The Greek and Turkish foreign policies towards the Western Balkans: a comparative perspective (1991 - 2018)

Abstract

This dissertation presents a comparative analysis of Greek and Turkish foreign policies towards the Western Balkans between 1991 and 2018, examining their political, diplomatic, economic, cultural, military, and public diplomacy dimensions. Following the end of the Cold War and the dissolution of Yugoslavia, both Greece and Türkiye sought to redefine their regional roles and enhance their influence over the newly emerging Balkan states. The study adopts a chronological and analytical framework divided into four key periods, 1991-1995, 1996-2002, 2003-2014, and 2015-2018, each reflecting distinct political dynamics and foreign policy orientations. Greece’s approach centered on supporting EU and NATO integration in the region, utilizing economic assistance, institutional cooperation, and diplomatic mediation. Türkiye, in contrast, pursued a multi-dimensional and proactive policy based on cultural and historical ties, emphasizing solidarity with Muslim communities and promoting regional connectivity through trade, investment, and diplomacy. The comparative findings reveal that while both states shared the common goal of promoting stability and regional integration, their foreign policies diverged in terms of strategic priorities, instruments, and motivations. Its role within the European Union primarily guided Greece’s actions, whereas Türkiye aimed to reinforce its identity as a regional power bridging Europe and the Balkans. Ultimately, the Western Balkans emerged as a significant geopolitical sphere where cooperation and competition between Greece and Türkiye coexist, reflecting broader patterns of influence, identity, and power projection in the post-Cold War international order.

Η παρούσα διατριβή παρουσιάζει μια συγκριτική ανάλυση της Eλληνικής και της Tουρκικής Εξωτερικής Πολιτικής προς τα Δυτικά Βαλκάνια κατά την περίοδο 1991-2018, εστιάζοντας στις πολιτικές, διπλωματικές, οικονομικές, πολιτιστικές, στρατιωτικές και δημόσιες διαστάσεις της διπλωματίας. Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, τόσο η Ελλάδα όσο και η Τουρκία επιδίωξαν να επαναπροσδιορίσουν τον περιφερειακό τους ρόλο και να ενισχύσουν την επιρροή τους στα νεοσύστατα κράτη των Βαλκανίων. Η μελέτη ακολουθεί χρονολογικό και αναλυτικό πλαίσιο, το οποίο χωρίζεται σε τέσσερις βασικές περιόδους – 1991–1995, 1996–2002, 2003–2014 και 2015–2018 – καθεμία από τις οποίες αντικατοπτρίζει διαφορετικές πολιτικές δυναμικές και προσανατολισμούς εξωτερικής πολιτικής. Η ελληνική προσέγγιση επικεντρώθηκε στην προώθηση της ευρωπαϊκής και ευρωατλαντικής ολοκλήρωσης της περιοχής, αξιοποιώντας την οικονομική βοήθεια, τη θεσμική συνεργασία και τη διπλωματική διαμεσολάβηση. Αντιθέτως, η Τουρκία ακολούθησε πολυδιάστατη και ενεργητική πολιτική, βασισμένη σε πολιτιστικούς και ιστορικούς δεσμούς, δίνοντας έμφαση στην αλληλεγγύη προς τις μουσουλμανικές κοινότητες και στην περιφερειακή διασύνδεση μέσω του εμπορίου, των επενδύσεων και της διπλωματίας. Τα συγκριτικά ευρήματα καταδεικνύουν ότι, παρόλο που και οι δύο χώρες μοιράζονταν τον κοινό στόχο της προώθησης της σταθερότητας και της περιφερειακής ολοκλήρωσης, οι εξωτερικές τους πολιτικές διέφεραν ως προς τις στρατηγικές προτεραιότητες, τα μέσα και τα κίνητρα. Η δράση της Ελλάδας καθοδηγήθηκε κυρίως από τον ρόλο της εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ η Τουρκία επιδίωξε να ενισχύσει την ταυτότητά της ως περιφερειακής δύναμης που λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ Ευρώπης και Βαλκανίων. Τελικά, τα Δυτικά Βαλκάνια αναδείχθηκαν ως ένας σημαντικός γεωπολιτικός χώρος, όπου η συνεργασία και ο ανταγωνισμός μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας συνυπάρχουν, αντανακλώντας ευρύτερα πρότυπα επιρροής, ταυτότητας και προβολής ισχύος στο μεταψυχροπολεμικό διεθνές σύστημα.