Η επίδραση της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης (Θ.Ο.Υ.) στην ποιότητα ζωής (ψυχολογικές και κοινωνικές διαστάσεις) των εμμηνοπαυσιακών γυναικών

Abstract

Objective. Quality of life (QoL) is increasingly being recognized as an important parameter evaluating the impact of menopause. QoL assessment has become an essential component of clinical practice, so that clinicians can obtain a comprehensive picture of women’s subjective perception of menopause. This study is the first study in Greece examining the association of Ηormone Τherapy (HT) with QoL (psychological-social dimensions) and the sleep disturbances of Greek postmenopausal women. Material - Method. The study assessed 216 postmenopausal women (mean age 54.5 years) attending a University Menopause Clinic in Aretaion Hospital. Fifty three of them were users of HT and 163 were not. QoL was evaluated by the Utian Quality of Life Scale (UQOL) and psychological symptoms were assessed by the Symptom Checklist-90-R (SCL-90-R). Climacteric symptoms were evaluated by Greene’s scale and sleep disturbance by Athens Insomnia Scale (A.I.S). Results. Women on HT were younger and more educated than women not using HT. Adjusting the analysis for the women’s characteristics, HT users had better total UQOL scores than non-users. Marital status and education had independent effects on QoL, with married and more educated women scoring higher. Assessment of psychological symptomatology, after adjustment for sociodemographic variables across the different dimensions, revealed that HT users had better SCL-90-R scores than non-users for obsessionality, interpersonal sensitivity and for the general index. HT use is independently related to an improvement in the total score and in most domains of the Greene’s scale, especially, in vasomotor and sexual problems. Although the impact of sociodemographic and lifestyle variables must be factored into the assessment of QoL, HT use is independently related to an improvement in the total score and in most domains of QoL, and has a significant positive effect on many aspects of psychological well-being in Greek postmenopausal women. According to multiple regression analysis results, HT is effective for the vasomotor symptoms but not for the sleep disturbances of postmenopausal women. The results show a strong correlation between vasomotor symptoms with the quality of sleep and the sleep disturbances in terms of sleep continuing. However, apart from the vasomotor symptoms the depression symptoms seem to have a cumulative effect in insomnia. Conclusions. In our study HT use was associated with a better quality of life as well as with a positive effect on mood in Greek postmenopausal women. HT doesn’t seem to improve sleep disturbances in postmenopausal women while depression and vasomotor symptoms seem to have a negative influence on sleep. Clinicians must be aware of the multiple and divergent factors that may affect the woman’s physical and psychological well being and constitute the dimensions of QoL. The methodology applied in the present study allows safe inference about statistical correlations at a phenomenological level but no causal associations between them. Further studies of analytical methodology are warranted to investigate questions of causality.

Σκοπός: Η ποιότητα ζωής αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ως μια σημαντική παράμετρος για την αξιολόγηση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης. Η εκτίμηση της ποιότητας ζωής έχει γίνει ένα ουσιώδες εργαλείο της κλινικής πρακτικής, ώστε οι κλινικοί να αποκτούν μια κατανοητή εικόνα της υποκειμενικής αντίληψης μιας γυναίκας για την εμμηνόπαυση. Η παρούσα μελέτη είναι η πρώτη που διεξάγεται στη Ελλάδα και αφορά αυτό τον συγκεκριμένο πληθυσμό αναφορικά με την ποιότητα ζωής του, τον ύπνο, τα κοινωνικά και ψυχικά χαρακτηριστικά του. Ακόμα διερευνάται πως η ορμονική θεραπεία, μπορεί να βελτιώσει ή όχι αυτές τις παραμέτρους στη ζωή των γυναικών. Υλικό-Μέθοδος: Το υλικό της μελέτης αποτέλεσαν 216 γυναίκες με μέση ηλικία 54, 5 χρόνια που βρίσκονταν στην περίοδο της μετεμμηνόπαυσης. Οι γυναίκες, που προσκλήθηκαν να συμμετάσχουν στη μελέτη, επελέγησαν από τις προσερχόμενες στο Ιατρείο Κλιμακτηρίου και Εμμηνόπαυσης της Β’ Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Αρεταίειο Νοσοκομείο. Εξετάστηκαν διαδοχικά γυναίκες που λάμβαναν Ο.Θ. και γυναίκες που δεν λάμβαναν Ο.Θ. Πενήντα τρεις γυναίκες ήταν σε Ο.Θ. και 163 όχι. Η ποιότητα ζωής εκτιμήθηκε με την κλίμακα ποιότητας ζωής του Utian (Utian Quality of Life Scale, UQOL) τα ψυχικά συμπτώματα εκτιμήθηκαν με την κλίμακα γενικής ψυχοπαθολογίας SCL-90-R (Symptom Checklist-90-R,) τα εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα με την κλίμακα εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων του Greene και η αϋπνία με την κλίμακα αϋπνίας Αθηνών (Α.Ι.S.). Αποτελέσματα: Οι γυναίκες που λάμβαναν Ο.Θ. ήταν νεότερες και περισσότερο μορφωμένες από τις γυναίκες που δεν λάμβαναν Ο.Θ. Προσαρμόζοντας την ανάλυση στα κοινωνικο-δημογραφικά χαρακτηριστικά των γυναικών, οι γυναίκες που χρησιμοποιούσαν Ο.Θ. είχαν καλύτερη βαθμολογία στην διάσταση που μετρά την συναισθηματική ζωή και στη συνολική βαθμολογία της UQOL από εκείνες που δεν χρησιμοποιούσαν. Η οικογενειακή κατάσταση και η μόρφωση είχαν ανεξάρτητες επιδράσεις στη ποιότητα ζωής, με τις παντρεμένες και πιο μορφωμένες γυναίκες να έχουν υψηλότερη βαθμολογία. Η εκτίμηση της ψυχικής συμπτωματολογίας, μετά από προσαρμογή στις κοινωνικές και δημογραφικές μεταβλητές των γυναικών, έδειξε ότι οι γυναίκες που χρησιμοποιούσαν Ο.Θ. είχαν καλύτερη βαθμολογία στην κλίμακα της ψυχαναγκαστικότητας, της διαπροσωπικής ευαισθησίας, και του γενικού δείκτη του ερωτηματολογίου SCL–90-R από εκείνες που δεν χρησιμοποιούσαν Ο.Θ. Αναφορικά με τα εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα η Ο.Θ. βελτίωσε τα σεξουαλικά και τα αγγειοκινητικά προβλήματα όπως αυτά βαθμολογούνται με την κλίμακα του Greene σε στατιστικά σημαντικό βαθμό. Η Ο.Θ. δεν βρέθηκε να συσχετίζεται με την αϋπνία ή με κάποιο από τους επιμέρους παράγοντες του ύπνου. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της πολυμεταβλητής ανάλυσης για τον ίδιο βαθμό αγγειοκινητικών συμπτωμάτων η θεραπεία δεν βοηθά στην αϋπνία των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών. Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ισχυρή σχέση μεταξύ των αγγειοκινητικών συμπτωμάτων με την ποιότητα του ύπνου και των διακοπών της συνέχειας του ύπνου, αλλά πέρα από τα αγγειοκινητικά συμπτώματα, η καταθλιπτική συμπτωματολογία, έχει σημαντική αθροιστική συμβολή στην αϋπνία. Συμπεράσματα: Στη μελέτη μας η λήψη Ο.Θ. σχετιζόταν με καλύτερη ποιότητα ζωής καθώς και με μια θετική επίδραση στη διάθεση των Ελληνίδων μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών. Όμως η Ο.Θ. δεν φαίνεται να επηρεάζει τον ύπνο των γυναικών αυτών, ο οποίος επηρεάζεται όμως από τα αγγειοκινητικά συμπτώματα και την καταθλιπτική συμπτωματολογία. Είναι σημαντικό οι κλινικοί γιατροί να είναι ενήμεροι για τους πολλαπλούς και αντικρουόμενους παράγοντες που μπορεί να επηρεάζουν την φυσική και ψυχική ευεξία των γυναικών και συνιστούν τις διαστάσεις της ποιότητας ζωής. Η παρούσα μελέτη σχεδιάστηκε έτσι ώστε να επιτρέπεται η εξαγωγή συμπερασμάτων σε φαινομενολογικό επίπεδο και όχι για αιτιακές συνδέσεις. Μπορεί, ωστόσο, να αποτελέσει τη βάση για μελλοντικές αναλυτικές μελέτες με στόχο την απομόνωση αιτιακών συσχετίσεων.