Crisis, Commons, and Liminality: modern rituals of transition in Greece

Abstract

This thesis examines the making of new commons under conditions of crisis, using as a case study alternative grassroots ventures that have emerged in urban Greece in contexts of crisis and have "commoning" at their heart: occupied squares, solidarity clinics and pharmacies, cooperatives, workers‘ collectives, solidarity food structures and self-organized refugee camps. The dissertation addresses issues of organization, expansion, closure, openness, subjectivity, trust and motivation in commoning endeavors, relates these processes with the conditions of crisis and emergency and explores the transformations in the creation and sustenance of new commons in such contexts. The focus is on the transformative potential of these experiences for individuals, groups, local societies and even large-scale formations such as countries.To approach those issues, the thesis develops a theoretical framework called ―the liminal commons". It draws a parallel between the rituals of passage observed by anthropologists in archaic societies, in which participants went through a phase of liminality, and the transitional dynamics of new commons. The thesis argues that there are commons that act as modern rituals, whereby people and collectives who on account of the crisis have lost their core identity search for and form a new identity. The liminal commons are transitional forms of commoning that do not aspire to endure for long but to facilitate transitions. In this respect, they differ from the more stable forms of commoning usually examined by commons theories. This thesis explores these divergences and differentiations and tries to explain how these temporal commons can give rise to more stable structures. It also suggests that, due to their distinct nature, the ―success‖ of liminal commons cannot be assessed against the criteria established by existing theories.Each empirical chapter develops a core theoretical topic. Throughout the text, the reader is walked through different theories on the commons, crisis and liminality, as well as through diverse case studies from Greece. The thesis aims to create a theoretical ―threshold‖ in which different theories cross-fertilize to make sense of an undertheorized social phenomenon. The final argument of this thesis is that the liminal commons have a considerable transformative potential at different levels and scales, from the molecular level of the individual to the macro level of society.

Αυτή η διατριβή εξετάζει τη συγκρότηση νέων κοινών υπό συνθήκες κρίσης, χρησιμοποιώντας ως μελέτη περίπτωσης εναλλακτικά εγχειρήματα και πρωτοβουλίες βάσης που αναδύθηκαν στην αστική Ελλάδα σε συνθήκες κρίσης και έχουν στο επίκεντρό τους την πρακτική του «commoning»: κατειλημμένες πλατείες, δομές αλληλεγγύης όπως ιατρεία και φαρμακεία, συνεταιρισμούς, εργατικές συλλογικότητες, δομές αλληλεγγύης για τη διατροφή και αυτοοργανωμένα camps προσφύγων. Η διατριβή ασχολείται με ζητήματα οργάνωσης, επέκτασης, κλεισίματος, ανοιχτότητας, υποκειμενοποίησης, εμπιστοσύνης και κινήτρων στις διαδικασίες του commoning, συνδέει αυτές τις διεργασίες με τις συνθήκες κρίσης και έκτακτης ανάγκης και διερευνά τις μετασχηματιστικές τους δυναμικές στη δημιουργία και διατήρηση νέων κοινών σε τέτοιες οριακές συνθήκες. Η έμφαση δίνεται στην μετασχηματιστική προοπτική αυτών των εμπειριών για άτομα, ομάδες, τοπικές κοινωνίες, ακόμη και για ευρύτερους σχηματισμούς όπως χώρες. Για την προσέγγιση αυτών των ζητημάτων, η διατριβή αναπτύσσει ένα θεωρητικό πλαίσιο που το ονομάζει «μεταιχμιακά κοινά» (liminal commons). Εδώ γίνεται παραλληλισμός ανάμεσα στα τελετουργικά μετάβασης που παρατηρήθηκαν από ανθρωπολόγους σε αρχαϊκές κοινωνίες, όπου οι συμμετέχοντες/ουσες περνούσαν από μια φάση μεταιχμιακότητας, και στη μεταβατική δυναμική των νέων κοινών. Η διατριβή υποστηρίζει ότι υπάρχουν κοινά που λειτουργούν ως σύγχρονα τελετουργικά, μέσα από τα οποία άτομα και συλλογικότητες, που εξαιτίας της κρίσης έχουν χάσει τον προσνατολισμό τους και τις βάσεις της ύπαρξής τους, αναζητούν και διαμορφώνουν μια νέα ταυτότητα. Τα μεταιχμιακά κοινά είναι μεταβατικές μορφές commoning, που δεν φιλοδοξούν να διαρκέσουν μακροπρόθεσμα αλλά να διευκολύνουν μεταβάσεις. Από αυτήν την άποψη, διαφοροποιούνται από τις πιο σταθερές μορφές κοινών που συνήθως εξετάζει η θεωρία των κοινών. Η διατριβή διερευνά αυτές τις αποκλίσεις και διαφοροποιήσεις και επιχειρεί να εξηγήσει πώς αυτά τα προσωρινά κοινά μπορούν να δώσουν ώθηση στη δημιουργία πιο σταθερών δομών. Επίσης, προτείνει ότι, λόγω της ιδιαίτερης φύσης τους, η «επιτυχία» των οριακών κοινών δεν μπορεί να αξιολογηθεί με τα κριτήρια που έχουν θέσει οι υπάρχουσες θεωρίες.Κάθε εμπειρικό κεφάλαιο αναπτύσσει έναν βασικό θεωρητικό επιχείρημα. Καθ’ όλη τη διάρκεια του κειμένου, ο αναγνώστης έρχεται σε επαφή με διαφορετικές θεωρίες για τα κοινά, την κρίση και την οριακότητα, καθώς και με ποικίλες μελέτες περίπτωσης από την Ελλάδα. Η διατριβή στοχεύει στη δημιουργία ενός θεωρητικού «κατωφλίου» όπου διαφορετικές θεωρίες αλληλεπιδρούν για να ερμηνεύσουν ένα κοινωνικό φαινόμενο που έχει ερευνηθεί ανεπαρκώς. Το τελικό επιχείρημα της διατριβής είναι ότι τα μεταιχμιακά κοινά διαθέτουν σημαντικό μετασχηματιστικό δυναμικό σε διάφορα επίπεδα και κλίμακες, από το μοριακό επίπεδο του ατόμου έως το μακρο-επίπεδο της κοινωνίας.

Esta tesis examina la construcción de nuevos procomunes bajo condiciones de crisis, utilizando como estudio de caso los emprendimientos alternativos de base que han surgido en la Grecia urbana en contextos de crisis y se centran en el "procomún": ocupaciones de plazas, colectivos de trabajadores, clínicas y farmacias solidarias, cooperativas, cocinas solidarias y campamentos autoorganizados de refugiados. La disertación aborda cuestiones de organización, expansión, cierre, apertura, subjetividad, confianza y motivación en los proyectos del procomún, relaciona estos procesos con las condiciones de crisis y emergencia y explora las transformaciones que surgen en la creación y sustento de nuevos procomunes en tales contextos. Enfoca en el potencial de transformación que estas experiencias poseen para individuos, grupos, sociedades locales e incluso países. Para abordar estos temas, la tesis desarrolla un marco teórico denominado "el procomún liminal". Establece un paralelismo entre los ritos de paso observados por antropólogos en sociedades arcaicas, los cuales introducen los participantes en una etapa liminal, y la dinámica transicional de los nuevos procomunes. La tesis sostiene que hay procomunes que actúan como rituales modernos, mediante los cuales personas y colectivos que, a causa de la crisis, han perdido su identidad buscan y forman una nueva identidad. Los procomunes liminales son formas transicionales del procomún que no tienen como objetivo perdurar en el tiempo, sino posibilitar transiciones. En este aspecto se diferencian de los tipos más estables del procomún examinados por las teorías establecidas. Esta tesis explora estas divergencias y diferenciaciones y trata de explicar cómo estos procomunes temporales pueden dar lugar a estructuras más estables. También sugiere que, debido a su naturaleza distinta, el ―éxito‖ de los procomunes liminales no se puede evaluar según los criterios establecidos por las teorías existentes. Cada capítulo empírico desarrolla un tema teórico central. A lo largo del texto, el lector es guiado a través de diferentes teorías respecto al procomún, la crisis y la liminalidad, así como a través de diversos estudios de caso provenientes de Grecia. La tesis pretende crear un "umbral" teórico donde diferentes teorías se fecundan mutuamente para intentar comprender un fenómeno social insuficientemente teorizado. El argumento final de esta tesis es que el procomún liminal tiene un potencial considerable de transformación a diferentes niveles y escalas, desde el nivel molecular del individuo hasta el macronivel de la sociedad.