Μιλώντας μεταφορικά για το ύφος: οι περιπτώσεις του Κικέρωνα και του Κοϊντιλιανού

Abstract

The purpose of this dissertation is to research and interpret the metaphors used by Cicero and Quintilian, in order to discuss style of speech. First the two authors’ views on metaphor as a rhetorical device are presented, as well as the important place it holds in speech, according to them. The thesis is then divided into two parts. The first part includes the metaphors found in Cicero's works in context related to style. These words are classified according to their content, they are analyzed, and interpreted based on the ancient concept of metaphor and the purpose of their use. The same method is followed in the second part of the thesis, which includes the terms used by Quintilian, in order to discuss style. The metaphorical terms in the entire work are presented in the form of entries, which are classified into chapters based on the modern theory of conceptual metaphor. At the end of each chapter there are conclusions on how the metaphors are used and the meaning they take on, when they characterize style. Cicero and Quintilian show us how they talk about speech by using metaphors from the human being and everything that surrounds it, either in terms which come from earlier tradition or in a creative way ‒ with new metaphors that have Roman flavor.

Σκοπός της διατριβής είναι η μελέτη και η ερμηνεία των μεταφορών που χρησιμοποίησαν ο Κικέρωνας και ο Κοϊντιλιανός, για να μιλήσουν για το ύφος του λόγου. Αρχικά παρουσιάζονται οι απόψεις των δύο συγγραφέων για την ίδια τη μεταφορά ως ρητορικό τρόπο αλλά και για τη σημαντικότατη θέση που, όπως επισημαίνουν, κατέχει μέσα στον λόγο. Στη συνέχεια η εργασία διακρίνεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει τις μεταφορές που απαντούν στα έργα του Κικέρωνα σε συμφραζόμενα σχετικά με το ύφος. Οι λέξεις αυτές ταξινομούνται ανάλογα με το περιεχόμενό τους, αναλύονται και ερμηνεύονται βάσει της αρχαίας έννοιας της μεταφοράς και του σκοπού της χρήσης τους. Η ίδια μέθοδος ακολουθείται και στο δεύτερο μέρος της εργασίας, που αφορά τους όρους που χρησιμοποίησε ο Κοϊντιλιανός, για να μιλήσει για το ύφος. Οι μεταφορικοί όροι στο σύνολο της εργασίας παρουσιάζονται σε μορφή λημμάτων, που ταξινομούνται σε κεφάλαια με βάση τη σύγχρονη θεωρία της εννοιακής μεταφοράς, ενώ στο τέλος κάθε κεφαλαίου παρατίθενται συμπεράσματα για τον τρόπο χρήσης των εκάστοτε μεταφορών και για τη σημασία που λαμβάνουν, όταν χρησιμοποιούνται για τον χαρακτηρισμό του ύφους. Ο Κικέρωνας αλλά και ο Κοϊντιλιανός μάς δείχνουν πώς μιλούν για τον λόγο αξιοποιώντας μεταφορές από τον άνθρωπο και από ό,τι τον περιβάλλει, είτε με όρους που απαντούν στην προγενέστερη παράδοση είτε με τρόπο δημιουργικό ‒ με νέες μεταφορές, που έχουν ρωμαϊκό χρώμα.