Ροδόχρους νόσος: κλινική και εργαστηριακή μελέτη

Abstract

Rosacea is a chronic skin disorder affecting usually the face, characterized by erythema and telangiectasia and by recurrent episodes of inflammation with the appearance of papules, pustules and oedema. The cause of the disease remains obscure and undetermined. Since the beginning of the 20th century, several authors have tried to clarify its aetiology, but none of the suggested mechanisms has been definitely confirmed. The disease has been associated with climatic factors, dietary habits and drugs or with immunologic, infectious and psychological factors. The role of sunlight, the parasite Demodex folliculorum or the Helicobacter pylori has been lately a matter of discussion among researchers. Others support an immunological nature of the disease because of the deposits of immunoglobulins at the dermoepidermal junction or because of the existence of circulating antibodies. In order to elucidate the nature of the disease 100 patients, 37 men and 63 women were studied from 1997 to 2001. The study included a detailed clinical examination, histologic, haematologic and biochemical examination, direct and indirect immunofluorescence and detection of antinuclear antibodies, serology for the detection of antibodies against Helicobacter pylori, a search for D. folliculorum with the standardized skin surface biopsy technique and ophthalmologic examination. From the study it was concluded, that rosacea is a distinct disease entity with specific characteristics and is not associated with any other skin disorder. All our patients showed evidence of the disease on the face, about 2/3 of them were phototypes I and II, 19% gave a history of occupational exposure to the sun, 73% complained of worsening of the exanthem after sun exposure and in almost all the histopathologic specimens there were signs of solar elastosis. All the above suggest, that the skin changes due to chronic exposure to ultraviolet radiation (solar elastosis, photoaging), play a significant role in the pathophysiology of rosacea. Our results support an aetiopathogenetic role of the mite Demodex folliculorum in rosacea. The mite prevalence and mean density were both significantly higher in patients with rosacea, as compared with the control group, patients with acne and discoid lupus erythematosus. Our results, together with the findings of other investigators, show, that probably this mite represents a significant cofactor, which along with others, causes an inflammatory reaction in the skin and contributes in the transition of the disease from a purely vascular to an inflammatory stage. With regard to the aetiopathogenetic role of Helicobacter pylori, our results do not establish a higher prevalence of H. pylori in patients with rosacea and therefore this bacterium is not the direct cause of the disease. However, we believe that it might lead to the appearance of flushing episodes (vascular stage), through the secretion of certain substances, like gastrin, and thus may play a role in the very early stages of the disorder. Lastly, it was concluded from our study, that rosacea affects skin and eyes, probably through the same pathways. Both the Schirmer test and measurement of the tear break-up time led to the conclusion, that rosacea patients often present with dry eyes, probably because of a Meibomian gland dysfunction, a situation, which possibly corresponds to the “inflammatory stage” of rosacea. This stage is usually preceded by a “vascular stage”, which is manifested as erythema and telangiectasia of the eyelids. It is concluded that rosacea is essentially a syndrome with a multifactorial aetiology and chronic course, which affects the skin and the eye. Initially, there is an abnormal cutaneous vascular response to multiple factors in persons with a genetic predisposition. This, results in the appearance of recurrent flushing, followed by permanent erythema and telangiectasia (vascular stage). On such a background, specific aetiologic factors, like the skin changes of solar elastosis and the secondary deposition of immunocomplexes or the mite D. folliculorum, lead to the appearance of the late, inflammatory stages of the disease.

Η ροδόχρους νόσος είναι μία χρόνια πάθηση του δέρματος που συνήθως εντοπίζεται στο πρόσωπο και χαρακτηρίζεται από ερύθημα και ευρυαγγείες καθώς και από υποτροπιάζοντα φλεγμονώδη επεισόδια με την εμφάνιση βλατίδων, φλυκταινιδίων και οιδήματος. Η αιτιοπαθογένεια της νόσου παραμένει ακόμη σκοτεινή και αδιευκρίνιστη. Ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα πολλοί συγγραφείς έχουν προσπαθήσει να αποσαφηνίσουν την αιτιολογία της, αλλά κανένας από τους μηχανισμούς που έχουν προταθεί δεν έχει απόλυτα τεκμηριωθεί. Κάποιοι υποστηρίζουν τη συσχέτιση της νόσου με παράγοντες κλιματολογικούς, διαιτητικούς, φαρμακολογικούς, ενώ άλλοι με παράγοντες ανοσολογικούς, λοιμογόνους ή ψυχικούς. Ο ρόλος της ηλιακής ακτινοβολίας, του παρασίτου Demodex folliculorum ή του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού συζητείται αρκετά συχνά τελευταία, ανάμεσα στους διάφορους μελετητές. Άλλοι πάλι υποστηρίζουν την ανοσιακή φύση της νόσου, λόγω της ανεύρεσης ανοσοσφαιρινών στο δερματοεπιδερμιδικό σύνδεσμο ή κυκλοφορούντων αντισωμάτων. Προκειμένου να διευκρινισθεί η φύση της νόσου μελετήθηκαν 100 συνολικά ασθενείς, 37 άνδρες και 63 γυναίκες κατά το διάστημα από το 1997 έως το 2001. Η μελέτη περιελάμβανε λεπτομερειακή κλινική εξέταση, ιστολογικό έλεγχο, αιματολογικές και βιοχημικές εξετάσεις, εξετάσεις άμεσου, έμμεσου ανοσοφθορισμού και αντιπυρηνικών αντισωμάτων, ορολογικό έλεγχο για την αναζήτηση αντισωμάτων έναντι του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού, αναζήτηση του D. folliculorum με την τυποποιημένη μέθοδο της βιοψίας της επιφάνειας του δέρματος και οφθαλμολογική εξέταση. Από τη μελέτη διαπιστώθηκε ότι η ροδόχρους νόσος αποτελεί ξεχωριστή νοσολογική οντότητα με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και δε σχετίζεται με καμία άλλη δερματοπάθεια. Από τους ασθενείς μας, όλοι εμφάνιζαν τη νόσο στο πρόσωπο, περίπου τα 2/3 ανήκαν στην κατηγορία των ανθρώπων με φωτότυπους I και II, ποσοστό 19% ανέφερε έκθεση στον ήλιο λόγω επαγγέλματος, ποσοστό 73% ανέφερε επιδείνωση του εξανθήματος μετά από έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία και σχεδόν σε όλα τα ιστολογικά παρασκευάσματα υπήρχαν στοιχεία ηλιακής ελαστώσεως. Τα παραπάνω υποδηλώνουν, ότι οι αλλοιώσεις του δέρματος που οφείλονται στη χρόνια έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία (ηλιακή ελάστωση, φωτογήρανση) παίζουν σημαντικό ρόλο στην παθοφυσιολογία της ροδόχρου νόσου. Τα αποτελέσματά μας υποστηρίζουν κάποιον αιτιοπαθογενετικό ρόλο του παρασίτου Demodex folliculorum στη ροδόχρου νόσο. Τόσο η συχνότητα ανεύρεσης, όσο και η μέση πυκνότητα του παρασίτου ήταν σημαντικά μεγαλύτερες στους ασθενείς με ροδόχρου νόσο από ό,τι στους υγιείς μάρτυρες, στους ασθενείς με ακμή και τους ασθενείς με ΔΕΛ. Τα ευρήματά μας, και αυτά άλλων ερευνητών δείχνουν πιθανώς, ότι πρόκειται για έναν σημαντικό παράγοντα, που μαζί με άλλους, δημιουργούν φλεγμονώδη αντίδραση στο δέρμα και συμβάλλουν στη μετάπτωση της νόσου από ένα καθαρά αγγειακό σε ένα φλεγμονώδες στάδιο.Ως προς τον αιτιοπαθογενετικό ρόλο του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού, από τα αποτελέσματά μας δε διαπιστώνεται αυξημένη συχνότητα ανεύρεσης του Η. pylori σε ασθενείς με ροδόχρου και άρα το βακτηρίδιο αυτό δεν προκαλεί άμεσα τη νόσο. Δεν αποκλείεται όμως να συμβάλλει στην εμφάνιση του αιφνίδιου ερυθήματος (αγγειακό στάδιο), μέσω της απελευθέρωσης ορισμένων ουσιών, όπως η γαστρίνη, παίζοντας έτσι κάποιο ρόλο στα πολύ αρχικά στάδια της νόσου. Τέλος, από τη μελέτη μας διαπιστώθηκε ότι η ροδόχρους νόσος πιθανόν προσβάλλει δέρμα και οφθαλμούς μέσω των ίδιων παθοφυσιολογικών διεργασιών. Τόσο η δοκιμασία Schirmer, όσο και η μέτρηση του χρόνου διάσπασης της δακρυϊκής στιβάδας οδήγησαν στο συμπέρασμα, ότι τα άτομα με ροδόχρου νόσο εμφανίζουν συχνά ξηροφθαλμία, η οποία οφείλεται πιθανώς σε διαταραχή της λειτουργίας των αδένων του Meibomius, κατάσταση που πιθανώς ισοδυναμεί με το “φλεγμονώδες στάδιο” της ροδοχρόου νόσου. Του σταδίου αυτού προηγείται συνήθως ένα “αγγειακό”, που εκδηλώνεται ως ερύθημα και ευρυαγγείες των βλεφάρων. Συμπεραίνεται λοιπόν, ότι η ροδόχρους νόσος αποτελεί στην ουσία ένα σύνδρομο που προκαλείται από ποικίλους αιτιολογικούς παράγοντες, έχει χρόνια πορεία και προσβάλλει το δέρμα και τους οφθαλμούς. Αρχικά, πρόκειται για μία μη φυσιολογική απάντηση των δερματικών αγγείων σε πολλαπλούς παράγοντες, σε άτομα με ειδική γενετική προδιάθεση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση του αιφνίδιου ερυθήματος και στη συνέχεια του μόνιμου ερυθήματος και των ευρυαγγειών (αγγειακό στάδιο). Σε ένα τέτοιο δερματικό υπόστρωμα, ορισμένοι αιτιολογικοί παράγοντες, όπως οι δερματικές αλλοιώσεις της ηλιακής ελαστώσεως και η δευτερογενής εναπόθεση ανοσοσυμπλεγμάτων ή το παράσιτο D. folliculorum, οδηγούν στην εμφάνιση των μεταγενέστερων, φλεγμονωδών σταδίων της νόσου.