geodeterministic analytic optic, this research approached other on part questions, as: • the definition of Ratzel's Political Geography and the demand of its scientific character [§ 2.3.] • issues of methodological approach of his labyrinthine and extended over many scientific field work [§ 2.4.] • the redefinition of his geopolitical period [§2.5.] • his state perception and the evaluation of socially/cultural phenomena as factors of force [§3, §4, §5] • the biogeographical content of significance of Vital Space and his delimitation concerning Political Geography [§4] • the attitude towards the racist and Darwinian theories [§5, §6] • his worldview and confrontation with the cosmopolitism rising at a period of national conflicts [§5, §6] • his contribution in an interdisciplinary, positivist and scientific approach of social, but also international process [§2, §6] • His point of view about the architecture of Europe [§7]. On the previous research axes, there have been were concisely exported following conclusions: • Ratzel was never in his scientific life a geodeterminist, but he analyzed the international being with geographic tools taking into account wider economic, social, political and cultural parameters. • later geopolitical systems, as the modern greek Systemic Geopolitical Analysis, have explicit influences from ratselian multidimensional, positivistic and interdisciplinary approach of international being. • he was a pioneer in implementing scientific methodology in the field of international affairs. • the attributed to Ratzel organistic perception of state constitutes a fundamental interpretational mistake, since he analyzes the state hypostasis from a complex, economical and social point of view. • he was an early theorist of globalization • is not inspired by racist ideas and does not evaluate the people with biological criteria. • he was an early theorist of the European unity and architecture.

Πέραν της διερεύνησης των δύο βασικών ερωτημάτων του θέματος, δηλ. της επιρροής των ιδεών του Friedrich Ratzel σε μεταγενέστερα γεωπολιτικά αναλυτικά συστήματα και της συχνά λανθασμένα αποδιδόμενης σ' αυτόν γεωντετερμινιστικής αναλυτικής οπτικής, προσεγγίστηκαν στην πορεία της έρευνας επί μέρους ζητήματα, όπως: • ο ορισμός και το αίτημα της επιστημονικότητας της ρατσελιανής Πολιτικής Γεωγραφίας [§2.3.] • ζητήματα μεθοδολογικής προσέγγισης του πολυδαίδαλου και εκτεινόμενου σε πολλούς επιστημονικούς τομείς έργο του [§ 2.4.] • ο προσδιορισμός της γεωπολιτικής του περόδου [§2.5.] • η περί του κράτους αντίληψη του, καθώς και η αξιολόγηση κοινωνιολογικών και πολιτιστικών παραμέτρων ως συντελεστών ισχύος [§3, §4, §5] • το βιογεωγραφικό περιεχόμενο της έννοιας του Ζωτικού Χώρου και η οριοθέτησή του σε σχέση με την Πολιτική Γεωγραφία [§4] • η στάση του έναντι των ανερχόμενων την εποχή εκείνη ρατσιστικών θεωρήσεων και των δαρβινικών θεωριών [§5, §6] • η κοσμοθεώρησή του και η αντιμετώπιση του αναδύοντος κατά την εποχή των εθνικών συγκρούσεων κοσμοπολιτισμού [§5, §6] • η συμβολή του σε μία διεπιστημονική, θετικιστική και επιστημονική προσέγγιση κατά την ανάλυση του κοινωνικού, αλλά και του διεθνούς γίγνεσθαι [§2, §6] • οι απόψεις του για την αρχιτεκτονική της Ευρώπης [§7]. Επί των προηγούμενων ερευνητικών αξόνων εξήχθησαν συνοπτικά τα ακόλουθα συμπεράσματα: • ο Ratzel δεν υπήρξε σε καμία επιστημονική περίοδο της ζωής του γεωντετερμινιστής, αλλά ανέλυε το διεθνές γίγνεσθαι λαμβάνοντας αναλύοντας με γεωγραφικά μέσα ευρύτερες οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και πολιτιστικές παραμέτρους. • μεταγενέστερα γεωπολιτικά συστήματα, όπως και η σύγχρονη ελληνική Συστημική Γεωπολιτική Ανάλυση έχουν σαφείς επιρροές από την ρατσελιανή, πολυπαραμετρική, θετικιστική και διεπιστημονική προσέγγιση του διεθνούς γίγνεσθαι. • υπήρξε πρωτοπόρος ως προς την προσπάθεια εφαρμογής επιστημονικής μεθοδολογίας στο διεθνολογικό πεδίο. • Η αποδιδόμενη στον Ratzel οργανικιστική αντίληψη του κράτους συνιστά θεμελιώδες ερμηνευτικό ατόπημα, καθώς αναλύει την κρατική υπόσταση υπό μία σύνθετη, οικονομική, κοινωνιολογική οπτική. • υπήρξε πρώιμος θεωρητικός της παγκοσμιοποίησης. • δεν διαπνέεται από ρατσιστικές ιδέες, δεν αξιολογεί τους λαούς με βιολογικά κριτήρια. • υπήρξε πρώιμος θεωρητικός της ευρωπαϊκής ενοποίησης και αρχιτεκτονικής.