Το μυθολογικό παράδειγμα στις Επινίκιες Ισθμιακές Ωδές των Πινδάρου και Βακχυλίδη

Abstract

The Mythological Paradigm in the Epinician Isthmian Odes of Pindar and Bacchylides The epinician ode is a literary genre of ancient choral lyric poetry that, in order to be understood, must be interpreted starting from an internal journey that becomes external only to follow the index of time and the compass of space, whether physical or imagined, within the compositional flow. Since in the epinician space and time the compositional directions are boundless, the epinician poet can head in one direction and find himself in another, speak of the present and recall the past, and even see the future. Within this heterotopic chronotope lies the paradigmatic myth, the interpretation of which, in order not to be lost in the complex web of semantic and stylistic interweavings, must follow the structural imprint of the poet, that is, the text which, despite the dense and continuous texture of the poetic fabric, makes the epinicion, in its very essence, flow naturally and signify effortlessly, with the caveat that this approach is not strictly text-centered but focuses on the text as an interpretive guide to the genre.This doctoral dissertation examines the mythological paradigm in the epinician Isthmian odes of Pindar and Bacchylides, attempting to fill the bibliographical gap regarding the function of myth in this specific category of epinicia. The research process of the study traces the group of seven Isthmian Odes with a declarative (apparent) mythological paradigm, which includes the following seven odes of the main body of the work: Isthmian Odes 1, 4, 6, 7, and 8 of Pindar and Epinicion 1 of Bacchylides. The group of seven Isthmian Odes is complemented by the afterword (special) group of five Isthmian Odes with an implicit (non-apparent) mythological paradigm, and the three Isthmian fragments, also without an explicit paradigmatic myth, which are included in the research on account of their Isthmian identity and the mythological significance conveyed by their mythical references (antonomasia, periphrasis, modifier, and epithet), which are as follows: the almost complete three Isthmian Odes 2, 3, and 9 and the three Isthmian fragments numbered 2, 3, and 5 by Pindar and the fragmented Epinicia 2 and 10 by Bacchylides. The analysis via the afterword, in support of the main analysis, is presented as a full chapter in the research by presenting the findings of the brief, even single-word, mythical references that have an equally functional role in the synthetic mechanism of the epinicia and interpretative value in the architecture of their encomiastic composition, even as literary fragments.The methodological steps of the research faithfully follow the designed approach map for the Isthmian epinicia and, when necessary, as in the case of Epinicion 1, open new horizons of understanding in the research process. The journey of exploring the mythological paradigm in the Pindaric and Bacchylidean Isthmian Odes begins with a literal and contextual translation of the text (in the section In the Form of a Translation), approaching the interpretative boundaries, theoretical delimitations, or applied theories of the hymn, in the scholarly borderposts where it pays, in acknowledgment and in consistency, its research tribute to the views of scholars who have worked through each ode (in the section In Lieu of Interpretative Notes), proceeds with cognitive positions for and about the text (in the section In Favor of the Context), reaping in the final stretch the speculative impressions of this odic journey in the paradigmatic Isthmian myth (in the section Reflection).These individual sections, through arguments of coherence and relevance, collectively give meaning to every intralinguistic and extralinguistic cell of the body of the Isthmian Odes, and somewhere there, in the course from the womb of the text to the extra-textual world, the interpretative outcome of the Isthmian epinicion emerges, fully developed and as it comes into its meaning, in the interpretative interconnection of all elements, through which the myth also comes to life. The epinicia under consideration differ from one another and are not composed according to a uniform synthetic code as a mannerism, so that each ode stands as a unique work within the collection.The research into the mythological example in the Isthmian hymns of the two great poets is conducted with such methodical precision that the myth is not given meaning in any position other than its natural position, that of a part within the integral whole, with caveat here as well that this is not a matter of methodological holism but of the recognition, in the analysis, of the equivalence of the part and the whole in the complete poetic ensemble of the epinician encomium. Following this, the formation of a unified cognitive framework for the mythological example in the epinician Isthmian odes of Pindar and Bacchylides, with the appropriate methodology, can be largely recovered and systematized. The reconstruction of the epinician episteme for the mythical example enhances the understanding of its poetic function and contributes to its scholarly utilization, thus restoring the myth to its place and voice within the living body of the speaking composition.

Το Μυθολογικό Παράδειγμα στις Επινίκιες Ισθμιακές Ωδές των Πινδάρου και Βακχυλίδη Η επινίκια ωδή αποτελεί γραμματειακό είδος της αρχαίας χορικής λυρικής ποίησης που για να κατανοηθεί θα πρέπει να ερμηνευθεί εκκινώντας από μια εσωτερική διαδρομή που γίνεται εξωτερική μόνο για να ακολουθήσει τον δείκτη του χρόνου και την πυξίδα του χώρου, του φυσικού ή νοητού τόπου, στη ροή της σύνθεσης. Και καθώς στον επινίκιο χώρο και χρόνο οι συνθετικές κατευθύνσεις είναι ασύνορες, ο επινίκιος ποιητής μπορεί να κατευθυνθεί σε ένα σημείο και να βρεθεί σε ένα άλλο, να μιλήσει για το παρόν και να ανακαλέσει το παρελθόν, βλέποντας ακόμη και το μέλλον. Εντός της ετεροτοπικής αυτής χρονοτοπίας βρίσκεται και ο παραδειγματικός μύθος, η ερμηνεία του οποίου οφείλει, για να μην χαθεί μέσα στο σύνθετο πλέγμα νοηματικών και υφολογικών συνυφάνσεων, να ακολουθεί το δομικό αποτύπωμα του ποιητή, δηλαδή το κείμενο που, παρά την πυκνή και συνεχή υφή του ποιητικού ιστού, κάνει το επινίκιο, αυτό που ακριβώς είναι, να ρέει φυσικά και να σημαίνει αβίαστα, με την επισήμανση πως η προσέγγιση αυτή δεν είναι αυστηρά κειμενοκεντρική αλλά εστιάζει στο κείμενο ως ερμηνευτικό οδηγό του είδους. Η παρούσα διδακτορική διατριβή μελετά το μυθολογικό παράδειγμα στις επινίκιες Ισθμιακές ωδές των Πινδάρου και Βακχυλίδη, επιχειρώντας να καλύψει το βιβλιογραφικό κενό σχετικά με τη λειτουργία του μύθου στη συγκεκριμένη κατηγορία επινικίων. Η ερευνητική πορεία της μελέτης ακολουθεί την ομάδα των επτά Ισθμιονικών με δηλωτικό (φανερό) μυθολογικό παράδειγμα, που περιλαμβάνει τις εξής επτά ωδές του κυρίως σώματος της εργασίας: τους Ισθμιόνικους 1, 4, 6, 7 και 8 του Πινδάρου και τον Επίνικο 1 του Βακχυλίδη. Την ομάδα των επτά Ισθμιονικών συμπληρώνει η επίμετρη (ειδική) ομάδα των πέντε Ισθμιονικών με άδηλο (μη φανερό) μυθολογικό παράδειγμα, και των τριών Ισθμιακών αποσπασμάτων, επίσης άνευ δηλωτικού παραδειγματικού μύθου, που εντάσσονται στην έρευνα αφενός λόγω της Ισθμιακής τους ταυτότητας και αφετέρου λόγω του μυθικού τους φορτίου, μέσω των μυθικών αναφορών που φέρουν (εξ αντονομασίας, περίφρασης, προσδιορισμού και προσωνυμίου), και είναι οι εξής: οι σχεδόν πλήρεις τρεις ωδές Ισθμιόνικοι 2, 3 και 9 και τα τρία Ισθμιακά αποσπάσματα με την αρίθμηση 2, 3 και 5 του Πινδάρου και οι σπαραγμένοι Επίνικοι 2 και 10 του Βακχυλίδη. Η δια επιμέτρου ανάλυση, προς επίρρωση της κυρίως ανάλυσης, επέχει θέσης κεφαλαίου στην έρευνα παρουσιάζοντας τα ευρήματα των σύντομων, ακόμη και μονολεκτικών, μυθικών αναφορών που έχουν εξίσου λειτουργική θέση στο συνθετικό μηχανισμό των επινικίων και ερμηνευτική αξία στην αρχιτεκτονική της εγκωμιαστικής τουs σύνθεσης, ακόμη και ως γραμματειακά θραύσματα.Τα μεθοδολογικά βήματα της έρευνας ακολουθούν πιστά τον σχεδιασμένο για τις Ισθμιακές ωδές χάρτη προσέγγισης και όταν κρίνεται απαραίτητο, όπως στην περίπτωση του Επίνικου 1, ανοίγουν και νέους ορίζοντες κατανόησης στην ερευνητική πορεία. Το οδοιπορικό διερεύνησης του μυθολογικού παραδείγματος στους Πινδαρικούς και Βακχυλίδειους Ισθμιόνικους ξεκινά με κατά λέξη και κατά σύμφραση μετάφραση του κειμένου (στην ενότητα Εν είδει Μετάφρασης), οδεύοντας εγγίζει τα ερμηνευτικά σύνορα, τις θεωρητικές οριοθετήσεις ή εφαρμοσμένες θεωρίες του ύμνου, στα επιστημονικά τελωνεία όπου και καταβάλλει τιμής και συνέπειας ένεκεν τον ερευνητικό της φόρο στις απόψεις των μελετητών που έχουν περάσει από την εκάστοτε ωδή (στην ενότητα Αντί Ερμηνευτικών Σημειώσεων), προχωρά με γνωστικές στάσεις υπέρ και περί κειμένου (στην ενότητα Υπέρ Περικειμένου), αποκομίζοντας στην τελική ευθεία τις συλλογιστικές εντυπώσεις του ωδικού αυτού οδοιπορικού στον παραδειγματικό Ισθμιακό μύθο (στην ενότητα Συλλογισμός). Οι επί μέρους αυτές ενότητες, με επιχειρήματα συνοχής και συνάφειας, εν συνόλω νοηματοδοτούν κάθε εσωγλωσσικό και εξωγλωσσικό κύτταρο του σώματος των Ισθμιονικών και κάπου εκεί, στην πορεία από τη μήτρα του κειμένου στον έξω κειμενικό κόσμο, προκύπτει το ερμηνευτικό απότοκο του Ισθμιακού επινικίου, πλήρως ανεπτυγμένο και ακριβώς τη στιγμή που αποκτά το νόημά του, στην ερμηνευτική διασύνδεση των πάντων, μέσα από την οποία ζωντανεύει και ο μύθος. Τα υπό εξέταση επινίκια διαφέρουν μεταξύ τους και δεν αποτελούνται από τον ίδιο συνθετικό κώδικα εν είδει μανιέρας, με αποτέλεσμα κάθε ωδή να είναι μία μοναδική ωδή στο σύνολο των ωδών. Η έρευνα για το μυθολογικό παράδειγμα στους Ισθμιακούς ύμνους των δύο σπουδαίων ποιητών διεξάγεται με τέτοια μεθοδικότητα που ο μύθος δεν νοηματοδοτείται σε θέση άλλη από τη φυσική του θέση, αυτή του μέρους στο άτμητο όλο, με την επισήμανση και εδώ πως δεν πρόκειται για μεθοδολογική ολοκρατία αλλά για τη διαπίστωση ισοδύναμης, κατά την ανάλυση, επικράτησης μέρους και όλου στο ακέραιο ποιητικό σύνολο του επινίκιου εγκωμίου. Κατόπιν τούτων, η διαμόρφωση ενός ενιαίου γνωστικού πλαισίου για το μυθολογικό παράδειγμα στις επινίκιες Ισθμιακές ωδές των Πινδάρου και Βακχυλίδη, με την ενδεδειγμένη μεθοδολογία, δύναται σε μεγάλο βαθμό να ανακτηθεί και να συστηματοποιηθεί. Η ανασύνθεση του επινίκιου επιστητού για το μυθικό παράδειγμα ενισχύει την κατανόηση της ποιητικής του λειτουργίας και συμβάλλει στην επιστημονική του αξιοποίηση, ανακτώντας έτσι ο μύθος τη θέση και τη φωνή του μέσα στο ζωντανό σώμα της ομιλούσας σύνθεσης.