Οργανωσιακή μάθηση σε επιχειρήσεις και οργανισμούς: διερεύνηση του ρόλου των συναισθημάτων με τη χρήση ηλεκτροεγκεφαλογράφου

Abstract

Improving organisational learning is an important issue for businesses and organisations. Stress management is also an issue of constant concern for organisations, with the aim of improving the learning process. This PhD thesis focuses on finding an original methodology in order to improve the learning process through the management of emotions, with stress being the dominant one. Introducing an original method based on electroencephalogram (EEG) data, an analysis of six emotions, Stress, Engagement, Relaxation, Focus, Interest and Excitement, was carried out. In order to address the role of emotions in the management of Stress, the researcher conducted an experiment on a sample of 30 graduate students of the International Hellenic University during the examination period of the winter semester 2023, applying a modified research protocol based on Trier's method. The Emotiv Epoc+ portable electroencephalograph device was used, which is widely used by many researchers worldwide due to its validity. The acquired data were analyzed using a combined network and time series analysis methodology that included three (3) stages: First, a descriptive statistical analysis was performed where, based on the emotion values obtained from the EmotivPRO software, the corresponding emotion graphs were created per person and overall for all participants, in order to observe the variations and differences in emotions per phase of the experimental process. In the second stage, network analysis was performed to understand the extent of coordination between the measured emotions (Stress, Engagement, Interest, Relaxation, Excitement and Focus) using centrality measurements (betweenness, closeness and strength). Finally, time series analysis was applied to indicate the level of auto- and cross- correlation between Stress and other emotions. The findings indicate that stress plays a determinant factor of success in the examination process if it ranges from low to medium values (on a scale of 0-100) and destructive stress can be reduced by the induction of other emotions such as Interest, Excitement and Focus. Thus, in organisations and businesses wishing to create learning organisations within them, the induction of emotions that mitigate destructive stress is an important success factor.

Η βελτίωση της οργανωσιακής μάθησης αποτελεί σημαντικό ζήτημα για επιχειρήσεις και οργανισμούς. Η διαχείριση του στρες επίσης, είναι ένα θέμα που απασχολεί διαρκώς τους οργανισμούς, με σκοπό τη βελτίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Η παρούσα διδακτορική διατριβή εστιάζει στην εύρεση πρωτότυπης μεθοδολογίας, προκειμένου να βελτιωθεί η μαθησιακή διαδικασία μέσα από τη διαχείριση συναισθημάτων με κυρίαρχο αυτό του στρες. Εισάγοντας μια πρωτότυπη μέθοδο, βασισμένη σε δεδομένα ηλεκτροεγκεφαλογράφου (EEG), πραγματοποιήθηκε ανάλυση έξι συναισθημάτων και πιο συγκεκριμένα του Στρες, της Δέσμευσης, της Χαλάρωσης, της Συγκέντρωσης, του Ενδιαφέροντος και του Ενθουσιασμού. Ο ερευνητής, προκειμένου να ασχοληθεί με το ρόλο των συναισθημάτων στη διαχείριση του Στρες, οργάνωσε πείραμα σε δείγμα 30 μεταπτυχιακών φοιτητών του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος κατά την εξεταστική περίοδο του χειμερινού εξαμήνου 2023, εφαρμόζοντας ένα τροποποιημένο ερευνητικό πρωτόκολλο που βασίζεται στη μέθοδο του Trier. Χρησιμοποιήθηκε η συσκευή φορητού ηλεκτροεγκεφαλογράφου Emotiv Epoc+, που είναι ευρέος διαδεδομένη και χρησιμοποιέιται από πολλούς ερευνητές σε παγκόσμιο επίπεδο, λόγω της εγκυρότητας του. Τα δεδομένα που αποκτήθηκαν αναλύθηκαν με μια συνδυασμένη μεθοδολογία ανάλυσης δικτύων και χρονοσειρών που περιλάμβανε τρία (3) στάδια: Αρχικά πραγματοποιήθηκε περιγραφική στατιστική ανάλυση όπου βάση των τιμών των συναισθημάτων που λήφθηκαν από το λογισμικό της εταιρείας EmotivPRO δημιουργήθηκαν τα αντίστοιχα γραφήματα συναισθημάτων ανά άτομο και συνολικά για όλους τους συμμετέχοντες, ώστε να παρατηρηθούν οι διακυμάνσεις και οι διαφορές των συναισθημάτων ανά φάση της πειραματικής διαδικασίας. Στο δεύτερο στάδιο πραγματοποιήθηκε ανάλυση δικτύων για να κατανοηθεί η έκταση του συντονισμού μεταξύ των μετρούμενων συναισθημάτων (Στρες, Δέσμευση, Ενδιαφέρον, Χαλάρωση, Ενθουσιασμός και Συγκέντρωση), χρησιμοποιώντας τις μετρήσεις της κεντρικότητας (betweenness, closeness και strength). Τέλος, εφαρμόστηκε ανάλυση χρονοσειρών για να υποδειχθεί το επίπεδο αυτο- και ετερο- συσχέτισης μεταξύ του Στρες και άλλων συναισθημάτων. Τα ευρήματα δείχνουν ότι το στρες διαδραματίζει καθοριστικό παράγοντα επιτυχίας στη διαδικασία των εξετάσεων, εφόσον κυμαίνεται σε χαμηλές προς μεσαίες τιμές (σε κλίμακα 0-100) και το καταστροφικό άγχος δύναται να περιοριστεί από την επαγωγή άλλων συναισθημάτων, όπως το Ενδιαφέρον, ο Ενθουσιασμός και η Συγκέντρωση. Έτσι, σε οργανισμούς και επιχειρήσεις που επιθυμούν να δημιουργήσουν οργανισμούς μάθησης εντός αυτών, είναι σημαντικός παράγοντας επιτυχίας η επαγωγή συναισθημάτων που μετριάζουν το καταστροφικό στρες.