Κατοικώντας στις παρυφές της πόλης: συγκρότηση και μετασχηματισμοί των προσφυγικών συνοικισμών της Μυτιλήνης

Abstract

The dissertation aims to shed light on the settlement of the Asia Minor refugees of 1922 in Greece, examine its footprint on the urban space, and explore the ways in which space shaped their trajectory within Greek society, with a focus on the case of Mytilene. This study seeks to combine historical narratives of the refugee issue with approaches of the Greek urban space, making use of the analytical tools of social and cultural history, oral history, and social anthropology. The main issues addressed here concern the processes of both the social production and the social construction of the refugee settlements. That is, the social processes through which the physical space was created and the ways in which these places were signified by the inhabitants themselves and the rest of the city. Spatial representations, hierarchical relations, and the production of social difference through space are central focal points. Housing, memory, gender, and social class are the key analytical categories, which, in conjunction with the central category of space, are employed in order to decipher the social transformations that occurred within the context of the refugee settlements of Mytilene over a period of approximately half a century (1922-1970).

Η διατριβή έχει ως στόχο να φωτίσει την αστική εγκατάσταση των μικρασιατών προσφύγων του 1922, να εξετάσει το αποτύπωμά της στον αστικό χώρο και να διερευνήσει τους τρόπους με τους οποίους ο χώρος καθόρισε την πορεία τους μέσα στην ελληνική κοινωνία, εστιάζοντας στο παράδειγμα της Μυτιλήνης. Η μελέτη αυτή επιδιώκει να συγκεράσει ιστορικές αφηγήσεις του προσφυγικού ζητήματος με προσεγγίσεις του ελληνικού αστικού χώρου, κάνοντας χρήση των αναλυτικών εργαλείων της κοινωνικής και πολιτισμικής ιστορίας, της προφορικής ιστορίας και της κοινωνικής ανθρωπολογίας. Τα βασικά ζητήματα που θίγονται εδώ αφορούν τόσο τις διαδικασίες της κοινωνικής παραγωγής των προσφυγικών συνοικιών, όσο και αυτές της κοινωνικής κατασκευής τους. Δηλαδή τις κοινωνικές διεργασίες μέσα από τις οποίες προέκυψε ο φυσικός χώρος αλλά και τους τρόπους με τους οποίους νοηματοδοτήθηκαν αυτοί οι τόποι από τους ίδιους τους κατοίκους τους και από την υπόλοιπη πόλη. Οι χωρικές αναπαραστάσεις και οι χρήσεις τους, οι σχέσεις ιεραρχίας και η παραγωγή της κοινωνικής διαφοράς μέσα από τον χώρο, αποτελούν κεντρικά σημεία εστίασης. Η κατοικία, η μνήμη, το φύλο και η κοινωνική τάξη είναι οι βασικές αναλυτικές κατηγορίες, οι οποίες, σε συνδυασμό με την κεντρική κατηγορία του χώρου, βοηθούν να κατανοήσουμε τους κοινωνικούς μετασχηματισμούς που συμβαίνουν στο πλαίσιο των προσφυγικών συνοικιών της Μυτιλήνης, στη διάρκεια μισού περίπου αιώνα (1922-1970).