Ο ανταγωνισμός Βυζαντίου και Χαλιφάτου των Φατιμιδών στην Εγγύς Ανατολή και η δράση των ιταλικών πόλεων στην περιοχή κατά τον 10ο και τον 11ο αιώνα

Abstract

This doctoral dissertation concerns the relations between the Byzantine Empire and the Caliphate of Fatimidis in the 10th and 11th centuries, especially along the border zone of the Northern Syria. In this study are deeply analyzed the political, diplomatical and military events that brought to the establishment of an essential balance of power between the two great estates in the region. Particular attention was given to the local political and military realities of medieval Islamic Syria, such as the cities, the Arab tribes and the local governors, that constituted very important factors of political instability and did not permit to the central Fatimid government of Cairo to control effectively large parts of its theoretical dominions. In regard to that, the role of Emirate of Aleppo was in detail analyzed in this dissertations. The nature and the realities of the Arab-byzantine relations in the Near East (10th-11th c.) were then put in correlation with the growing role of the principal Italian maritime cities (Venice, Amalfi, Genoa and Pisa) in the Mediterranean Sea; we quite insisted on the specificity of the maritime and military aspects of the role of the Italians in the formation of a "new Near East" created on the eve of the first crusade by the concentric action of new emergent powers in the region (Italians, Turks, new Islamic political entities) and by the decline of the two great traditional estate (Byzantine empire and Caliphate of the Fatimidis).

Η διατριβή ασχολείται με τα γεγονότα που έλαβαν χώρα από το 975 μέχρι το 1099 στην Εγγύς Ανατολή (Συρία, Παλαιστίνη, Αίγυπτος) και πιο συγκεκριμένα στη Βόρεια Συρία (Αντιόχεια και Χαλέπι) κυρίως όσον αφορά τον ανταγωνισμό μεταξύ Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και Χαλιφάτου των Φατιμιδών στην περιοχή. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην ανάλυση και στην ανάδειξη του ρόλου των τοπικών πολιτικών οντοτήτων στην περιοχή (αυτόνομες ισλαμικές πόλεις, αραβικές φυλές, τοπικοί διοικητές) που καθιστούσαν τον έλεγχο της περιοχής από τους Φατιμίδες αναποτελεσματικό και την γενική πολιτική κατάσταση πολύ "ρευστή". Ιδιαίτερο βάρος δόθηκε επίσης στα πολιτικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στο Εμιράτο του Χαλεπιού και στον ρόλο τους στην περιοχή. Η όλη κατάσταση στην εγγύς Ανατολή συσχετίστηκε με την αυξανόμενη δράση των ιταλικών ναυτικών δυνάμεων στην ανατολική Μεσόγειο (Βενετία, Αμάλφι, Πίζα και Γένοβα) των οποίων αναδείχθηκε τον αποφασιστικό ρόλο στη διαμόρφωση της "Νέας Εγγύς Ανατολή" την παραμονή της πρώτης σταυροφορίας, ρόλο του οποίου αναλύθηκαν κυρίως οι στρατιωτικές πτυχές. Η δράση νέων αναδυόμενων πολιτικών παραγόντων στην περιοχή (Ιταλοί, Τούρκοι, νέες ισλαμικές πολιτικές οντότητες) και η παράλληλη παρακμή των δύο παραδοσιακών μεγάλων δυνάμεων (Βυζ. Αυτοκρατορία και Χαλιφάτο των Φατιμιδών) οδήγησε στη διαμόρφωση μίας νέας Εγγύς Ανατολή, πριν από τις σταυροφορίες.