Τα δικαιώματα των νοσηλευόμενων ασθενών με επικέντρωση στις επείγουσες και κρίσιμες ιατρικές καταστάσεις

Abstract

In this thesis, Patients’ Rights have been collected, interconnected and discussed on the sensitive and difficult, both for patients and doctors, area of critical and emergent situations. The Rights have been taken in mind both as they should be respected and as they are practiced in the everyday medical routine work There is also a long reference in some specific ethical and medicolegal concerns that often arise at the practice of Rights. The 1st section, describes basic meanings :autonomy, as a right and mental ability,information and consensus, the privacy, the protection of the patient’s personal health data as well as the medical file. The 2nd section focuses on the development of Rights through a historical retrospective reference in the progresses that have occurred in Europe.The most important Manifests of Patients’ Rights are briefly presented, as well as the present situation on this area in Europe and especially in Greece, the relevant laws and the respective authorities responsible for Rights (Patient’s Attorney, Ombusdman).The Codes of Medical Ethics and the strategies for Rights’ promotion are considered a common European target. The 3d, 4th and 5th sectons constitute, in some way, the main part of the thesis which is divided in two parts, I and II. The 3d section refers to the basic Rights during the common hospitalisation period and mainly during the difficult perioperative period. The Rights regarding the most important aspects of the doctor-patient relationship are analysed thoroughly, these Rights being: information, consensus, bad outcome, serious complications, sudden death, grief management. The 4th section refers to the interhospital transportation of the patient and the use of emergency medical services:The Patients’s Rights in the emergency care system, ethical concerns on the applications of CPR, controversies in the area of rescusitation for some groups of patients, in special situations, famous justice cases in the relevant bibliography, the limits and prorequisites for therapy withdrawn and some distinguish examples on therapy denial are discussed (e.g. Jehovah’s Witnesses). The concerns on Patients’ Rights in the ICU internationally, such as futile therapy, brain death, organ donation, transplantation are also presented. The 5th section contains in detail, the Rights of special groups of Patients in emergency and critical situations: women in labour, the choice of cessarian, the issue of abortion, children and adolescents, elderly, patiens under restraint,anesthetised, addicted, phsiciatric etc. A long reference on the Rights of the terminally (end stage illness) patients, mainly patients with cancer is included, focusing on the Right in palliative care, in analgesia and the reasons for insufficient perscription of opioids The presentation of Quality Assurance in Hospital Services as Citizen’s Right, is attempted. Finally, the current concerns on the respect of Rights in the area of medical education and research are presented. At the end of each unit there is an extended bibliography In the final part of the thesis, the answers in a telephone interview with an anesthetist, on a fixed questionnaire, of 290 patients who had recently taken a shedulded or an emergency operation in the four nearby island hospitals, are discussed. The aim of the study is the presentation of the Greek situation on the aspect of internal Patients Rights, in the every day clinical practice.

Στη διατριβή έχουν συλλεχθεί, συστηματοποιηθεί, αλληλοσυνδεθεί και σχολιαστεί τα Δικαιώματα Ασθενών στον ευαίσθητο και δύσκολο, για ασθενείς και γιατρούς, τομέα των επειγουσών και κρίσιμων ιατρικών καταστάσεων. Ελήφθησαν υπόψη τα δικαιώματα όπως θα έπρεπε να γίνονται σεβαστά αλλά και όπως εφαρμόζονται στην καθημερινή ιατρική πραγματικότητα. Εκτενής αναφορά γίνεται, επίσης, σε συγκεκριμένα ηθικά και δεοντολογικά διλήμματα που συχνά προκύπτουν κατά την εφαρμογή των δικαιωμάτων του ασθενή. Η διατριβή στην πρώτη ενότητα πραγματεύεται βασικές έννοιες: την αυτονομία ως δικαίωμα και πνευματική ικανότητα, την πληροφόρηση και συναίνεση, την εμπιστευτικότητα και την ιδιωτικότητα, την προάσπιση των προσωπικών δεδομένων υγείας του ασθενή και την διαφύλαξη ιατρικού απορρήτου και ιατρικού φακέλου Στη δεύτερη ενότητα ασχολείται με την εξέλιξη των δικαιωμάτων των ασθενών: γίνεται ιστορική αναδρομή στις προόδους που σημειώθηκαν στην Ευρώπη, αναπτύσσονται συνοπτικά οι σημαντικότερες Διακηρύξεις Δικαιωμάτων των Ασθενών, περιγράφεται η σημερινή κατάσταση στην Ευρώπη και τα Όργανα προάσπισης των Δικαιωμάτων (Συνήγορος του Ασθενή, Ombusdman), σκιαγραφείται η κατάσταση στον τομέα δικαιωμάτων των ασθενών στην Ελλάδα, παρουσιάζονται το ισχύον νομικό πλαίσιο με τις θεσμοθετημένες Αρχές Προστασίας των, οι συγκεκριμένες αναφορές στους Κώδικες Ιατρικής Δεοντολογίας και αναπτύσσονται οι στρατηγικές προαγωγής των δικαιωμάτων ως κοινού στόχου στην Ευρώπη. Η τρίτη, τέταρτη και πέμπτη ενότητα αποτελούν, κατά κάποιο τρόπο, το ειδικό μέρος της διατριβής, που αναπτύσσεται σε δύο μέρη. Η τρίτη ενότητα αναφέρεται στα βασικά δικαιώματα του ασθενή κατά την απλή νοσηλεία και στην δύσκολη περιεγχειρητική περίοδο. Περιγράφονται αναλυτικά τα δικαιώματα που προβάλλουν στις σημαντικότερες φάσεις της σχέσης μεταξύ γιατρών και ασθενών στην διάρκεια της περιόδου αυτής: ενημέρωση, συναίνεση, κακής έκβασης, σοβαρές επιπλοκές, αιφνίδιο θάνατο, διαχείριση πένθους. Η τέταρτη ενότητα πραγματεύεται την ενδονοσοκομειακή διακίνηση του ασθενή και τη χρήση υπηρεσιών επείγουσας ιατρικής: τα δικαιώματα στην επείγουσα φροντίδα, τα ηθικά διλήμματα στην εφαρμογή ή στην μη απόπειρα καρδιοπνευμονικής αναζωογόνησης, θίγονται ειδικές περιπτώσεις αναφορικά με αναζωογόνηση συγκεκριμένων ομάδων ασθενών καθώς και διάσημες νομικές υποθέσεις στη βιβλιογραφία, αναπτύσσεται ο προβληματισμός που υπάρχει διεθνώς σχετικά με τα δικαιώματα των ασθενών στις καταστάσεις που προκύπτουν στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (διακοπή θεραπείας, εγκεφαλικός θάνατος, δωρεά οργάνων, μεταμόσχευση κλπ) καθώς επίσης τα όρια και οι προϋποθέσεις άρνησης θεραπείας με εκτενή αναφορά σε ιδιαίτερες περιπτώσεις (π.χ.Μάρτυρες του Ιεχωβά). Η πέμπτη ενότητα αναφέρεται στα δικαιώματα σε ειδικές ομάδες ασθενών, σε επείγουσες και κρίσιμες καταστάσεις:φυσιολογικό τοκετό, καισαρική τομή, τεχνητή διακοπή κύησης, παιδιά και ανήλικους, ηλικιωμένους, ασθενείς υπό περιορισμό, αναισθητοποιημένους, εξαρτημένους, ψυχιατρικούς κλπ. Εκτενής αναφορά γίνεται στα Δικαιώματα των Ασθενών τελικού σταδίου, ιδιαίτερα στους καρκινοπαθείς με επικέντρωση στο δικαίωμα στην παρηγορητική αγωγή, στην αναλγησία και στα αίτια ανεπαρκούς χορήγησης οπιοειδών. Επιχειρείται, επίσης, η παρουσίαση της διασφάλισης ποιότητας νοσοκομειακών υπηρεσιών ως Δικαίωμα του Πολίτη, ως δυνητικού ασθενή. Τέλος παρουσιάζεται ο σύγχρονος προβληματισμός για τη διασφάλιση των Δικαιωμάτων του Ασθενή τόσο στην ιατρική εκπαίδευση όσο και την επιστημονική έρευνα Η διατριβή στο τέλος κάθε ενότητας παραθέτει εκτεταμένη βιβλιογραφία. Η διατριβή ολοκληρώνεται με την μελέτη των απαντήσεων 290 ασθενών σε τέσσερα νησιωτικά νοσοκομεία, που είχαν τηλεφωνική συνέντευξη από αναισθησιολόγο, με προτυπωμένο ερωτηματολόγιο, μετά από πρόσφατη προγραμματισμένη ή επείγουσα χειρουργική επέμβασή τους, με στόχο καταγραφή της ελληνικής πραγματικότητας στον τομέα σεβασμού των δικαιωμάτων νοσηλευομένων ασθενών, στην καθημερινή άσκηση της ιατρικής.