Η όπερα του Ernst Krenek Jonny spielt auf και οι επιδράσεις της τζαζ στη λόγια ευρωπαϊκή μουσική κατά τη δεκαετία του 1920.

Abstract

This dissertation is the first musicological study worldwide on Jonny spielt auf, the very first opera ever to include jazz elements. In part A’ the nature and history of jazz influence on european art music is being studied. Writings of important musicologists and critics (Adorno, Harding, Witkin, Berendt, Hobsbawm, Wilmer, Pleasants, Hodeir, Schatt) are analyzed, the relation of european opera to african-american music, the correlations between the relevant idioms during the Weimar Republic and the phenomenon of symphonic jazz. Further analysis is on the «americanism» and the new forms of art established during that time in the german-speaking areas. In part B’, the above is applied on the study of Ernst Krenek’s innovative opera Jonny spielt auf along with introductory, contextual elements and comment on the phase of creation of this work, a synopsis of the libretto, observations and analysis on textual characteristics and musical dramaturgy. Then, musical analysis based on the opera’s full score, a study on Krenek’s music-theatre during the 1920’s (especially on his opera Der Sprung uber den Schatten), the artistic environment of that era, along with commentation on conditions which led to forms like the «Tone-film operetta» e.t.c. In part C’, the influence on the works of leading european composers is analyzed accordingly: Igor Stravinsky’s (Histoire du Soldat, Ragtime, Piano Rag Music), leading to original conclusions. Then, Darius Milhaud’s relation to jazz is analyzed based on his early ballets, especially on La Creation du Monde, by concluding that Milhaud incorporated the essential characteristics of jazz indeed, such as the tone-material of african-american origin, and the improvisational idiom of «New Orleans» jazz. Then, jazz influence on works by Maurice Ravel is analyzed (Sonata for violin and piano, the scenic ballet L’ enfant et les sortileges a.o.), on the crucial works by Paul Hindemith and other important composers (Debussy, Weill, Satie, Poulenc, Wiener, d’ Albert, Shostakovitch, Martinu and Schulhoff). Conclusions: Jonny spielt auf is related to the opera buffa genre and must not be regarded as a «jazz- opera», but rather as an opera with inserted jazz elements, which on the other hand represent the alterated image of jazz that existed in Europe in those days. Further it becomes evident that european composers, fascinated by the peculiar sonority of the «jazz-band», favoured characteristics of secondary importance, by underestimating or ignoring the more essential ones, such as improvisation and idiomatic performance. This dissertaion repositions musicological and historic beliefs set over decades, by proving that most crucial influences come from the ragtime style/ idiom and not from jazz. At the end of the dissertaion there are four appendixes attached, related to the genre of opera and this specific reasearch field: App. 1 is about the first african-american opera ever (Treemonisha by Scott Joplin), App. 2 includes libretti abstracts of the other 1920’s Krenek operas, App. 3 sets a graphic depiction of the crucial Shimmy dance, along with performance lists and hard- to find material and in App. 4, the two crucial texts by Krenek and Milhaud concerning the relation between european art music and jazz are presented.

Η διατριβή αυτή είναι η πρώτη παγκοσμίως μουσικολογική μελέτη για το Jonny spielt auf, την πρώτη όπερα στην ιστορία της μουσικής και του θεάτρου που ενσωμάτωσε στοιχεία από την τζαζ. Στο Α’ μέρος σχολιάζεται η φύση και η ιστορία των επιδράσεων της τζαζ στην ευρωπαϊκή λόγια μουσική. Αναλύονται τοποθετήσεις σημαντικών μουσικολόγων και κριτικών (Adorno, Harding, Witkin, Berendt, Hobsbawm, Wilmer, Pleasants, Hodeir, Schatt), η σχέση της ευρωπαϊκής όπερας με την αφροαμερικάνικη μουσική, οι συσχετισμοί των ιδιωμάτων κατά την περίοδο της Δημοκρατίας της Bαϊμάρης και η συμφωνική τζαζ, o φιλοαμερικανισμός και οι νέες μορφές τέχνης που επικράτησαν τότε στον γερμανόφωνο χώρο. Tο B’ μέρος εφαρμόζονται τα παραπάνω στη μελέτη της πρωτοποριακής όπερας Jonny spielt auf του Ernst Krenek, με εισαγωγικά, περικειμενικά στοιχεία, σχόλια για τη φάση της δημιουργίας του έργου, σύνοψη του libretto, αναλύσεις για τα κειμενικά χαρακτηριστικά και τη μουσική δραματουργία. Ακολουθούν μουσικές τεχνικές αναλύσεις με βάση την παρτιτούρα της όπερας, αναφορές στο μουσικό θέατρο του Krenek κατά την δεκαετία του 1920 (ιδίως στην όπερα Der Sprung uber den Schatten), παρουσιάζεται το τότε καλλιτεχνικό περιβάλλον, σχολιάζονται οι συνθήκες που οδήγησαν σε μορφές όπως οι Tonfilmoperette κ.λ.π. Στο Γ΄ μέρος αναλύονται αντίστοιχα οι επιδράσεις της τζαζ σε έργα κορυφαίων ευρωπαίων συνθετών: Igor Stravinsky (H Iστορία του στρατιώτη, Ragtime, Piano Rag Music) καταλήγοντας σε πρωτότυπα συμπεράσματα. Στη συνέχεια αναλύεται η σχέση του Darius Milhaud με την τζαζ στα πρώιμα μπαλέτα του (κυρίως στη Δημιουργία του Kόσμου/ La Creation du Monde). Διαπιστώνεται ότι ο Milhaud ενσωμάτωσε τα ουσιώδη χαρακτηριστικά της τότε αυθεντικής τζαζ: το αφροαμερικάνικης προέλευσης τονικό υλικό και το αυτοσχεδιαστικό ιδίωμα της “Nέας Oρλεάνης”. Ακολούθως αναλύονται οι επιδράσεις σε έργα του Maurice Ravel (Σονάτα για βιολί και πιάνο, στο σκηνικό μπαλέτο L’ enfant et les sortileges κ.α.), σε κρίσιμα έργα του Paul Hindemith και σε άλλους σημαντικούς συνθέτες (Debussy, Weill, Satie, Poulenc, Wiener, d’ Albert, Shostakovitch, Martinu και Schulhoff). Συμπεράσματα: Η όπερα Jonny spielt auf σχετίζεται με την opera buffa και δεν πρέπει να θεωρηθεί ως «τζαζ όπερα», αλλά ως όπερα με εμβόλιμα στοιχεία τα οποία πάντως ενσωματώνουν την αλλοιωμένη εικόνα που υπήρχε τότε για την τζαζ στην Eυρώπη. Περαιτέρω διαπιστώνεται ότι οι ευρωπαίοι συνθέτες γοητεύτηκαν από τον ιδιαίτερο ήχο της “τζαζ μπαντ” και ανέδειξαν δευτερεύοντα χαρακτηριστικά, υποβιβάζοντας ή παραγνωρίζοντας τα ουσιαστικότερα, όπως ο αυτοσχεδιασμός και η ιδιωματική εκφορά. Η διατριβή ανατρέπει τις μουσικολογικές και ιστοριογραφικές παραδοχές δεκαετιών, αποδεικνύοντας ότι οι περισσότερες κρίσιμες επιδράσεις, είναι από το ιδίωμα του ράγκταϊμ και όχι από αυτό της τζαζ. Στο τέλος της διατριβής επισυνάπτονται τέσσερα παραρτήματα, σχετικά με το οπερατικό είδος στο συγκεκριμένο πεδίο διερεύνησης: Το Παράρτημα 1 αφορά την πρώτη αφροαμερικάνικη όπερα (Treemonisha του Scott Joplin), το Παράρτημα 2 περιλαμβάνει συνόψεις των libretti των άλλων μελοδραμάτων του Krenek κατά τη δεκαετία του 1920, στο Παράρτημα 3 παρατίθεται σχηματική περιγραφή του κρίσιμου χορού shimmy, παραστασιολόγια και σημαντικό - δυσεύρετο υλικό, και στο Παράρτημα 4 τα δύο κρίσιμα κείμενα των Krenek και Milhaud για την επαφή της λόγιας ευρωπαϊκής μουσικής και του μουσικού θεάτρου με την τζαζ.