La création de soi dans le théâtre de Jean-Luc Lagarce et de Joël Pommerat

Abstract

This paper examines the creation of the self, through the dialectical relationship of the theories of Modern and Contemporary Theatre, with the heroes emerging through the selected plays, of the two dramatists under study, Jean-Luc Lagarce and Joël Pommerat. Its purpose is to show the pace of the creation of the self of heroes, through the changes in contemporary drama imprinted on the theory. The paper is structured in two main parts: In the first part, we develop the theoretical positions of Modern and Contemporary theatre, such as The Postdramatic Theatre by Hans-Thies Lehmann, The Poetics of Contemporary Drama by Jean-Pierre Sarrazac and The Theatrical Aesthetic by Catherine Naugrette, based on the creation of the self. We also present how to connect the theoretical with the empirical part that follows and which is our methodological tool. In the second part, the ritual of self-creation emerges, through the connection of theory and experience. At the end of each chapter, there is a synthetic approach of our own, for the reader's convenience. The theoretical elements that dominate each work, show the basic gait of the hero, constituting the title of each subchapter corresponding to the work in question. In conclusion, the hero, through his role to play the other roles, within himself, either on the stage of "post-dramatic theater," like the hero of Pommerat, or on the stage of drama-of-life, like the hero of Lagarce, opens up to the other and mainly to the viewer who activates him and tries to encounter him. The encounter is attempted, either in the spectacle, as in the post-dramatic theatre, or in the text, as in the drama-of-life. The gait, towards the creation of the self, is ceremonial. The impersonal person, the more he opens himself to the other, the more he identifies with humanity. This ritual looks forward to "another stage," that of the "new theatre," the "theatre of humanism." The process of creating the self, both the impersonal new person and the new drama is seen as a very fruitful, continuous and open process that wears the characteristics of modern theatre theories. It leaves the researcher a field extremely attractive for multiple approaches, in the further development of the "new paradigm" of drama, leading to a "change of perspective," both through the hero of Lagarce, and of Pommerat.

Η παρούσα εργασία εξετάζει τη δημιουργία του εαυτού, μέσα από τη διαλεκτική σχέση των θεωριών του Μοντέρνου και Σύγχρονου Θεάτρου, με τους ήρωες που αναδύονται μέσα από τα επιλεγμένα θεατρικά έργα, των δύο υπό μελέτη δραματουργών, του Jean-Luc Lagarce και του Joël Pommerat. Σκοπός της είναι να διαφανεί ο βηματισμός της δημιουργίας του εαυτού των ηρώων, μέσα από τις εκάστοτε μεταβολές του σύγχρονου δράματος που αποτυπώνονται στη θεωρία. Η εργασία διαρθρώνεται σε δύο βασικά μέρη: Στο πρώτο μέρος, αναπτύσσουμε τις θεωρητικές θέσεις του Μοντέρνου και Σύγχρονου θεάτρου, όπως Το Μεταδραματικό θέατρο του Hans-Thies Lehmann, Η Ποιητική του σύγχρονου δράματος του Jean-Pierre Sarrazac και Η Θεατρική αισθητική της Catherine Naugrette, με βάση τη δημιουργία του εαυτού. Επίσης, παρουσιάζουμε τον τρόπο που θα γίνει η σύνδεση του θεωρητικού με το εμπειρικό μέρος που ακολουθεί και που αποτελεί το μεθοδολογικό μας εργαλείο. Στο δεύτερο μέρος, αναδύεται η τελετουργία της δημιουργίας του εαυτού, μέσα από τη σύνδεση θεωρίας και εμπειρίας. Στο τέλος του κάθε κεφαλαίου, υπάρχει μία δική μας συνθετική προσέγγιση, προς διευκόλυνση του αναγνώστη. Τα θεωρητικά στοιχεία που κυριαρχούν σε κάθε έργο, δείχνουν το βασικό βηματισμό του ήρωα, αποτελώντας και τον τίτλο του κάθε υποκεφαλαίου που αντιστοιχεί, στο εκάστοτε έργο. Συμπερασματικά, ο ήρωας, μέσα από το ρόλο του να υποδύεται τους άλλους ρόλους, μέσα του, ανοίγεται στον άλλον και κυρίως στο θεατή που τον ενεργοποιεί και προσπαθεί να συναντηθεί μαζί του. Η συνάντηση επιχειρείται, είτε μέσα στο θέαμα, όπως στο «μεταδραματικό θέατρο», είτε μέσα στο κείμενο, όπως στο δράμα-της-ζωής. Ο βηματισμός, προς τη δημιουργία του εαυτού είναι τελετουργικός. Το απρόσωπο πρόσωπο, όσο πιο πολύ ανοίγεται στον άλλο, τόσο ταυτίζεται με την ανθρωπότητα, πάνω στη σκηνή του «θεάτρου του ανθρωπισμού». Η διαδικασία δημιουργίας του εαυτού, τόσο του απρόσωπου νέου προσώπου, όσο και του νέου δράματος, διαφαίνεται ως μία πολύ γόνιμη, διαρκής και ανοιχτή διαδικασία που ενδύεται τα χαρακτηριστικά των σύγχρονων θεωριών του θεάτρου. Αφήνει στον ερευνητή ένα πεδίο εξαιρετικά ελκυστικό για πολλαπλές προσεγγίσεις, στην περαιτέρω εξέλιξη του «νέου παραδείγματος» του δράματος, που οδηγεί στην «αλλαγή της οπτικής», τόσο μέσα από τον ήρωα του Lagarce, όσο και του Pommerat.