Δίκαιο και Ηθική στο Noir

Abstract

The theoretical movement of Law and Literature through the themes, “Law in Literature” and “Law as Literature”, in recent years, mainly in the USA, has been tracing a wide range of exploration of the connection between law and literature. In particular, the thematic specialization “Law in Literature”, which is the subject of this thesis, studies the representation of law in literary works, analyzing how literature can highlight important legal issues and contribute to a better understanding of law from a social and historical perspective. In this context and in the direction of the current trends in the field, “Law and Cinema” and “Law and Mass Culture”, this thesis focuses its interest on a popular product, now highly regarded by the academic community with numerous studies, noir literature and noir cinema. The aim of this interdisciplinary research, which combines literary and film analysis of the noir genre with the analysis of issues of philosophy of law and moral philosophy, is to explore in depth how ethics and law are represented in literary, and film works of the genre and whether these representations can contribute to the work of the interdisciplinary movement “Law and Literature”. Focusing attention on the original, hardboiled, American form of the genre and in particular on the early works of Dashiell Hammett, The Red Harvest, and Raymond Chandler, The Big Sleep, works which introduced and established the noir genre, the representations they offer are explored and their significance for the “Law and Literature” movement is demonstrated. Through the analysis of these works, it is demonstrated how noir, which, by presenting as its main theme the social, legal and moral pathologies of each era, has become a popular medium of social criticism, contributes to the understanding of the interaction between law and society, as well as to the emergence of human nature and the moral dilemmas that people face in a complex social, economic and institutional environment, offering new insights and perspectives for the study of ethics and law through the prism of literature and cinema.

Το θεωρητικό κίνημα του Δικαίου και της Λογοτεχνίας (Law and Literature) μέσω των θεματικών, «Το Δίκαιο στη Λογοτεχνία» και «Το Δίκαιο ως Λογοτεχνία», τα τελευταία χρόνια κυρίως στις Η.Π.Α. διαγράφει ένα ευρύ φάσμα διερεύνησης της σύνδεσης μεταξύ του δικαίου και της λογοτεχνίας. Ιδιαίτερα, η θεματική ειδίκευση «Το Δίκαιο στη Λογοτεχνία», που απασχολεί την παρούσα διατριβή, μελετά την απεικόνιση του δικαίου στα λογοτεχνικά έργα, αναλύοντας πώς η λογοτεχνία μπορεί να αναδείξει σημαντικά νομικά ζητήματα και να συμβάλει στην καλύτερη κατανόηση του δικαίου από μια κοινωνική και ιστορική σκοπιά. Στα πλαίσια αυτά και στην κατεύθυνση των σύγχρονων τάσεων του πεδίου, «Δίκαιο και Κινηματογράφος» και «Δίκαιο και Μαζική Κουλτούρα», η παρούσα διατριβή εστιάζει το ενδιαφέρον της σε ένα λαϊκό προϊόν, που πλέον χαίρει μεγάλης εκτίμησης από την ακαδημαϊκή κοινότητα με πλήθος μελετών, τη noir λογοτεχνία και τον noir κινηματογράφο. Στόχος της διεπιστημονικής αυτής έρευνας, η οποία συνδυάζει τη λογοτεχνική και κινηματογραφική ανάλυση του είδους noir με την ανάλυση ζητημάτων φιλοσοφίας δικαίου και ηθικής φιλοσοφίας, είναι να διερευνήσει σε βάθος το πώς η ηθική και το δίκαιο αναπαρίστανται στα λογοτεχνικά και κινηματογραφικά έργα του είδους και το κατά πόσο οι αναπαραστάσεις αυτές μπορούν να συμβάλουν στο έργο του διεπιστημονικού κινήματος «Δίκαιο και Λογοτεχνία». Επικεντρώνοντας την προσοχή στην αρχική, σκληρή, αμερικάνικη μορφή του είδους και ειδικότερα στα πρώτα έργα των Dashiell Hammett, Ο Κόκκινος Θερισμός, και Raymond Chandler, Ο Μεγάλος Ύπνος, έργα τα οποία εισήγαγαν και καθιέρωσαν το είδος noir, διερευνώνται οι αναπαραστάσεις που προσφέρουν και καταδεικνύεται η σημασία τους για το κίνημα «Δίκαιο και Λογοτεχνία». Μέσω της ανάλυσης των έργων αυτών καταδεικνύεται πώς το noir, το οποίο παρουσιάζοντας ως βασικό του θέμα τις κοινωνικές, νομικές αλλά και ηθικές παθογένειες της κάθε εποχής, έχει εξελιχθεί σε ένα δημοφιλές μέσο κοινωνικής κριτικής, συμβάλλει στην κατανόηση της αλληλεπίδρασης μεταξύ δικαίου και κοινωνίας, καθώς και στην ανάδειξη της ανθρώπινης φύσης και των ηθικών διλημμάτων που οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν σε ένα πολύπλοκο κοινωνικά, οικονομικά και θεσμικά περιβάλλον προσφέροντας νέες γνώσεις και προοπτικές για τη μελέτη της ηθικής και του δικαίου μέσα από το πρίσμα της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου.