Η χρήση ποιημάτων και τραγουδιών στη διδασκαλία της ανάγνωσης της Α΄ Δημοτικού: σχεδιασμός, εφαρμογή και αξιολόγηση εκπαιδευτικής παρέμβασης

Abstract

This dissertation, grounded in the idea of the unity of Language and Music and its positive correlation in academic, emotional, and social domains when incorporated in the teaching process, analyzes the effects of a musical-pedagogical approach that embodies the reading and singing of rhymed poems on the Reading Acquisition of Greek-speaking First Grade Students (n=22). The research employed qualitative methodology, combining the case study method with elements of action research and experimental intervention. Its aim was to examine the impact of the teaching intervention on the students’ reading skills and other domains. The students were tested on their phonological awareness at the beginning of the school year. For fifteen weeks, apart from working with the prose texts of the official textbook, the students practiced reading original rhymed poems designed for reading instruction in the First Grade. The oral reading performance of the students was measured in three different stages regarding the multidimensional aspects of reading fluency, while the various interactions were monitored until the end of the Second Grade. The outcome of the teaching intervention and the analysis of the data showed that using a reading program based on poems and songs is not only possible, but can also have a positive impact on both a personal and group level. More specifically, the program was conducive to the development of fluent reading, regarding prosody, automaticity and reading comprehension skills; promoted intrinsic and extrinsic motivations, resulting in a pleasant classroom atmosphere and creating a positive image of the school among students; fostered collaboration and reinforced the cohesion of the team; stimulated the students’ aesthetic and cultural awareness; helped them to enhance their musical intelligence; and motivated further engagement with music and literature. The dissertation discusses the intersection between Language, Music and Education. Proposals for future research include the implementation of the intervention in other educational contexts, such as special education, individualized instruction, and teaching of Greek as a second/foreign language.

Η παρούσα διατριβή, βασισμένη στην ιδέα της ενότητας της Γλώσσας και της Μουσικής και του τεκμηριωμένα θετικού συσχετισμού της σε ακαδημαϊκούς, συναισθηματικούς και κοινωνικούς τομείς όταν εμπλέκεται στην εκπαιδευτική πράξη, εξέτασε τις επιδράσεις μουσικοπαιδαγωγικής προσέγγισης της Πρώτης Ανάγνωσης με ομοιοκατάληκτα ποιήματα που αναγνώστηκαν και τραγουδήθηκαν σε μια τάξη Α΄ Δημοτικού (ν=22). Η έρευνα ανήκει στις ποιοτικές μελέτες και συνδύασε μικτή μεθοδολογία έρευνας της μελέτης περίπτωσης, με στοιχεία από την έρευνα δράσης και την πειραματική παρέμβαση. Σκοπός της ήταν να διερευνήσει τις επιδράσεις που αναδύθηκαν από την εφαρμογή της παρέμβασης στην ανάπτυξη της αναγνωστικής δεξιότητας και σε τομείς έξω από αυτήν. Οι μαθητές ελέγχθηκαν ως προς την φωνολογική ενημερότητα κατά την είσοδό τους στο Δημοτικό Σχολείο. Για δεκαπέντε εβδομάδες, παράλληλα με τα πεζά κείμενα του επίσημου εγχειριδίου της Γλώσσας Α΄ Δημοτικού, εξασκήθηκαν στην ανάγνωση ομοιοκατάληκτων ποιημάτων, κατάλληλων για Πρώτη Ανάγνωση. Οι προφορικές αναγνωστικές επιδόσεις των μαθητών μετρήθηκαν σε τρεις φάσεις ως προς τις πολυδιάστατες πτυχές της Eυχέρειας της ανάγνωσης, παράλληλα με την παρατήρηση των διαδράσεων που συντελέστηκαν σε άλλους τομείς, πέρα από την ανάγνωση, έως το τέλος της Β΄ Δημοτικού. Η πορεία του προγράμματος και η επεξεργασία των δεδομένων έδειξε πως είναι εφικτό να εφαρμοστεί ένα αναγνωστικό πρόγραμμα με ποιήματα και τραγούδια στην Α΄ Δημοτικού για τη διδασκαλία της Πρώτης Ανάγνωσης και να συμβάλλει θετικά στους τομείς που εξετάστηκαν, τόσο σε ατομικό όσο και σε ομαδικό επίπεδο. Ειδικότερα, ευνοείται η ανάπτυξη και βελτίωση της ευχερούς ανάγνωσης ως προς τον αυτοματισμό, την προσωδία και την κατανόηση, καλλιεργούνται εσωτερικά και εξωτερικά κίνητρα και η δημιουργία θετικής εικόνας για το σχολείο, δημιουργείται ευχάριστο κλίμα στην τάξη, ενισχύονται συναισθηματικοί και κοινωνικοί τομείς, καλλιεργείται η συνεργασία, συμβάλλει στη συνοχή της ομάδας, ευαισθητοποιεί αισθητικά και πολιτισμικά, ενεργοποιείται η μουσική νοημοσύνη και ευνοείται η περαιτέρω ενασχόληση τόσο με τη Γλώσσα όσο και με τη Μουσική. Συζητούνται οι σχέσεις Γλώσσας, Μουσικής και Εκπαίδευσης, εστιάζοντας στο Τραγούδι και την Ανάγνωση. Προτείνονται τομείς περαιτέρω έρευνας και εφαρμογής σε εξατομικευμένη διδασκαλία, στην Ειδική Αγωγή και στη διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας.