Elections, party positions and economic policy

Abstract

The present PhD thesis seeks to describe and explain recent developments in party competition and voting behavior, such as the the emergence of radical parties and views at both ends of the political spectrum, increasing vote shares for populist parties and declining support for well-established mainstream parties. Focusing on both mainstream party behavior and the rise of political parties and ideologies outside the mainstream, the analysis places the spotlight on four research questions that are considered as most relevant in explaining the changes in the European political realm. The first research question examines how mainstream parties strategically adjust their political agenda in response to the multi-faceted phenomenon of globalization, accounting for potential differences between left- and right-wing parties.he analysis is based on a panel model of 36 political parties in 18 Western European countries between 1970 and 2015. We find that right-wing parties move leftward in response to globalization, while left-wing parties do not alter their position. Additionally, we find that ideological party positions are affected by foreign parties’ positions of the same ideological bloc. These findings indicate that there is a convergence towards the left of the political spectrum due to right-wing party moderation. The second research question examines the causal effect of radical right success on mainstream parties’ policy positions, using a regression discontinuity design. Contrary to existing studies, the analysis finds no evidence for accommodation of anti-immigration policies by mainstream parties due to radical right success. Instead, estimated results suggest that mainstream right parties respond to the threat of the radical right by shifting their overall ideological position towards the center, but without shifting their position on immigration and integration issues. While, mainstream left parties respond to radical right success by taking up pro-immigrant positions and without altering their overall ideological position. Then, the third research question shifts its focus on the political phenomenon of populism, providing a comprehensive and multidimensional classification method that identifies left-leaning and right-leaning populist parties. In addition it explores how economic insecurity, as expressed by regional unemployment rate, has affected electoral support for left- and right-wing populist parties across EU NUTS-2 regions, and how this effect changes – if indeed it does – across countries with different types of welfare state. The findings indicate that higher economic insecurity in a region is associated with higher electoral support for left-wing populist parties in that region, and that this effect is more pronounced in countries with a less generous welfare state, while support for right-wing populist parties is triggered mainly by anti-migration sentiment. Finally, the fourth research question turns to the individual level and explores the characteristics and attitudes that best explain a radical ideological profile at any end of the left-right political spectrum, using a machine learning learning approach. This approach allows to identify those characteristics and attitudes that are relevant with the radical ideological self-placement pulling together a variety of dimensions of individual’s profile. The analysis indicates significant distinctions between people holding a radical left and those holding a radical right ideology, which lie mainly in education level, experience of unemployment, and trust in national institutions.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή επιδιώκει να περιγράψει και να εξηγήσει τις πρόσφατες εξελίξεις στον πολιτικό ανταγωνισμό και την εκλογική συμπεριφορά, όπως είναι η ανάδειξη ριζοσπαστικών κομμάτων και απόψεων στα άκρα του πολιτικού φάσματος, η αύξηση των ποσοστοών ψήφου των λαϊκιστικών κομμάτων και η μείωση της υποστήριξης των εδραιωμένων κυρίαρχων κομμάτων. Εστιάζοντας τόσο στη συμπεριφορά των κυρίαρχων κομμάτων όσο και στην άνοδο των πολιτικών κομμάτων και ιδεολογιών εκτός του κυρίαρχου ρεύματος, η ανάλυση φέρνει στο προσκήνιο τέσσερα ερευνητικά ερωτήματα που θεωρούνται ως τα πιο σχετικά με την εξήγηση των αλλαγών στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή. Το πρώτο ερευνητικό ερώτημα εξετάζει πώς τα κυρίαρχα κόμματα προσαρμόζουν στρατηγικά την πολιτική τους ατζέντα ως απάντηση στο πολύπλευρο φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης, λαμβάνοντας υπόψη τις πιθανές διαφορές μεταξύ αριστερών και δεξιών κομμάτων. Η ανάλυση βασίζεται σε ένα μοντέλο πάνελ δεδομένων 36 πολιτικών κομμάτων σε 18 χώρες της Δυτικής Ευρώπης μεταξύ 1970 και 2015. Διαπιστώνουμε ότι τα δεξιά κόμματα ανταπορκίνονται στην παγκοσμιοποίηση κινούμενα προς τα αριστερά, ενώ τα αριστερά κόμματα δεν αλλάζουν τη θέση τους. Επιπλέον, διαπιστώνουμε ότι οι ιδεολογικές κομματικές θέσεις τους επηρεάζονται από τις θέσεις των κομμάτων του ίδιου ιδεολογικού μπλοκ στις άλλες χώρες. Αυτά τα ευρήματα δείχνουν ότι υπάρχει σύγκλιση των κομμάτων προς τα κέντρο-αριστερά του πολιτικού φάσματος λόγω της μετρίασης των θέσεων των δεξιών κομμάτων. Το δεύτερο ερευνητικό ερώτημα εξετάζει την αιτιώδη επίδραση της επιτυχίας της ριζοσπαστικής δεξιάς στις θέσεις πολιτικής των κυρίαρχων κομμάτων υπό έναν σχεδιασμό ασυνέχειας παλινδρόμησης (regression discontinuity design). Σε αντίθεση με τις υπάρχουσες μελέτες, η ανάλυση δεν βρίσκει στοιχεία πως η υιοθέτηση πολιτικών κατά της μετανάστευσης από τα κυρίαρχα κόμματα ωφείλεται στην επιτυχία της ακροδεξιάς. Αντίθετα, τα εκτιμώμενα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι τα κυρίαρχα δεξιά κόμματα ανταποκρίνονται στην απειλή της ακροδεξιάς μετατοπίζοντας τη συνολική ιδεολογική τους θέση προς το κέντρο, αλλά χωρίς να αλλάξουν τη θέση τους σε ζητήματα μετανάστευσης και ένταξης. Ενώ, τα κυρίαρχα αριστερά κόμματα ανταποκρίνονται στην επιτυχία της ακροδεξιάς παίρνοντας θέσεις υπέρ των μεταναστών και χωρίς να αλλάζουν τις υπόλοιπες θέσεις τους. Στη συνέχεια, το τρίτο ερευνητικό ερώτημα μετατοπίζει το επίκεντρο στο πολιτικό φαινόμενο του λαϊκισμού, παρέχοντας μια περιεκτική και πολυδιάστατη μέθοδο ταξινόμησης των αριστερών και τα δεξιών λαϊκιστικών κομμάτων. Επιπλέον, διερευνά πώς η οικονομική ανασφάλεια, όπως εκφράζεται από το ποσοστό ανεργίας σε μια περιφέρεια, έχει επηρεάσει την εκλογική υποστήριξη των αριστερών και δεξιών λαϊκιστικών κομμάτων σε όλες τις περιφέρειες της ΕΕ (NUTS-2 regions), και πώς αυτό το αποτέλεσμα αλλάζει –αν πράγματι συμβαίνει– σε χώρες με διαφορετικoύς τύπους κράτους πρόνοιας. Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι μεγαλύτερη οικονομική ανασφάλεια σε μια περιοχή συνδέεται με υψηλότερη εκλογική υποστήριξη για τα αριστερά λαϊκιστικά κόμματα σε αυτήν την περιοχή και ότι αυτή η επίδραση είναι πιο έντονη σε χώρες με λιγότερο γενναιόδωρο κράτος πρόνοιας, ενώ η υποστήριξη των δεξιών λαϊκιστικών κομμάτων πυροδοτείται κυρίως από το αντιμεταναστευτικό αίσθημα. Τέλος, το τέταρτο ερευνητικό ερώτημα στρέφεται σε ατομικό επίπεδο και διερευνά τα χαρακτηριστικά και τις στάσεις που εξηγούν καλύτερα ένα ριζοσπαστικό ιδεολογικό προφίλ σε οποιοδήποτε άκρο του πολιτικού φάσματος αριστερά-δεξιά, χρησιμοποιώντας μια προσέγγιση μηχανικής μάθησης (machine learning approach). Αυτή η προσέγγιση επιτρέπει τον εντοπισμό εκείνων των χαρακτηριστικών και στάσεων που σχετίζονται με τη ριζοσπαστική ιδεολογική αυτο-τοποθέτηση, συγκεντρώνοντας μια ποικιλία διαστάσεων του προφίλ του ατόμου. Η ανάλυση δείχνει σημαντικές διακρίσεις μεταξύ των ατόμων που κατέχουν μια ριζοσπαστική αριστερή και εκείνων που έχουν μια ριζοσπαστική δεξιά ιδεολογία, οι οποίες βρίσκονται κυρίως στο επίπεδο εκπαίδευσης, την εμπειρία της ανεργίας και την εμπιστοσύνη στους εθνικούς θεσμούς.