Ο φαινοτυπικός χάρτης του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών: προοπτική μελέτη

Abstract

Objectives: Objectives evaluated were: 1. The frequency of the four phenotypes of polycystic ovary syndrome; 2. The endocrine and metabolic differences between the different phenotypes of PCOS and controls; 3. The impact of age in the phenotypic expression of the syndrome; 4. The percentage of overweight and obese women with PCOS, taking into account the phenotypic expression. Study design: 1212 patients were studied, aged 24,1±5,7 years old. The women presented to the Outpatient Department of Gynecological Endocrinology of the 2nd Clinic of the Hippocrates Hospital of Thessaloniki for disturbances of their menstrual cycle or showing signs and symptoms of hyperandrogonemia. All the patients were diagnosed with PCOS after extensive clinical and laboratory tests. In addition, 254 healthy women were included in the study with normal ovulatory cycles and without biochemical or clinical hyperandrogonemia nor with polycystic morphology of the ovaries in the sonographic test. Serum (initial producing phase) gonadotropins, prolactin thyroid hormones, insulin and glucose, HOMA-IR, free androgen index (FAI) were assessed. Evaluation of ovaries was carried out (number of follicles and ovarian volume) via transvaginal ultrasound in all patients and controls. The patients with PCOS were classified in the four syndrome phenotypes according to the criteria of 2003: phenotype 1: 1.48, 18%, phenotype 2: 30,69%, phenotype 3: 9,74 and phenotype 4: 11,39%. According to the body mass index they were divided into normal weight 52.56%, overweight 21,62% and obese 25.82%. Controls were divided analogously: normal weight 59.08%, overweight 20.87% and obese 20.07%. The patients with PCOS were divided into three groups according to their age: up to 20yr: 30.03%, 21-30yr: 55.69%, 31-39yr: 14.28%. Controls were divided analogously: up to 20yr: 5.12%, 21-30yr: 38.97% and 31-30yr: 55.91%. Results: 1. The commonest complaints causing women with PCOS to visit the doctor are disturbances of the menstrual cycle (anovoulatory cycle) (90.26%), followed by polycystic morphology of the ovaries in ultrasound (69.3%), hirsutism (60.23%), obesity (47.44%), acne (25.33%), infertility and androgenetic alopecia (3.22%). 2. The commonest disorders in patients with PCOS are-high levels of total testosterone, high concentration of free androgens (66.5%), high levels of Δ4 androstendione, elevated ratio LH to FSH (>2) in 17.74% and high levels of DHEA-S (13.37%). 3. The percentage of overweight and obese patients with PCOS (47.44% to 40.94%) is significantly higher than that among controls. 4. Patients with PCOS have higher insulin resistance than controls. Insulin is the “key” in etiology of PCOS. 5. The distribution of women according to the 2003 Rotterdam criteria elevated the percentage of women with PCOS by 21.12% by comparison with application of the 1990 NIH criteria. 6. Phenotype 4 of PCOS becomes commoner as women nature, while phenotype 1 declines, which shows that PCOS expression weakness (becomes milder) with aging.

Σκοπός: Σκοπός της μελέτης ήταν η διερεύνηση: 1. της συχνότητας των τεσσάρων φαινοτύπων του ΣΠΩ, 2. των ενδοκρινικών και μεταβολικών διαφορών ανάμεσα στους τέσσερεις φαινότυπους και στις μάρτυρες, 3. του ρόλου της ηλικίας στη φαινοτυπική έκφραση του συνδρόμου, 4. του ποσοστού των υπέρβαρων και παχύσαρκων γυναικών με ΣΠΩ, ανάλογα με τη φαινοτυπική του έκφραση. Υλικό και Μέθοδοι: Μελετήθηκαν 1212 διαδοχικές ασθενείς ηλικίας 24,1±5,7 ετών, οι οποίες προσήλθαν στον Εξωτερικό Ιατρείο Γυναικολογικής Ενδοκρινολογίας της Β΄Μαιευτικής και Γυναικολογικής κλινικής του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, αιτιώμενες διαταραχές του εμμηνορρυσιακού κύκλου ή εμφανισιακές παρεκκλίσεις ενδεικτικές υπερανδρογοναιμίας. Σε όλες τις ασθενείς τέθηκε η διάγνωση του ΣΠΩ, ύστερα από εκτενή κλινικοεργαστηριακό έλεγχο. Επιπλέον στη μελέτη συμπεριλήφθηκαν 254 υγιείς γυναίκες με φυσιολογικούς ωοθυλακιορρηκτικούς κύκλους χωρίς βιοχημική ή κλινική υπερανδρογοναιμία και χωρίς πολυκυστική μορφολογία των ωοθηκών στο υπερηχογράφημα. Σε όλες τις γυναίκες, σε πρώιμη παραγωγική φάση του κύκλου, προσδιορίσθηκαν στον ορό τα βασικά επίπεδα: γοναδοτροφινών ανδργόνων, προλακτίνης, θυρεοειδικών ορμονών, ινσουλίνης και γλυκόζης. Ακολούθως υπολογίσθηκαν: 1.ο λόγος γλυκόζης προς ινσουλίνης νηστείας, 2. ο δείκτης αντίστασης στην ινσουλίνη HOMA-IR, 3. ο δείκτης ελεύθερων ανδρογόνων (FAI). Τέλος, την ίδια ημέρα έγινε μορφολογική εκτίμηση των ωοθηκών με διακολπικό υπερηχογραφήμα. Στη συνέχεια οι ασθενείς με ΣΠΩ κατατάχθηκαν στους 4 φαινότυπους του συνδρόμου του συνδρόμου σύμφωνα με τα κριτήρια του 2003 φαιν 1.48, 18%, Φαιν 2.30, 69%, Φαιν 3.9, 74%, φαιν 4.11, 39%. Ανάλογα με το δείκτη μάζας σώματος κατατάχθηκαν σε φυσιολογικού βάρους 52,56%, υπέρβαρες 21,62% και παχύσαρκες 25,82%. Όμοια κατατάχθηκαν και οι μάρτυρες φυσιολογικού βάρους 59,06%, υπέρβαρες 20,87%, παχύσαρκες 20,07%. Τέλος, ανάλογα με την ηλικία οι ασθενείς με ΣΠΩ ταξινομήθηκαν σε 3 ομάδες: μέχρι 20 ετών 30,03%, 21-30 ετών 55,69%, 31-39 ετών 14,28% και με όμοιο τρόπο οι μάρτυρες μέχρι 20 ετών 5,12%, 21-30 ετών 38,97%, 31-39 ετών 55,91%. Αποτελέσματα-Συμπεράσματα: 1. Το συχνότερο χαρακτηριστικό με το οποίο προσέρχονται οι ασθενείς με το ΣΠΩ, είναι οι διαταραχές της εμμήνου ρύσεως, λόγω ανωοθυλακορρηξίας (90,26%). Ακολουθούν η πολυκυστική μορφολογία των ωοθηκών στο υπερηχογράφημα (69,30%), ο δασυτριχισμός (60,23%), η παχυσαρκία (47,44%), η ακμή (25,33%), η υπογονιμότητα (13,53%) και η αλωπεκία ανδρικού τύπου (3,22%). 2. Η συχνότερη ορμονική διαταραχή στις ασθένειες με ΣΠΩ είναι τα υψηλά επίπεδα ολικής τεστοστερόνης (73,18%), οι υψηλές συγκεντρώσεις ελεύθερων ανδρογόνων (66,5%), οι υψηλές τιμές Δ4 ανδροστενδιόνης (45,38%), ο υψηλός λόγος LH προς FSH (>2) σε 17,74% και τα υψηλά επίπεδα της θειϊκής δεϋδροεπιανδροστερόνης (13,37%). 3. Το ποσοστό των υπέρβαρων και παχύσαρκων ασθενών με ΣΠΩ είναι σημαντικά υψηλότερο από εκείνο των μαρτύρων (47,44% έναντι 40,94%). 4. Οι ασθενείς με ΣΠΩ ως σύνολο παρουσιάζουν υψηλότερη αντίσταση στην ινσουλίνη από τις μάρτυρες. Η αντίσταση στην ινσουλίνη αποτελεί παράγοντα «κλειδί» στην αιτιολογία του ΣΠΩ. 5. Η ταξινόμηση με τα κριτήρια του 2003 (Rotterdam) διευρύνει το ποσοστό των γυναικών με ΣΠΩ κατά 21,12%, σε σχέση με την ταξινόμηση του 1990. 6. Υπάρχει με το πέρασμα της ηλικίας σημαντική ελάττωση του ποσοστού των ασθενών με τον φαινότυπο 1 και σημαντική αύξηση του ποσοστού εκείνων με τον φαινότυπο 4, εύρημα που υποδηλώνει ότι η έκφραση του ΣΠΩ με το πέρασμα της ηλικίας γίνεται ηπιότερη.