Όψεις του ιδιωτικού στα ελληνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης

Abstract

the starting point of this doctoral thesis is the multifaceted transformation of the public/private dichotomy in postmodernity. our main goal is to explore the tension that characterizes the interrelationship between the protection of private sphere and the freedom of expression in the contemporary information environment. major violations of private sphere by the greek mass media lie at the core of my research interestS. it is noted that the cases under examination WERE selected as the most important and representative cases of INVASION of private LIFE of individuals with different visibility in the mass mediA from 2000 to 2006. two OTHER key criteria for the selection of the specific cases were the public interest -to the extent that this cOULD be DErived- AND ALSO THE EXPRESSION OF DIFFERENT OPINIONS BY REGULATORS AND WATCHDOGS. τηε τwo μαιν pillars upon which the theoretical framework of this work is based are the media logic AND the political economy theory. all in all, the fundamental goal that emerges from the analysis of these cases HAS BEEN to highlight all the factors that come into play in the enduring issue of the clash between the freedom of expression and the right to privacy. THE MAJOR CONCLUSIONS ARE THE FOLLOWING: ΤΗΕ LOGIC OF MARKET ECONOMY combined WITH TECHNOLOGICAL PROGRESS CONTRIBUTE TO THE growing ‘SURRENDER’ OF PRIVACY. in cases of mediated scandals, public interest constitutes the pretext of tabloid -especially- journalism and it is often traced and expressed in the framework of a morality axis as this is shaped by the mass media. τηιs results to the transofrmation of public interest into mere audience curiosity. in these cases of privacy violation the weak public sphere and more particularly the weak civil society is PERCEIVED aS A contributing factor. FINALLY, IN the CONTEXT OF THE ‘surrender’ of privacy the mass media -in search of legitimization- transfer the responsibility to the citizen-consumer.

Αφετηρία της μελέτης είναι η πολυδιάστατη επαναδιαμόρφωση της σχέσης ιδιωτικού/δημόσιου στην ιστορική μετάβαση από την πρώιμη στην ύστερη νεωτερικότητα. Κεντρική επιδίωξή είναι η διερεύνhση της έντασης που παρατηρείται στη διαλεκτική αλληλεπίδραση των προταγμάτων της ελευθερίας της έκφρασης των ΜΜΕ και της προστασίας της ιδιωτικής ζωής στο σύγχρονο πληροφοριακό περιβάλλον. Στον πυρήνα του ερευνητικού ενδιαφέροντος της διδακτορικησ διατριβησ είναι η παραβίαση του ιδιωτικού ΧΩΡΟΥ στο ελληνικο επικοινωνιακο συστημα. εiδικοτερα, επισημαινεται ότι οι υπo εξεταση περιπτώσεις έχουν επιλεγεί ως οι πιο σημαντικές και αντιπροσωπευτικές για το χρονικό διάστημα 2000-2006, όσον αφορά στην προσβολή της ιδιωτικής ζωής ατόμων διαφορετικής σχέσης με τη δημοσιότητα-ορατότητα στα ΜΜΕ. Σε δεύτερο επίπεδο, δύο άλλα κριτήρια που είχαν καθοριστική συμβολή στην επιλογή των εν λόγω περιπτώσεων παραβίασης της ιδιωτικής σφαίρας είναι το διαφαινόμενο ενδιαφέρον της «κοινής γνώμης» -στο βαθμό που αυτό μπορεί να τεκμηριωθεί- αλλά και η εκδήλωση συγκριτικά αντικρουόμενων απόψεων ως προς τη θεσμική αντιμετώπιση αρκετών από αυτές. βασικοι αξονες στην εν λογω μελετη είναι η θεωρηση της λογικησ του μεσου σε συνδυασμο με τη θεωρΗΣΗ της πολιτικησ οικονομιασ. Ο θεμελιώδης στόχος που αναδύεται με την ανάλυση των σύνθετων και διαφορετικών σε ποιοτικά και δομικά χαρακτηριστικά περιπτώσεων είναι η ανάδειξη όλων των παραγόντων που συνυφαίνονται στο κρίσιμο και δυσεπίλυτο ζήτημα της σύγκρουσης ανάμεσα στην ελευθερία της έκφρασης και την προστασία του ιδιωτικού στο πλαίσιο της ύστερης νεωτερικότητας. Υπό το φως των παραπάνω, ta βασικα συμπερασματα είναι τα εξησ: Α) Η λογική της oikonomiaΣ τησ αγοράς σε συνδυασμό με την τεχνολογική εξέλιξη συντελούν στην επίταση της «παράδοσης» του ιδιωτικού -οικειοθελούς παράδοσης, αλλά και αναγκαστικής, συγχρόνως δε και με κάθε μέσο εάν αφορά, ιδιαίτερα, «δημόσια πρόσωπα». Β) στισ περιπτώσεις μεσοποιημένων σκανδάλων, η έννοια του «δημοσίου συμφέροντος-ενδιαφέροντος» αποτελεί το μόνιμο πρόσχημα -κυρίως- της «ταμπλόιντ δημοσιογραφίας», το οποίο συχνά εντοπίζεται και εκφράζεται στο πλαίσιο του άξονα ηθικής όπως αυτός διαμορφώνεται από τα ΜΜΕ. Αυτό έχει σαν συνέπεια το «δημόσιο συμφέρον-ενδιαφέρον» να μετατρέπεται σε απλή περιέργεια του κοινού. Γ) Η ισχνή δημόσια σφαίρα και πιο συγκεκριμένα η ύπαρξη μιας ατροφικής κοινωνίας πολιτών αποτελεί ενισχυτικό παράγοντα της τάσης προσβολής του ιδιωτικού βίου στο περίγραμμα των διαμεσολαβημένων από τα ΜΜΕ σκανδάλων. Κοντολογίς, θεωρούμε ότι για την όποιας μορφής προσάρτηση Ή υποταγή του ιδιωτικού στα ΜΜΕ, αυτά -προς αναζήτηση «νομιμοποίησης»- φαίνεται να μεταβιβάζουν την ευθύνη στον πολίτη αντιμετωπίζοντάς τον, ωστόσο, κυρίως ως καταναλωτή.