Μελέτη της αγγειογένεσης σε ασθενείς με καρκίνο του ήπατος

Abstract

Aim of this study was to evaluate the diagnostic and prognostic value of serum levels of vascular endothelial growth factor (VEGF), basic fibroblast growth factor (bFGF) and Endostatin in patients with primary hepatocellular carcinoma (PHC) and in patients with metastatic liver disease (MLD). In this study were included twenty normal controls, thirty patients with PHC and thirty patients with MLD. Exclusion criteria were trauma, fracture, recent surgical treatment, history of recent myocardial infarction, malignant tumors to other organs except liver, rheumatoid arthritis, psoriatic arthritis, pregnancy, ovulation, chronic inflammations, inflammatory bowel disease, glaucoma and diabetic retinopathy. Blood samples were obtained from all the eighty participants, centrifuged and stored under special conditions. The concentrations of VEGF, bFGF and Endostatin in serum were measured by the quantitative sandwich immunoassay technique (sandwich ELIZA), using enzyme linked immunosorbent assay kits (R&D systems Inc., Minneapolis.MN). The results of this study are summarized as follows: 1) The mean serum levels of VEGF, bFGF and Endostatin in patients with PHC and in patients with MLD were significantly higher than the mean serum levels of VEGF, bFGF and Endostatin in normal controls. There was no significant difference between the mean serum levels of VEGF, bFGF and Endostatin in patients with PHC and in patients with MLD. 2) In patients with PHC there was a positive correlation between the serum level of VEGF and the serum level of a-fetoprotein (r=0.484, p=0.017), between the serum level of VEGF and tumor size (r=0.517, p=0.008), between the serum level of VEGF and the platelets number (r=0.573, p=0.003), between the tumor size and the serum level of a-fetoprotein (r=0.533, p=0.003) and between the tumor size and platelet count (r=0.510, p=0.005). 3) In patients with MLD there was a positive correlation between the serum level of VEGF and platelet count (r=0.388,p=0.05). 4) In patients with PHC the sensitivity of serum VEGF, bFGF and Endostatin was found 60%, 54% and 54% respectively. 5) In patients with MLD the sensitivity of serum VEGF, bFGF and Endostatin was found 73%, 73% and 61% respectively. 6) The specificity of serum VEGF, bFGF and Endostatin was found 95%, 95% and 100% respectively, in both of patients with PHC and with MLD. 7) The combined use of serum VEGF, bFGF and Endostatin increased the sensitivity of detection in patients with PHC and MLD. The conclusions of this study are summarized as follows: 1) The elevated concentrations of serum VEGF, bFGF and Endostatin in patients with liver cancer, indicates that the source of these angiogenic factors may be the tumor and reflects its angiogenic activity. 2) Serum VEGF, bFGF and Endostatin can distinguish normal controls from patients with liver cancer. 3) Serum VEGF, bFGF and Endostatin cannot distinguish patients with primary hepatocellular carcinoma from patients with metastatic liver disease. 4) Serum VEGF, bFGF and Endostatin could be useful tumor markers in the diagnosis of primary hepatocellular carcinoma and metastatic liver disease because of their high specificity. 5) The combined use of serum VEGF, bFGF and Endostatin increased the sensitivity of detection in patients liver cancer. 6) The measurment of serum levels of VEGF, bFGF and Endostatin is technically simple, cheap, non invasive method and repeated measurments can be made in the same patient. 7) The significant correlation of serum VEGF with a-fetoprotein and tumor size, both of which are prognostic markers in patients with primary hepatocellular carcinoma, indicates that serum VEGF may be useful as a new prognostic factor in patients with primary hepatocellular carcinoma. 8) The significant correlation of serum VEGF with platelet count in patients with liver cancer, suggests that the platelets have an important role in processes involving angiogenesis in liver cancer.

Ο σκοπός αυτής της κλινικοεργαστηριακής μελέτης ήταν η αξιολόγηση της διαγνωστικής και προγνωστικής αξίας του αυξητικού παράγοντα του ενδοθηλίου των αγγείων (VEGF), του βασικού αυξητικού παράγοντα των ινοβλαστών (b-FGF) και της ενδοστατίνης του ορού σε ασθενείς με πρωτοπαθή ηπατοκυτταρικό καρκίνο και μεταστατική νόσο του ήπατος. Η μελέτη περιελάμβανε είκοσι φυσιολογικά άτομα, που αποτελούσαν την ομάδα ελέγχου, τριάντα ασθενείς με πρωτοπαθή ηπατοκυτταρικό καρκίνο (ΠΗΚ) και τριάντα ασθενείς με μεταστατική νόσο του ήπατος (ΜΝΗ). Τα κριτήρια αποκλεισμού εισόδου στη μελέτη ήταν: Τραύμα ή πρόσφατη χειρουργική επέμβαση, έμφραγμα του μυοκαρδίου, κακοήθεις όγκοι που αφορούσαν άλλα όργανα εκτός του ήπατος, ρευματοειδής αρθρίτιδα, ψωρίαση, χρόνιες φλεγμονές, κύηση, γυναίκες σε φάση ωορρηξίας, χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου, αυτοάνοσα νοσήματα, διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, γλαύκωμα και κατάγματα. Δείγματα φλεβικού αίματος ελήφθησαν από κάθε εξεταζόμενο άτομο μετά από ολονύκτια νηστεία, επεξεργάστηκαν και φυλάχθηκαν με ειδικό τρόπο. Ο προσδιορισμός του VEGF, του b-FGF και της ενδοστατίνης στον ορό των ατόμων της μελέτης έγινε με την ανοσοενζυμική μέθοδο sandwich ELISA, χρησιμοποιώντας τυποποιημένα αντιδραστήρια του οίκου R & D Systems, Minneapolis. Τα αποτελέσματα έχουν ως εξής: 1) Τα επίπεδα του VEGF, του b-FGF και της ενδοστατίνης του ορού βρέθηκαν σημαντικά υψηλότερα στους ασθενείς με ΠΗΚ και ΜΝΗ σε σύγκριση με τα φυσιολογικά άτομα. Δε βρέθηκε στατιστικώς σημαντική διαφορά μεταξύ των επιπέδων του VEGF, του b-FGF και της ενδοστατίνης του ορού στους ασθενείς με ΠΗΚ και ΜΝΗ. 2) Σε ασθενείς με πρωτοπαθή ηπατοκυτταρικό καρκίνο παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ των τιμών του VEGF του ορού με τις τιμές της α1 εμβρυϊκής σφαιρίνης του ορού (r=0,484, p=0,017), μεταξύ των τιμών του VEGF του ορού και του μεγέθους του όγκου (r=0,517, p=0,008), μεταξύ των τιμών του VEGF του ορού με τον αριθμό των αιμοπεταλίων (r=0,573, p=0,003), μεταξύ του μεγέθους του όγκου και των τιμών της α1 εμβρυϊκής σφαιρίνης του ορού (r= 0,533, p=0,003) και μεταξύ του μεγέθους του όγκου και του αριθμού των αιμοπεταλίων (r=0,510, p=0,005). 3) Σε ότι αφορά τους ασθενείς με μεταστατική νόσο του ήπατος βρέθηκε θετική συσχέτιση μεταξύ των τιμών του VEGF του ορού με τον αριθμό των αιμοπεταλίων (r=0,388, p=0,05). 4) Στους ασθενείς με ΠΗΚ η ευαισθησία του VEGF, του b-FGF και της ενδοστατίνης του ορού ήταν 60%,54% και 54% αντίστοιχα. 5) Στους ασθενείς με ΜΝΗ η ευαισθησία του VEGF, του b-FGF και της ενδοστατίνης του ορού ήταν 73%,73% και 61% αντίστοιχα. 6) Τόσο στους ασθενείς με ΠΗΚ, όσο και στους ασθενείς με ΜΝΗ η ειδικότητα του VEGF, του b-FGF και της ενδοστατίνης του ορού ήταν 95%,95% και 100% αντίστοιχα. 7) Ο συνδιασμός του VEGF, του b-FGF και της ενδοστατίνης αύξησε την ευαισθησία. Από τα παραπάνω ευρήματα προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα: 1) Τα αυξημένα επίπεδα του VEGF, του b-FGF και της ενδοστατίνης του ορού που βρέθηκαν σε ασθενείς με καρκίνο του ήπατος και όχι στα φυσιολογικά άτομα, υποδηλώνουν ότι οι παραπάνω παράγοντες προέρχονται από τον όγκο και αντανακλούν την αγγειογενετική του δραστηριότητα. 2) Τα επίπεδα του VEGF, του b-FGF και της ενδοστατίνης του ορού μπορούν να διαχωρίσουν τα φυσιολογικά άτομα από ασθενείς με πρωτοπαθή ηπατοκυτταρικό καρκίνο και μεταστατική νόσο του ήπατος. 3) Τα επίπεδα του VEGF, του b-FGF και της ενδοστατίνης του ορού δε μπορούν να διαχωρίσουν ασθενείς με πρωτοπαθή ηπατοκυτταρικό καρκίνο και μεταστατική νόσο του ήπατος. 4) Τα επίπεδα του VEGF, του b-FGF και της ενδοστατίνης του ορού μπορεί να είναι χρήσιμοι δείκτες για τη διάγνωση του καρκίνου του ήπατος λόγω της υψηλής ειδικότητας τους. 5) Ο συνδιασμός του VEGF, του b-FGF και της ενδοστατίνης αυξάνει την ευαισθησία της καθεμιάς από αυτές τις παραμέτρους χωριστά. 6) Ο προσδιορισμός του VEGF, του b-FGF και της ενδοστατίνης στον ορό είναι τεχνικά απλή, φθηνή, μη επεμβατική μέθοδος και μπορεί να επαναλαμβάνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα. 7) Η καλή συσχέτιση του VEGF του ορού με την α1 εμβρυϊκή σφαιρίνη του ορού και το μέγεθος του όγκου, που ως γνωστό αποτελούν προγνωστικούς δείκτες σε ασθενείς με πρωτοπαθή ηπατοκυτταρικό καρκίνο δείχνει ότι, ο VEGF του ορού είναι ένας χρήσιμος προγνωστικός δείκτης σ’ αυτούς τους ασθενείς. 8) Η συσχέτιση του αριθμού των αιμοπεταλίων με τα επίπεδα του VEGF του ορού σε ασθενείς με πρωτοπαθή ηπατοκυτταρικό καρκίνο και μεταστατική νόσο του ήπατος υποδηλώνει ότι, τα αιμοπετάλια παίζουν σημαντικό ρόλο στην αγγειογένεση στον καρκίνο του ήπατος.