Η εφημερίδα Νεολόγος (1867-1897) και η συμβολή της στην πνευματική κίνηση της Κωνσταντινούπολης

Abstract

This thesis examines the impact of the daily publication Neologos on the intellectual life in Constantinople during it’s inaugural run, from March 8, 1867, to April 9, 1897. The theoretical framework of sociology of literature and the cultural-historical setting that gave base to the Greek daily Press of Constantinople form the framework for the thesis, which is also founded on the systematic indexing and analysis of the journal’s literary content. The thesis fills a current research gap in the study of the Greek daily press of Constantinople. The newspaper’s owner, publisher, and chief editor, Stavros J. Voutiras, was a prominent journalist in Constantinople's Greek Orthodox community. He employed a well-organized group of journalists who also wrote and translated literature. The inclusive title “Voutiras Press Group” describes his paper as well as other journalistic-literary works and books that he put out. In addition to accomplishing its communication objectives (information, entertainment, moral and social education, and uniting the Greek readership in Constantinople), Neologos promoted the printing and distribution of Greek and foreign literature in the Constantinopolitan publishing market and introduced literary and new journalistic-literary genres as contemporary mass press products. Through a methodical analysis of Neologos literary works, the thesis provides insights into the evolution of the Greek daily press in Constantinople in the last three decades of the nineteenth century and the formation of the public’s intellectual horizons.

Αντικείμενο έρευνας της διατριβής αποτελεί η συμβολή της εφημερίδας Νεολόγος στην πνευματική κίνηση της Κωνσταντινούπολης στη διάρκεια της πρώτης περιόδου έκδοσης του φύλλου της από την 08/21 Μαρτίου 1867 μέχρι και την 09/21 Απριλίου 1897. Η διατριβή βασίζεται στη συστηματική αποδελτίωση της εφημερίδας και εντάσσει τη μελέτη της λογοτεχνικής της ύλης εντός των ιστορικοπολιτισμικών συμφραζομένων της εποχής, τα οποία έδωσαν ώθηση στην άνθιση του ελληνικού Τύπου της Κωνσταντινούπολης. Η διατριβή καλύπτει το ερευνητικό κενό που υπάρχει στις σπουδές του ελληνικού ημερήσιου Τύπου της Κωνσταντινούπολης. Ευρύτερα, η μελέτη της λογοτεχνικής ύλης του Νεολόγου συμπληρώνει τις γνώσεις μας για την πολιτισμική λειτουργία του ελληνικού ημερήσιου Τύπου της Κωνσταντινούπολης των τριών τελευταίων δεκαετιών του 19ου αιώνα. Εξετάζεται η ταυτότητα του φύλλου, ιδρυτής, εκδότης και αρχισυντάκτης του οποίου υπήρξε ο Σταύρος Ι. Βουτυράς (1841-1923), σπουδαία δημοσιογραφική προσωπικότητα της ελληνορθόδοξης κοινότητας της Κωνσταντινούπολης στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Ο Βουτυράς απασχόλησε ένα οργανωμένο δημοσιογραφικό επιτελείο, το οποίο ανέλαβε και τη συγγραφή και μετάφραση λογοτεχνικών κειμένων. Ο ίδιος καθόρισε τη φυσιογνωμία του φύλλου. Τόσο αυτό όσο και τα υπόλοιπα έντυπα και βιβλία που εξέδωσε περιγράφονται κάτω από τον συμπεριληπτικό τίτλο: «Συγκρότημα Βουτυρά». Στο κυρίως μέρος της διατριβής εξετάζεται η συμβολή του Νεολόγου στην εισαγωγή λογοτεχνικών και νέων δημοσιογραφικών-λογοτεχνικών ειδών που αποτέλεσαν προϊόντα του σύγχρονου μαζικού Τύπου καθώς και στη διάχυση και καλλιέργεια της μεταφρασμένης και της ελληνικής λογοτεχνίας στην κωνσταντινουπολίτικη εκδοτική αγορά. Υποστηρίζεται ότι μέσω της λογοτεχνικής της ύλης η εφημερίδα εκπλήρωνε μια σειρά διαφορετικών στόχων: ενημέρωση, ψυχαγωγία, κοινωνική και ηθική διαπαιδαγώγηση και εθνική συσπείρωση του κωνσταντινουπολίτικου ελληνισμού.