Ο από Ζιχνών και Νευροκοπίου Μητροπολίτης Πατρών Νικόδημος Βαλληνδράς: βίος, δράση και μουσικολογική σπουδή

Abstract

This PhD Thesis, under the title: "The Bishop of Zikhon and Nefrokopi, Metropolitan of Patras Nicodemus Vallindras. Life, action and musicological study" constitutes a multidimensional scientific research, which explores in depth his personality, his work and his contribution to the Orthodox Church and Byzantine music. The Doctoral Dissertation is developed in five thematic chapters, which offer a complete and in-depth analysis of his life, theological, administrative and musicological contributions. The first chapter examines his life and activity from his first steps in the ecclesiastical field to his monastic life and his first priestly ordinations. Particular emphasis is placed on the influence of the figures of St. Nicholas Plana and Archbishop Chrysanthos Filippides of Athens and All Greece on his spiritual formation and action. His participation in the events of World War II is documented, as well as his ecclesiastical contribution during the Civil War, especially through the military priesthood. The second chapter focuses on his ten-year archpriesthood in the historic Metropolis of Zikhon and Nefrokopi (1965-1974) and examines his ecclesiastical and social work, as well as his attitude towards the institutional reforms and ecclesiastical crises of the period, such as the issue of excommunications and his intervention in ecclesiastical politics during the dictatorship. His active contribution to the promotion of local hagiology and the writing of sacred texts is documented. The third chapter presents his long and rich ministry as Metropolitan of Patras (1974-2005), examining his institutional initiatives, his participation in international missions of the Church of Greece, his activity within the Permanent Holy Synod and as Vice President, and his contribution to major issues such as the canonization of modern saints, the translation of the New Testament and the issue of Automatic Divorce. It also records the anniversary recognition of his contribution by ecclesiastical and social bodies. The fourth chapter is devoted to his ergonomics and operational activity. It presents his writings on historical, ecclesiastical, national, spiritual, theological, liturgical, pastoral and social issues, as well as his contribution to hymnography with the composition of sacred sequences, apolytikia and kontakia. The fifth and last chapter highlights his musical contribution, especially in the field of Religious Greek Byzantine Chant. A detailed presentation of his musical and melodic work is given, with a comparative approach to his tropical and melodic compositions, documenting his ecclesiastical, musical and artistic heritage which followed the traditional path. This PhD Thesis holds the originality. It contains original material. It offers valuable primary material, with archival sources and testimonies, which highlight the author's holistic approach to the life and work of an ecclesiastical man with a multidimensional contribution to the Orthodox Church, Orthodox Theology and the Art of Chant. This is a significant contribution to the key fields of Anthropogeography, Portraiture, Local Ecclesiastical Geography, General Local Ecclesiastical History, Ecclesiastical and National History, History of Worship and Music History. The scholar and researcher of the present and the future focuses on his life, activity and musicological study.

Η παρούσα Διδακτορική Διατριβή, υπό τον τίτλο: «Ο από Ζιχνών και Νευροκοπίου Μητροπολίτης Πατρών Νικόδημος Βαλληνδράς. Βίος, δράση και μουσικολογική σπουδή» συνιστά μια πολυδιάστατη επιστημονική έρευνα, η οποία διερευνά εις βάθος την προσωπικότητα, το έργο και την συμβολή του στην Ορθόδοξη Εκκλησία και την Βυζαντινή Μουσική. Η Διδακτορική Διατριβή αναπτύσσεται σε πέντε θεματικά κεφάλαια, τα οποία προσφέρουν πλήρη και εμπεριστατωμένη ανάλυση της ζωής, της θεολογικής, της διοικητικής και της μουσικολογικής του προσφοράς. Στο πρώτο κεφάλαιο εξετάζεται ο βίος και η δράση του από τα πρώτα του βήματα στον εκκλησιαστικό χώρο έως τη μοναχική του κουρά και τις πρώτες ιερατικές του χειροτονίες. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στην επιρροή, που άσκησαν οι μορφές του Αγίου Νικολάου Πλανά και του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χρυσάνθου Φιλιππίδη, επί της πνευματικής του διαμόρφωσης και δράσεως. Τεκμηριώνεται η συμμετοχή του στα γεγονότα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και η εκκλησιαστική του προσφορά κατά την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου, ιδίως μέσω της στρατιωτικής ιερωσύνης. Το δεύτερο κεφάλαιο επικεντρώνεται στην δεκαετή αρχιερατεία του στη ιστορική Ιερά Μητρόπολη Ζιχνών και Νευροκοπίου (1965–1974). Μελετάται το εκκλησιαστικό και κοινωνικό του έργο, καθώς και η στάση του έναντι των θεσμικών μεταρρυθμίσεων και εκκλησιαστικών κρίσεων της εποχής, όπως το ζήτημα των αφορισμών και η παρέμβασή του στην εκκλησιαστική πολιτική κατά την διάρκεια της Δικτατορίας. Τεκμηριώνεται η δραστήρια συμβολή του στην ανάδειξη της τοπικής αγιολογίας και στην συγγραφή ιερών κειμένων. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η μακρά και πλούσια διακονία του ως Μητροπολίτου Πατρών (1974–2005). Εξετάζονται οι θεσμικές του πρωτοβουλίες, η συμμετοχή του σε διεθνείς αποστολές της Εκκλησίας της Ελλάδος, η δράση του εντός της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου και ως Αντιπροέδρου και η συνεισφορά του σε μείζονα ζητήματα, όπως η αγιοκατάταξη σύγχρονων αγίων, η μετάφραση της Καινής Διαθήκης και το ζήτημα του Αυτόματου Διαζυγίου. Καταγράφεται, επιπλέον, η επετειακή αναγνώριση της προσφοράς του από εκκλησιαστικούς και κοινωνικούς φορείς. Το τέταρτο κεφάλαιο αφιερώνεται στην εργογραφία και λειτουργική δραστηριότητά του. Παρουσιάζονται το συγγραφικό του έργο σε ιστορικά, εκκλησιαστικά, εθνικά, πνευματικά, θεολογικά, λειτουργικά, ποιμαντικά και κοινωνικά ζητήματα, καθώς και η συμβολή του στην υμνογραφία με την σύνταξη ιερών ακολουθιών, απολυτικίων και κοντακίων. Το πέμπτο και τελευταίο κεφάλαιο αναδεικνύει την μουσικολογική προσφορά του, ιδιαιτέρως στον τομέα της Θρησκευτικής Ελληνικής Βυζαντινής Ψαλτικής Τέχνης. Γίνεται αναλυτική παρουσίαση του μουσικού και μελοποιητικού του έργου, με συγκριτική προσέγγιση των τροπικών και μελικών του συνθέσεων, τεκμηριώνοντας την εκκλησιαστική, την μουσική αλλά και καλλιτεχνική του κληρονομιά η οποία ακολούθησε την παραδοσιακή πορεία. Η παρούσα Διδακτορική Διατριβή κατέχει την πρωτοτυπία. Περιέχει πρωτόλειο υλικό. Προσφέρει πολύτιμο πρωτογενές υλικό, με αρχειακές πηγές και μαρτυρίες, που αναδεικνύουν την ολιστική προσέγγιση του συγγραφέα στον βίο και έργο ενός εκκλησιαστικού ανδρός με πολυδιάστατη προσφορά στην Ορθόδοξη Εκκλησία, στην Ορθόδοξη Θεολογία και στην Τέχνη της Ψαλτικής. Πρόκειται για σημαντική συμβολή στους νευραλγικούς Τομείς της Ανθρωπογεωγραφίας, της Προσωπογραφίας, της Τοπικής Εκκλησιαστικής Γεωγραφίας, της Γενικής Τοπικής Εκκλησιαστικής Ιστορίας, της Εκκλησιαστικής και της Εθνικής Ιστορίας, της Ιστορίας της Λατρείας και της Μουσικής Ιστορίας. Ο μελετητής και ο ερευνητής του παρόντος και του μέλλοντος εστιάζει στον βίο, στην δράση και στην μουσικολογική σπουδή του.