Διερεύνηση των φυσιολογικών παραγόντων που επηρεάζουν τον πολλαπλασιασμό των αυτοφυών καλλωπιστικών φυτών τάξου (Taxus baccata l.) και κουμαριάς (Arbutus unedo L.)

Abstract

Taxus baccata L. (yew) and Arbutus unedo L. (strawberry tree) are native shrubs in Greece and, recently, there is an increasing demand for these species in the market due to their use in landscaping, flower arrangement and plantations alongside the national roads. In addition, plant parts in yew contain taxol, an alkaloid, which is used as a medicine against cancer. For these reasons a study was undertaken to improve propagation through cuttings in these two plant species. The influence of growth regulators (IBA or K-IBA) on rooting was examined and their optimal concentrations were determined. Furthermore, the effect of cutting type, genotype, wounding, rooting medium and rooting system, supplementary lighting and harvesting season on rooting of Taxus and Arbutus cuttings were evaluated. In addition, the role of different rooting growth regulators and various genotypes on peroxidase and phosphatase activity modification and isoenzyme pattern during rooting were examined. The treatment of cuttings with auxins (IBA or K-IBA) had a strong influence on the rooting of these cuttings. In Taxus, the treatment either with IBA or K-IBA had a positive effect on rooting percentage, but the concentrations used differed only with the control. A concentration of 5,000-10,000 ppm (IBA or K-IBA) is recommended for Taxus. In Arbutus, the use of high concentrations of IBA had a negative effect on cutting survival rate due to tissue necrosis. For this reason, a concentration of 8,000 ppm K-IBA is recommended for rooting of Arbutus cuttings. The type of cuttings had a great influence on rooting in Taxus. Apical cuttings from current season growth of medium stem diameter achieved higher rooting percentages with greater number of roots than cuttings of smaller or larger stem diameter and also hardwood cuttings. On the other hand, in Arbutus, apical cuttings from thin shoots rooted better than cuttings from thick shoots. The genotype had a strong influence on rooting percentage and rooting quality in both plant species. The percentage of rooting among Taxus genotypes ranged from 0 to 30% without auxin application and from 0 to 100% with auxin application. Cuttings of one genotype (T6) did not root or rooted at very low percentages even with auxin application. The rooting percentages in all Arbutus genotypes were very low without auxin application. Even with auxin application, cuttings of the genotype K3 had very low rooting percentages. The auxin application increased the rooting percentages (from 50 to 95%) in the rest Arbutus genotypes.

Ο τάξος (Taxus baccata L.) και η κουμαριά (Arbutus unedo L.) είναι αυτοφυείς θάμνοι της χώρας μας και τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αυξημένη ζήτησή τους στην αγορά λόγω της χρήσης τους στην κηποτεχνία, την ανθοδετική και σε φυτεύσεις σε εθνικές οδούς. Επιπλέον, ο τάξος περιέχει την ταξόλη, αλκαλοειδή ουσία, η οποία χρησιμοποιείται στην αντιμετώπιση του καρκίνου. Για τους λόγους αυτούς έγιναν προσπάθειες για τη βελτίωση του πολλαπλασιασμού με μοσχεύματα των δύο αυτών φυτικών ειδών. Εξετάστηκε η επίδραση στη ριζοβολία της συγκέντρωσης και του τύπου του φυτικού ρυθμιστή ριζοβολίας (ΙΒΑ ή Κ-ΙΒΑ), του τύπου του μοσχεύματος, του γενοτύπου, του τραυματισμού της βάσης του μοσχεύματος, του συστήματος και του υποστρώματος ριζοβολίας, του συμπληρωματικού φωτισμού και της εποχής. Παράλληλα εξετάστηκε ο ρόλος των φυτικών ρυθμιστών και του γενοτύπου στη μεταβολή της δράσης των υπεροξειδασών και φωσφατασών, ενζύμων που εμπλέκονται στη διαδικασία του σχηματισμού επίκτητων ριζών. Ο φυτικός ρυθμιστής (ΙΒΑ ή Κ-ΙΒΑ) έπαιξε σημαντικό ρόλο στη ριζοβολία των μοσχευμάτων τόσο του τάξου όσο και της κουμαριάς και η χρήση του κρίνεται απαραίτητη για ικανοποιητική ριζοβολία. Στον τάξο, το ποσοστό ριζοβολίας αυξήθηκε σημαντικά με τη χρήση φυτικού ρυθμιστή αλλά δεν παρατηρήθηκαν διαφορές μεταξύ των συγκεντρώσεών του ούτε και μεταξύ ΙΒΑ και Κ-ΙΒΑ. Διαφορές υπήρξαν μόνο σε σχέση με το μάρτυρα. Έτσι, για τον τάξο συνιστάται συγκέντρωση της τάξης των 5.000-10.000 ppm. Στην κουμαριά, παρατηρήθηκε εμφάνιση νεκρώσεων στη βάση των μοσχευμάτων στις μεγάλες συγκεντρώσεις του ΙΒΑ. Για το λόγο αυτό συνιστάται η χρήση του Κ-ΙΒΑ στη συγκέντρωση των 8.000 ppm. Σχετικά με τον τύπο του μοσχεύματος, στον τάξο καλύτερα αποτελέσματα σε ποσοστό ριζοβολίας όσο και σε αριθμό και μήκος ριζών επιτεύχθηκαν με χρήση επάκριων μοσχευμάτων, ηλικίας έως ενός έτους, τα οποία ήταν μέσης διαμέτρου. Στην κουμαριά, αντιθέτως, τα καλύτερα αποτελέσματα επιτεύχθηκαν με χρήση επάκριων μοσχευμάτων με μικρή διάμετρο βάσης.