Υδρογεωλογικές συνθήκες ΒΑ τμήματος Νομού Αχαΐας

Abstract

This PHD Thesis deals with the hydrogeological conditions of the NE part of the Achaia prefecture area. The study area (1.135 Km2), covers almost the 1/3 of the whole Achaia prefecture area and includes twelve drainage basins in the wider Aigion and Kalavryta area. Geologically, two geotectonic zones, comprising the alpine bedrock of the area, can be distinguished, Olonos -Pindos and the Tripoli’s - Gavrovo. Post alpine sediments (Plio -Quaternary age), consist mainly from interbedded clay, clayey sand and sand, with a coarser conglomerate series appearing usually in its upper part. Tectonically, the Olonos -Pindos formation is overthrusted on the Tripoli’s - Gavrovo in a general NNW-SSE direction A rhomboid system characterized by large angle normal faulting with WNW and ENE direction prevails in the study area. The tectonics of the area have been active all the post alpine period and played and still playing a defining role in the shaping of today’s relief, as well as in the development of the drainage network and the formation of the local hydrogeological characteristics. The approximate mean annual water balance for the area (period 1975-1999) has as follow: mean annual precipitation volume 1.227 million m3 which correspond to a height of 1080 mm, evapotranspiration 45% infiltration 21% and runoff 34% respectively to the mean annual precipitation. Some 9% from the infiltrated rain water reappears downwards in the form of springs or surface water diffusion totaling thus the whole amount that ends up to the sea up to 43%. A big part of the quantity that ends up to the sea could be utilized, either directly by the construction of suitable dams and artificial ponds (mainly for agricultural use) or indirectly, by artificially recharging the groundwater. Generally the carbonate Olonos-Pindos aquifers consist the most prolific aquifers of the study area. The Upper Pleistocene and Holocene alluvial fan aquifers come in second order from the potential productivity point of view. The Upper Pleistocene - Holocene alluvial fan in the plain area form a united, water table type aquifer. Hydrochemically, the majority of the high and medium altitude zones groundwater can be classified to the hydro chemical type Ca2+/HCO3- . In the low altitude plain and coastal area, sub areas with polluted groundwater were located (In many cases the pollution level was well above the standards set for drinking purposes). Using the methodology of DRASTIC, areas sensitive and vulnerable to anthropogenic ground water pollution were further delineated. Generally the active tectonics that preserves a strong relief as well as the supply of proper material from the alpine bedrock combined with the hydrometeorological regime of the area effects favorably the grain size distribution in the porous media and consequently the development of aquifers and is the characteristic feature of the area.

H παρούσα διατριβή, αναφέρεται στις υδρογεωλογικές συνθήκες που επικρατούν στο ΒΑ τμήμα του νομού Αχαΐας. Παρουσιάζονται οι χρησιμοποιηθείσες μέθοδοι έρευνας, εξετάζονται οι παράγοντες που συνέβαλαν στην διαμόρφωση των υδρογεωλογικών συνθηκών και εξάγονται χρήσιμα συμπεράσματα. Η περιοχή έρευνας, καλύπτει περίπου το 1/3 του νομού Αχαΐας και εξετάζει τις υδρολογικές λεκάνες των περιοχών Αιγιαλείας και Καλαβρύτων, συνολικής έκτασης 1.135 km2. Το αλπικά πτυχωμένο υπόβαθρο της περιοχής αποτελούν σχηματισμοί των ζωνών Γαβρόβου-Τρίπολης και Ωλονού-Πίνδου. Τα μεταλπικά ιζήματα (πλειο-Τεταρτογενούς ηλικίας) συνίστανται από εναλλαγές αργίλων, αμμούχων αργίλων και άμμων ενώ στο ανώτερο τμήμα εμφανίζεται συνήθως μια αδρομερέστερη σειρά από κροκαλοπαγή. Τεκτονικά, η ζώνη Ωλονού-Πίνδου είναι επωθημένη πάνω στη ζώνη Γαβρόβου-Τρίπολης. Ένα ρομβοειδές σύστημα από μεγάλης κλίσης κανονικά ρήγματα ΔΒΔ/κής και ΑΒΑ/κής διεύθυνσης επικρατεί στην περιοχή έρευνας. Η τεκτονική της περιοχής είναι ιδιαίτερα ενεργή μέχρι σήμερα και έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στην μεταλπική ιζηματογένεση, στην διαμόρφωση της γεωμορφολογικής εικόνας, στην ανάπτυξη του υδρογραφικού δικτύου και στην διαμόρφωση των υδρογεωλογικών συνθηκών. Το μέσο ετήσιο (προσεγγιστικό) υδρολογικό ισοζύγιο της περιοχής (περίοδος 1975-1999) έχει ως εξής: ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα 1.227 εκατομμύρια κυβικά, που αντιστοιχούν σε ένα μέσο ύψος 1.080 χλστ, εξατμισοδιαπνοή 45 % , κατείσδυση 21% και επιφανειακή απορροή 34 % του ύψους βροχής. Από το νερό που κατεισδύει, ένα ποσοστό της τάξεως 9% περίπου, επανέρχεται στην επιφάνεια, υπό μορφή πηγών, η εδαφικών αναβλύσεων και διαμορφώνει την ολική απορροή προς την θάλασσα σε ένα τελικό 43%. Ένα μέρος της ποσότητας αυτής που εκχύνεται στη θάλασσα θα μπορούσε να αξιοποιηθεί, με την κατασκευή κατάλληλων ταμιευτήρων και φραγμάτων, για άμεση χρήση (κυρίως αρδευτική) και έμμεσα για τεχνητό εμπλουτισμό των υπόγειων υδροφόρων. Γενικά τους πλέον ικανούς υδροφόρους στην περιοχή, αποτελούν οι ανθρακικοί υδροφόροι της ζώνης Ωλονού - Πίνδου, οι αποθέσεις των αλλουβιακών ριπιδίων του Άνω Πλειστοκαίνου και του Ολοκαίνου και τα χαλαρά κροκαλοπαγή του Ολοκαίνου τα οποία εντοπίζονται στις παλαιές και πρόσφατες κοίτες των τοπικών υδρορευμάτων. Υδροχημικά, η πλειονότητα των νερών της υψηλής και μεσαίας ζώνης κατατάσσεται στον υδροχημικό τύπο Ca+2/HCO3. Στην χαμηλή πεδινή και παράκτια ζώνη, εντοπίζονται γενικά και περιοχές με ποιοτικά υποβαθμισμένα νερά (υποβάθμιση η οποία σε πολλές περιπτώσεις ξεπερνά το όριο ποσιμότητας). Χρησιμοποιώντας τη μεθοδολογία DRASTIC, περιοχές ευαίσθητες και τρωτές ως προς τον παράγοντα της μόλυνσης των υπόγειων υδάτων από ανθρωπογενείς παράγοντες, κατέστη δυνατό να σκιαγραφηθούν. Γενικότερα η ενεργός τεκτονική που διατηρεί ένα ισχυρό ανάγλυφο στην περιοχή και η παροχή άφθονου κατάλληλου υλικού από το μητρικό πέτρωμα του υποβάθρου, σε συνδυασμό με το υδρομετεωρολογικό καθεστώς επιδρούν ευνοϊκά στην κοκκομετρική διαβάθμιση των αποθέσεων και στην ανάπτυξη υδροφόρων και είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα της περιοχής.