Καταγραφή των γενετικών νοσημάτων στον ελληνοκυπριακό πληθυσμό

Abstract

The clinical genetics services were established in Cyprus in 1994. Patients were referred to this clinic from all over Cyprus for investigation of possible genetic disorders or for genetic counseling for a known or unknown diagnosis. Patients were referred from physicians of various specialties and sometimes from other health professionals. The population referred was mainly of Greek-Cypriot origin, but gradually as patients of other origin increased we included also patients of mixed descent, Turkish-Cypriots and others. A registry was created which reports on several demographic data and on medical data such as reason for referral and diagnosis. Reasons for referrals included all common indications such as: mental retardation, developmental delay, dysmorphic features, congenital anomalies, history of cancer, abnormalities of the skeleton, hearing of vision problems, history of infertility, recurrent miscarriages, consanguinity and some rare ones. This study reports on the diversity of diagnosis established for 3400 individuals in the years 1995-2009. 1007 patients were aetiologically diagnosed while 1099 were not. It has been shown that more than 50% of individuals remain without an aetiological diagnosis, a result that is in accordance with similar studies. Among the list of diagnosis it has been proved that monogenic disorders represented the largest category of diagnosis while chromosomal aberrations were less frequent. Among the monogenic disorders the largest group was neurofibromatosis type I while the commonest chromosomal abnormality was trisomy 21. 96 patients were reported with multifactorial congenital anomalies and exposures accounted for 24 patients. Congenital anomalies are probably under-represented. We assume that the main reason for this is the fact that there is no consistency in reporting congenital anomalies to a registry in Cyprus. Also in Cyprus there is a well established prenatal surveillance program (ultrasound and NT measurement of the first trimester, scan anomaly of the second trimester and biochemical markers) which has a very high uptake. Therefore we consider that many congenital anomalies are detected prenatally and several pregnancies are terminated. There is no communication of these outcomes to the genetics clinic or to a national registry. Apart from recording on “common” genetic disorders and syndromes, in the population of this study, several rare and very rare syndromes were recognized. It was also noted that the “Founders’ effect” is found in several areas or communities accounting for the high frequency of disorders such as Sandhof disease among the Maronites, Freidreich ataxia in Paphos etc. Genetic counseling is a new service established in Cyprus by the genetics clinic. This service is organized and offered based on the well established principles of practice for genetic counseling, in the western countries: confidentiality, non-directiveness and autonomy. Genetic counseling is now increasingly demanded and well accepted in Cyprus. 986 individuals were referred for genetic counseling for various common and rare indications with the exception of Thalassemia screening which is managed by the National Thalassemia center. Presymptomatic genetic counseling and testing is offered to individuals for hereditary cancer syndromes as well as for specific neurological disorders of late onset and the referrals for this service accounted for 290 individuals. In conclusion in this study we are recording on genetic disorders and syndromes in the greek-cypriot population, as these were diagnosed or represented through the clinical evaluation performed within the Clinical Genetics service, in the years 1995-2009.

Η διδακτορική αυτή διατριβή είχε σαν στόχο να καταγράψει τα γενετικά νοσήματα στον Ελληνοκυπριακό πληθυσμό όπως αυτά παρουσιάστηκαν μέσα από την πορεία του ιατρείου κλινικής γενετικής από το 1995-2009 (πρώτο εξάμηνο). Μέσα από την καταγραφή αυτή επιχειρήθηκε μια αναδρομή στη διαδρομή του ιατρείου κλινικής γενετικής καθώς και συνολικά στην πορεία εξέλιξης της ιατρικής γενετικής στην Κύπρο. Το ιατρείο κλινικής γενετικής ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 2004 και έχει έδρα στο Νοσοκομείο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ΙΙΙ και στο Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής στη Λευκωσία της Κύπρου. Λειτουργεί σαν ιατρείο αναφοράς για όλα τα γενετικά νοσήματα και για ολόκληρη την Κύπρο καθώς είναι το μοναδικό στο είδος του. Παραπέμπονται ασθενείς όλων των ηλικιών, νεογνά, παιδιά, ενήλικες, ζεύγη και οικογένειες για οποιαδήποτε ένδειξη γενετικής αξιολόγησης καθώς και για οποιαδήποτε ένδειξη γενετικής συμβουλευτικής. Εξαίρεση αποτελεί η θαλασσαιμία για την οποία οι υπηρεσίες προσφέρονται από το αρμόδιο εθνικό κέντρο θαλασσαιμίας. Στις αιτίες παραπομπής καταγράφτηκαν οι πιο κάτω: νοητική υστέρηση, ψυχοκινητική καθυστέρηση, παλινδρόμηση, δυσμορφικά χαρακτηριστικά, συγγενείς ανωμαλίες στη διάπλαση, διαταραχές στη σωματική ανάπτυξη κ.α. Οι ειδικοί που παρέπεμψαν ασθενείς στο ιατρείο κλινικής γενετικής προέρχονται από όλες σχεδόν τις ιατρικές ειδικότητες, καθώς επίσης και από άλλους επαγγελματίες της υγείας (λογο-,εργο-, φυσιο-θεραπευτές) και από εκπαιδευτικούς της ειδικής εκπαίδευσης. Για την εργασία αυτή συστάθηκε αρχείο στο οποίο καταχωρήθηκαν όλοι οι ασθενείς που εξετάσθηκαν στο ιατρείο κλινικής γενετικής καθώς και τα άτομα που προσήλθαν για γενετική συμβουλευτική. Από πλευράς δημόσιας υγείας η σύσταση και συντήρηση ενός αρχείου για γενετικά νοσήματα και συγγενείς ανωμαλίες έχει συγκεκριμένες προϋποθέσεις και είναι απαραίτητη για την εφαρμογή προγραμμάτων αντιμετώπισης και πρόληψης. Ο πληθυσμός που μελετήθηκε συμπεριλάμβανε 3400 ασθενείς που παραπέμφθηκαν στο ιατρείο κλινικής γενετικής από το 1995-2009. Η συντριπτική πλειοψηφία αφορούσε Ελληνοκύπριους, πλην όμως καταγράφονται τα νοσήματα που διαγνώσθηκαν και σε παιδιά από μικτούς γάμους καθώς και σε μικρό αριθμό Τουρκοκυπρίων και άλλων με σπάνια γενετικά νοσήματα. Από την καταγραφή των αποτελεσμάτων της διαγνωστικής προσέγγισης προέκυψαν τα πιο κάτω: 986 άτομα (ποσοστό 29%) προσήλθαν στο ιατρείο γενετικής για γενετική συμβουλευτική για ποικίλους λόγους. 80 άτομα (ποσοστό 2%) δεν παρουσίαζαν λόγο διερεύνησης (φυσιολογικές παραλλαγές). 1007 ασθενείς (ποσοστό 29%) διαγνώσθηκαν με χρωμοσωμικό, μονογονιδιακό νόσημα η άλλο γνωστό γενετικό νόσημα. 8 ασθενείς είχαν μιτοχονδριακό νόσημα. 24 ασθενείς είχαν εκτεθεί σε τερατογόνα και 96 ασθενείς είχαν συγγενείς ανωμαλιες πολυπαραγοντικής αιτιολογίας. 1199 ασθενείς (ποσοστό 31%) παρέμειναν χωρίς αιτιολογική διάγνωση. Συνεπώς συγκριτικά η διαγνωστική προσπέλαση πέτυχε να δώσει αιτιολογική διάγνωση σε λιγότερους από τους μισούς ασθενείς που έτυχαν αιτιολογικής διερεύνησης. Το ποσοστό αυτό δεν αποκλείνει ιδιαίτερα από παρόμοιες μελέτες σε άλλους πληθυσμούς και ιατρεία κλινικής γενετικής και καταδεικνύει τις δυσκολίες στην αιτιολογική διερεύνηση των ασθενών με γενετικά νοσήματα και στην αποτύπωση σπάνιων φαινοτύπων παρά την μεγάλη πρόοδο της γενετικής στις μέρες μας. Οι διαγνώσεις που τέθηκαν κάλυψαν ένα εκτεταμένο φάσμα χρωμοσωμικών και μονογονιδιακών νοσημάτων. ............................................................................................................