The influence of the medical profession on the national health service of Greece, 1983 - 2001

Abstract

Greece has experienced three major Health Care Reforms since 1974, in 1983, 1992 and 2001. The common characteristic of all three has been that they have still not realized their aims and objectives. One explanation for the puzzling failure may lie in the way structural institutions shape and are being shaped by the main actors in the health arena in Greece. Furthermore, this study argues that health policy-making is dependent on broader policy making and on decisions or non decisions that have already been made in the past. Within this context, there are several embedded interests, such as the medical profession and its trade unions, civil servants and social insurance funds, which benefit from the failure of any reform, and are in favour of the preservation of the status quo, ignoring the dissatisfaction of the Greek citizens with the health services they receive. Three theoretical frameworks for understanding the health care system and the role of the medical profession within it are explored: sociological theories of professions; historical institutionalism; and structural interest theory, to see which best explains the nature and extent of health care reform. All three have the virtue of focusing to differing degrees on how institutions reflect the imprint of interest group activity and, conversely, how the resultant institutions shape the relative influence and way of acting of dominant interests, (i.e. the medical profession, and particularly hospital and university doctors). Explanatory analysis proved that historical institutionalism offers the greatest potential to explain the outcome of health care reforms from 1983 to 2001. The empirical evidence of this thesis (documentary collection and interviews with key informants (participants and representatives of organizations/interests) in the Greek Health Care System, were undertaken and analyzed, using the most suitable framework derived from historical institutionalism) strongly supports the argument that health care reform in Greece is path-dependent because the parliamentary and government process allows the main actors in the system, such as hospital doctors and university doctors, to shape any reforms so as to maintain the status quo. The role of institutions is crucial in explaining this - in particular, the development of Greek society, the resultant nature of the Greek state and the related peculiarities of its Welfare State. The extensive historical narratives of the three periods of recent system reforms shows how vested interests, such as the trade unions of already privileged group and, the medical profession (junior hospital doctors, senior hospital doctors and university doctors) have been able to exploit party-to-person clientelism, the absence of political consensus on the type and the character of reforms, the administrative and financial weaknesses of the state, institutional fragmentation and a weak collective culture to impede the establishment of a universal health insurance system.

Το Ελληνικό κράτος έχει προσπαθήσει να μεταρρυθμίσει το σύστημα υγείας στην Ελλάδα τρείς φορές μετά τη σύσταση του ΕΣΥ το 1983. Οι μεταρρυθμίσεις σχεδιάστηκαν με απώτερο στόχο να εκπληρωθούν οι θεμελιώδεις αρχές της αποδοτικότητας και ισότητας στη παροχή υπηρεσιών υγείας. Η διδακτορική μου διατριβή μελετά την επιρροή του ιατρικού κλάδου και των οργανώσεων των ιατρών και άλλων συμφερόντων στις μεταρρυθμίσεις του Ελληνικού συστήματος υγείας από το 1983 έως το 2001. Η διεθνής βιβλιογραφία περιέχει μια πλειάδα θεωριών μέσω των οποίων γίνονται κατανοητές οι βασικές αρχές και λειτουργίες των συστημάτων υγείας και ο ρόλος του ιατρικού κλάδου μέσα σε αυτά. Οι κυριότερες είναι: (1) Κοινωνιολογικές θεωρίες περί συντεχνιών/επαγγελματιών (sociological theories of professions), (2) Η θεωρία των ιστορικών θεσμικών καθεστώτων (historical institutionalism), και (3) Η θεωρία των συστεμικών συμφερόντων (structural interest theory). Αν και κάθε προαναφερόμενη θεωρία έχει κάτι να πρσφέρει στην ανάλυση η οποία εμπεριέχεται στο διδακτορικό μου, η ΄΄θεωρία των θεσμικών καθεστώτων’’ είναι αυτή η οποία προσφέρει την καλύτερη επεξήγηση των μεταρρυθμίσεων του Ελληνικού συστήματος υγείας και των μειονεκτημάτων τους. Πιο συγκεκριμένα το ΕΣΥ παρουσιάζει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έχουν άμεση σχέση με το πώς το Ελληνικό Κράτος Πρόνοιας έχει εξελιχθεί στην μεταδικτατορική εποχή (μετά το 1974). Η αναλύση των στοιχείων που συνέλεξα μέσω συνεντεύξεων και αρχειακού υλικού αποδεικνύει ότι η κύρια εξήγηση για την πορεία των μεταρρυθμίσεων του ΕΣΥ μετά το 1983, προέρχεται από την ύπαρξη συστεμικών θεσμικών καθεστώτων τα οποία επιτρέπουν σε εδραίες ομάδες συμφερόντων, π.χ. του ιατρικού κλάδου και όχι μόνο, να επωφεληθούν από την διατήρηση του status quo και εν τέλει να καταφέρουν να καταστήσουν τις όποιες μεταρρυθμίσεις κένα γράμματα. Αυτό αποδεικνύεται περίτρανα στις μεταρρυθμιστικές απόπειρες όλων των κυβερνήσεων μετά το 1983. Ειδικά για τις μεταρρυθμίσεις των δεκαετιών 1980, 1990 και 2000 παρέχεται ενδελεχές πρωτογενές και δευτερογενές αρχειακό και προφορικό υλικό για την ανασύστασή και επεξήγησή τους.