Σύγκριση της αποτελεσματικότητας της μεσογειακής δίαιτας και της κοινής δίαιτας στην έκβαση του αποφρακτικού τύπου συνδρόμου απνοιών υποπνοιών κατά τον ύπνο (ΣΑΑΥΥ): παρεμβατική μελέτη

Abstract

Background Obstructive sleep apnoea-hypopnoea syndrome (OSAHS) constitutes a disease that is associated with increased mortality and morbidity. The most important risk factor is obesity. In severe cases of OSAHS the weight loss strategy is essential and must accompany continuous positive airway pressure (CPAP) treatment. Mild treatment of obesity includes the adoption of strategy for weight loss induced by diet and exercise. Aim The aim of this doctorate was to investigate a) the obesity problem in Mediterranean region, b) the effect of the Mediterranean diet on weight loss and c) on lipid peroxidation, estimated using the thiobarbituric acid reacting substances (TBARS) method, in obese patients with OSAHS, for a 6-month period. d) Also, in these patients possible correlations between the long-term intake of n-3 and n-6 polyunsaturated fatty acids from diet and depressive symptoms were examined. Subjects and methods A series of consecutive patients, who were diagnosed with OSAHS by overnight attended polysomnography in the Sleep Disorders Unit, Medical School, University of Crete, during November 2008-October 2009 and met the inclusion criteria, participated in this study. In the initial phase of the doctorate we investigated the obesity problem in the Mediterranean region during the period 1997-2007, using the method of systematic review in combination with a meta-analysis. Then, gluteal adipose tissue biopsies were performed in 63subjects for investigation of possible correlations between the long-term intake of n-3 and n-6 polyunsaturated fatty acids from diet and depressive symptoms as assessed by the Zung self-rating depression scale. The effectiveness of the Mediterranean diet in 20 patients was compared with that of a prudent diet in other 20 for OSAHS outcome and in 11 and 10 respectively for lipid peroxidation measured by TBARS. All patients underwent CPAP treatment and were counselled to increase their physical activity. Results The meta-analysis highlighted obesity problem in Mediterranean region during 1997-2007 and particularly in adults. The percentage of females burdened from obesity was found to be 25.3% and of males 20.0%. Mediterranean adults in the European region were found to be at higher risk of obesity. No link between symptoms of depression and individual n-6 and/or n-3 PUFAs of gluteal adipose tissue was detected. However, multiple linear regression analysis showed a positive correlation between depressive symptoms and 20:3n-6/18:3n-6. Regarding TBARS, there was a substantial reduction in both intervention groups without statistical significant difference between them. Participants consuming the Mediterranean diet in combination with the higher increase in physical activity compared to the prudent diet group demonstrated a greater decrease in waist circumference, waist to height ratio, and waist to hip ratio, without better improvement in overall OSAHS severity. However, the Mediterranean diet group reduced more the apnoea-hypopnoea index during rapid eye movement sleep compared to the prudent diet group. Conclusion Awareness programmes addressing the importance of adopting healthy dietary habits combined with physical activity should target the whole community in general and European adults in particular. Long term dietary n-6 and n-3 polyunsaturated fatty acids intake as assessed in gluteal adipose tissue is probably not useful when evaluating depressive symptoms among obese OSAHS patients. The effectiveness of the Mediterranean diet combined with an increase in physical activity did not show significant difference in lipid peroxidation estimated by TBARS and in overall OSAHS severity compared to prudent diet, except in the apnoea-hypopnoea index to rapid eye movement ratio due to the notable reduction in abdominal fat, and therefore an improvement in the mechanical load associated with OSAHS.

Εισαγωγή

Το Αποφρακτικού τύπου Σύνδρομο Απνοιών Υποπνοιών στον Ύπνο (ΣΑΑΥΥ) αποτελεί μια πάθηση που συνδέεται με αυξημένη θνησιμότητα και νοσηρότητα. Ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου είναι η παχυσαρκία. Σε σοβαρές περιπτώσεις του ΣΑΑΥΥ, η στρατηγική της απώλειας βάρους είναι ουσιώδης και πρέπει να συνοδεύει τη θεραπεία με εφαρμογή συνεχούς θετικής πίεσης στους αεραγωγούς από τη μύτη (CPAP). Η ήπια αντιμετώπιση της παχυσαρκίας περιλαμβάνει την υιοθέτηση ενός μοντέλου για απώλεια βάρους με δίαιτα και σωματική άσκηση. Σκοπός

Σκοπός της διδακτορικής διατριβής ήταν να διερευνήσει α) το πρόβλημα της παχυσαρκίας στη Μεσογειακή περιοχή, β) την επίδραση της Μεσογειακής διατροφής στην απώλεια βάρους και γ) στην υπεροξείδωση του λίπους μετρημένη με τη μέθοδο των ενεργοποιημένων συστατικών του θειοβαρβιτουρικού οξέος (TBARS) σε παχύσαρκους ασθενείς με ΣΑΑΥΥ, για διάστημα 6 μηνών. δ) Επίσης στους ασθενείς αυτούς εξετάστηκαν συσχετίσεις μεταξύ της μακροπρόθεσμης πρόσληψης των n-3 και n-6 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων μέσω της διατροφής και των συμπτωμάτων της κατάθλιψης. Πληθυσμός και μέθοδοι Στη μελέτη συμμετείχαν ασθενείς που είχαν διαγνωσθεί με ΣΑΑΥΥ μέσω της πολυσωματοκαταγραφικής μελέτης στη μονάδα διαταραχών ύπνου της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, την περίοδο Νοέμβριος 2008-Οκτώβριος 2009 και τηρούσαν τα κριτήρια συμπερίληψης. Στην αρχική φάση της διατριβής έγινε διερεύνηση του προβλήματος της παχυσαρκίας στη Μεσογειακή περιοχή, την περίοδο 1997-2007, με τη μέθοδο της συστηματικής ανασκόπησης σε συνδυασμό με την εφαρμογή της μετα-ανάλυσης. Στη συνέχεια έγινε λήψη υποδορίου λίπους της γλουτιαίας περιοχής από 63 άτομα για διερεύνηση τυχόν συσχετίσεων μεταξύ των n-3 και n-6 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων και των συμπτωμάτων της κατάθλιψης όπως αξιολογήθηκε από την κλίμακα αυτο-αξιολόγησης της κατάθλιψης κατά Zung. Έγινε σύγκριση της αποτελεσματικότητας της Μεσογειακής δίαιτας σε 20 ασθενείς με αυτή της κοινής δίαιτας σε άλλους 20 ως προς την έκβαση του ΣΑΑΥΥ καθώς σε 11 και 10 ασθενείς, αντίστοιχα, ως προς την υπεροξείδωση των λιπιδίων μετρημένη μέσω των TBARS. Και στις 2 ομάδες οι συμμετέχοντες ακολούθησαν θεραπεία με CPAP και έλαβαν τις ίδιες συμβουλές για αύξηση της σωματικής δραστηριότητας. Αποτελέσματα Η μετα-ανάλυση ανέδειξε το πρόβλημα της παχυσαρκίας στην περιοχή της Μεσογείου την περίοδο 1997-2007 και ιδιαίτερα στους ενήλικες. Το ποσοστό των γυναικών που επιβαρύνονταν από παχυσαρκία ήταν 25.3% και των ανδρών 20.0%. Η παχυσαρκία βρέθηκε να εμφανίζεται σε υψηλότερο ποσοστό στους ενήλικες που προέρχονταν από το Ευρωπαϊκό τμήμα της Μεσογείου σε σύγκριση με τα άλλα τμήματά της. Δε βρέθηκε σύνδεση μεταξύ καταθλιπτικών συμπτωμάτων και μεμονωμένων n-6 και/ή n-3 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων του υποδορίου λίπους της γλουτιαίας περιοχής. Παρόλα αυτά, η ανάλυση της πολλαπλής γραμμικής παλινδρόμησης έδειξε μια θετική συσχέτιση μεταξύ των συμπτωμάτων κατάθλιψης και της αναλογίας 20:3n-6/18:3n-6. Όσον αφορά τα TBARS, υπήρξε σημαντική μείωση των επιπέδων τους και στις 2 ομάδες παρέμβασης χωρίς στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των ομάδων. Τα άτομα που κατανάλωσαν τη Μεσογειακή δίαιτα σε συνδυασμό με τη μεγαλύτερη αύξηση της σωματικής τους δραστηριότητας σε σχέση με την ομάδα της κοινής δίαιτας, μείωσαν περισσότερο την περίμετρο μέσης, τους λόγους περιμέτρου μέσης προς ύψος και μέσης προς γοφό καθώς και το ποσοστό λίπους, χωρίς να βελτιώσουν όμως τη συνολική βαρύτητα του ΣΑΑΥΥ. Η ομάδα Μεσογειακής δίαιτας, όμως, μείωσε περισσότερο το δείκτη απνοιών-υποπνοιών κατά τον ύπνο REM σε σχέση με την ομάδα κοινής δίαιτας. Συμπεράσματα Θεωρείται αναγκαία η εφαρμογή προγραμμάτων ευαισθητοποίησης με σκοπό την υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών σε συνδυασμό με σωματική άσκηση που θα στοχεύουν γενικά τη Μεσόγειο και ειδικά τους ενήλικες του Ευρωπαϊκού τμήματός της που διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο για παχυσαρκία. Η μακροχρόνια διαιτητική πρόσληψη n-6 και n-3 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων όπως εκτιμήθηκε στο λιπώδη ιστό της γλουτιαίας περιοχής ίσως δεν είναι σημαντικό να λαμβάνεται υπόψη όταν εκτιμώνται τα καταθλιπτικά συμπτώματα σε παχύσαρκους ασθενείς με ΣΑΑΥΥ. Η ομάδα της Μεσογειακής δίαιτας δεν έδειξε σημαντική διαφορά στην υπεροξείδωση του λίπους εκτιμώμενη με τα TBARS και στη συνολική βαρύτητα του συνδρόμου συγκριτικά με την ομάδα της κοινής δίαιτας, εκτός από τον δείκτη απνοιών-υποπνοιών κατά το REM στάδιο ύπνου, ίσως λόγω της σημαντικότερης μείωσης του κοιλιακού λίπους, και άρα της βελτίωσης του συσχετιζόμενου με το ΣΑΑΥΥ μηχανικού φορτίου.