Αντισταθμιστικά ωφελήματα και τεχνολογική ανάπτυξη ελληνικών επιχειρήσεων

Abstract

Offsets Benefits (OB) occupy a prevailing position at the defence systems procurement since over 130 countries worldwide apply all the variations of this practice while their turnover exceeds the 1000 bi €. As OB is defined every kind of industrial compensation according to which the productive units of a country - buyer participate in the domestic coproduction of procured defence equipment from foreign sellers. The scope of this PhD dissertation is to evaluate the usefulness of OB both technologically and economically as well as to examine whether this approach could be maintained, abolished of just amended. The historical presentation of OB at Greece during the last 30 years is the first part of the study. This includes their evolution, their objectives and the agreed guidelines for the anticipated transactions while an effort is done to correlate them with other forms of procurements through the necessary adaptations. The next subject is the industrialization in the developing countries and what seem to be the respective future strategies. Special analysis is given at the technology transfer which is the substance of OB transactions. Moreover emphasis is paid at the relations of OB with the defence industry where nowadays are mainly located their applications. All the opportunities and the success factors are examined here and this remains the final point for the survival of the OB policy while similar emphasis is given at the development of Hellenic defence industries which use the OB as a leverage. The followed methodology is quite polymorphic: documentation, questionnaire, interviews, observational participation and Delphi method. There are also controlled the reliability and credibility of the research process as well as in parallel the characteristics of the sample (almost 100% of the population) are completely recorded. At the end of this section are written the inevitable research restrictions and the total evaluation of the research effort. Next subject covered in the dissertation are the analysis of the research findings and an effort is done in order to explain the respective facts in the Hellenic environment. In any case cannot be omitted the mentioning of future strategies, the time horizon and the orientation of OB as well as the significant pending OB obligations of many sellers. Finally comes the synopsis of the conclusions while specific proposals for the future national technological policy together with the strategic R & D have been preceded. The definite continuation of OB policy is clearly adopted but it should be accompanied by corresponding improvements at the processes and follow - up levels because the historical experience must be transformed to certain clarified actions.

Τα αντισταθμιστικά ωφελήματα (Α.Ω.) κατέχουν μια εξέχουσα θέση στις προμήθειες αμυντικών εξοπλισμών εφόσον δεκάδες χώρες (πάνω από 130) σε όλες τις ηπείρους εφαρμόζουν τις διάφορες παραλλαγές αυτής της πρακτικής ενώ το ύψος των σχετικών συναλλαγών ξεπερνά το 1 τρις ευρώ. Α.Ω. είναι κάθε μορφής βιομηχανική αντιστάθμιση κατά την οποία προβλέπεται η συμμετοχή των παραγωγικών μονάδων του αγοραστή σε όλες τις συμπαραγωγές των αγοραζομένων προϊόντων, ιδιαίτερα αμυντικών, από το εξωτερικό. Στόχος της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι να αξιολογηθεί η χρησιμότητα των Α.Ω. τεχνολογικά και οικονομικά καθώς επίσης να εξετασθεί η ανάγκη διατήρησης, κατάργησης ή τροποποίησης τους. Κατ’ αρχήν γίνεται η ιστορική παρουσίαση του θεσμού των Α.Ω. στην Ελλάδα κατά τα τελευταία 30 χρόνια. Ξεκινώντας από την έναρξη τους παρατίθενται οι αντικειμενικοί σκοποί και οι κατευθυντήριες οδηγίες που διέπουν όλα τα είδη τους και γίνεται μια προσπάθεια να συσχετισθούν με άλλες πολιτικές προμηθειών μέσα από τις αναγκαίες αναπροσαρμογές του μέτρου. Κατόπιν εξετάζεται η εκβιομηχανοποίηση των αναπτυσσομένων χωρών και ποιες είναι οι διαφαινόμενες στρατηγικές για το μέλλον. Ιδιαίτερη εμβάθυνση γίνεται στο θέμα της μεταφοράς τεχνολογίας που αποτελεί σε τελευταία ανάλυση και την πεμπτουσία των Α.Ω. Δίνεται έμφαση στη σχέση των Α.Ω. και της αμυντικής βιομηχανίας, όπου έχει περιορισθεί πλέον η σύγχρονη εφαρμογή τους. Εδώ αναλύονται οι ευκαιρίες και οι παράγοντες επιτυχίας τους που είναι και το ζητούμενο για την επιβίωση του συγκεκριμένου θεσμού. Ανάλογη έμφαση δίνεται στην εξέλιξη των ελληνικών αμυντικών βιομηχανιών χρησιμοποιώντας τα Α.Ω. σαν μοχλό ανάπτυξης. Η ερευνητική μεθοδολογία είναι πολυγωνική: βιβλιογραφική έρευνα, ερωτηματολόγιο, συνεντεύξεις, συμμετοχική παρατήρηση και η μέθοδος Delphi. Υποστηρίζεται η αξιοπιστία και η εγκυρότης της έρευνας ενώ αναλύονται τα χαρακτηριστικά του δείγματος το οποίο είναι σχεδόν απογραφικό. Τέλος παρατίθενται οι αναπόφευκτοι ερευνητικοί περιορισμοί και επιχειρείται μια συνολική αξιολόγηση της ερευνητικής προσπάθειας. Η διατριβή συνεχίζεται με την ανάλυση των ευρημάτων της έρευνας ενώ καταβάλλεται προσπάθεια να εξηγηθούν τα τεκταινόμενα στο ελληνικό περιβάλλον. Δεν παραλείπονται επίσης η αναφορά στη διαμόρφωση των μελλοντικών στρατηγικών, του χρονικού ορίζοντα και του προσανατολισμού των Α.Ω. καθώς και το ανεκμετάλλευτο δυναμικό των εκκρεμουσών αντισταθμιστικών υποχρεώσεων το οποίο είναι αρκετά σημαντικό. Τέλος παρατίθεται η τελική σύνοψη της ανάλυσης των αποτελεσμάτων της διατριβής αφού έχουν προηγηθεί συγκεκριμένες προτάσεις για τη μελλοντική τεχνολογική πολιτική και οι στρατηγικές έρευνας και ανάπτυξης της χώρας. Προτείνεται η συνέχιση της εφαρμογής του θεσμού των Α.Ω. με ανάλογες βελτιώσεις των διαδικασιών και της υποδομής παρακολούθησης. Ιδιαίτερη προσπάθεια καταβλήθηκε για την αποτύπωση των ακολουθητέων δρόμων επειδή πρέπει η ιστορική εμπειρία να μετουσιώνεται σε πολιτική ενεργειών.