Νομική προστασία του δημοσιογράφου

Abstract

The aim of this study is to make a useful contribution to the journalist, to deal with theoretical and practical issues that arise during the exercise of his duties. The analysis is divided into two main parts: the first part is dedicated to the elaboration of the rules of journalistic ethics of print and digital media. The requirements of ESHEA's Code of Journalistic Ethics are explained in relation to fundamental human rights, as guaranteed by the Constitution and laws. The requirements of ESHEA's Code of Journalistic Ethics are explained in relation to fundamental human rights, as guaranteed by the Constitution and laws. Alongside the commentary, comparative law and relevant jurisprudence are cited and a special reference follows to the innovations of the Digital Media Code of Ethics, which focuses on contemporary issues (byline, right to be forgotten, plagiarism, social networks). The first part closes with the recent jurisprudence of the ECtHR (2018-2020), regarding journalists and in particular, characteristic decisions are listed regarding the jurisprudential treatment of the fundamental right of freedom of expression of journalists (Article 10 ECHR). The second part focuses on contemporary issues of intellectual property of the journalistic work, centered on the journalist as an intellectual creator. After the introduction to the basic concepts (work, creator), the nature and extent of the journalist's moral and property powers are analyzed, when his work is judged to be an original intellectual creation. At the same time, the existing legal framework is illuminated in special categories of journalistic works, such as interviews and photographs, seen from the point of view of modern individual freedoms (right to publicity), as interpreted by recent national and foreign jurisprudence. Special mention, due to the great practical importance, is given to the legal and contractual limitations of intellectual property that the hired journalist must tolerate and the major issue of republishing on the internet and the collective management of the intellectual property rights of journalists in Greece is touched upon. This is followed by the processing of more specific issues, such as forced execution with regard to journalistic work, the journalist's relationship with personal data and the question of the civil liability of journalists - robots, as potential subjects of intellectual property rights on journalistic work. Finally, after listing the main points of the civil protection available to the journalist as an intellectual creator, the recent Community Directive 2019/790 of the European Parliament and of the Council, of April 17, 2019, on intellectual property rights and related rights is commented on the digital single market and the amendment of Directives 96/9/EC and 2001/29/EC, which aspires to reform intellectual property in Europe; which aspires to reform intellectual property in Europe, with a fair redistribution of economic benefits between providers, publishers and journalists – intellectual creators, among others, through the provision of a right to fair remuneration, subject to journalists for the digital exploitation of their work.

Ο στόχος της παρούσας μελέτης, είναι να αποτελέσει μια συμβολή χρήσιμη στο δημοσιογράφο, για την αντιμετώπιση θεωρητικών και πρακτικών θεμάτων που προκύπτουν κατά την ενάσκηση των καθηκόντων του. Η ανάλυση, χωρίζεται σε δύο κύρια μέρη : το πρώτο μέρος είναι αφιερωμένο στην επεξεργασία των κανόνων δημοσιογραφικής δεοντολογίας των έντυπων και ψηφιακών μέσων. Οι επιταγές του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας της ΕΣΗΕΑ, φωτίζονται σε συνάρτηση με τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, όπως τα κατοχυρώνουν το Σύνταγμα και οι νόμοι. Παράλληλα με το σχολιασμό, παρατίθεται συγκριτικό δίκαιο και σχετική νομολογία και ακολουθεί ειδική αναφορά στις καινοτομίες του Κώδικα Δεοντολογίας Ψηφιακών μέσων, η οποία εστιάζει σε σύγχρονα ζητήματα, (byline, δικαίωμα στη λήθη, λογοκλοπή, κοινωνικά δίκτυα). Το πρώτο μέρος κλείνει με την πρόσφατη νομολογία του ΕΔΔΑ (2018-2020), σχετικά με τους δημοσιογράφους και ειδικότερα παρατίθενται χαρακτηριστικές αποφάσεις που αφορούν τη νομολογιακή αντιμετώπιση του θεμελιώδους δικαιώματος της ελεύθερης έκφρασης των δημοσιογράφων, (άρθρο 10 ΕΣΔΑ). Το δεύτερο μέρος, εστιάζει σε σύγχρονα ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας του δημοσιογραφικού έργου, με κέντρο το δημοσιογράφο ως πνευματικό δημιουργό. Μετά την εισαγωγή στις βασικές έννοιες (έργο, δημιουργός), αναλύεται η φύση και έκταση των ηθικών και περιουσιακών εξουσιών του δημοσιογράφου, όταν το έργο του κρίνεται πρωτότυπο πνευματικό δημιούργημα. Παράλληλα, φωτίζεται το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο σε ειδικές κατηγορίες δημοσιογραφικών έργων, όπως οι συνεντεύξεις και οι φωτογραφίες, ιδωμένων από τη σκοπιά σύγχρονων ατομικών ελευθεριών (δικαίωμα στην εικόνα, right to publicity), όπως ερμηνεύονται από την πρόσφατη εθνική και ξένη νομολογία. Ξεχωριστή μνεία, λόγω της μεγάλης πρακτικής σημασίας, γίνεται στους νόμιμους και συμβατικούς περιορισμούς της πνευματικής ιδιοκτησίας που πρέπει να ανεχθεί ο μισθωτός δημοσιογράφος και θίγεται το μείζον ζήτημα της αναδημοσίευσης στο διαδίκτυο και της συλλογικής διαχείρισης των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας των δημοσιογράφων στην Ελλάδα. Ακολουθεί η επεξεργασία ειδικότερων θεμάτων, όπως η αναγκαστική εκτέλεση με αντικείμενο το δημοσιογραφικό έργο, η σχέση του δημοσιογράφου με τα προσωπικά δεδομένα και το ζήτημα της αστικής ευθύνης των δημοσιογράφων – ρομπότ, ως δυνητικών υποκειμένων δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας επί δημοσιογραφικού έργου. Τέλος, αφού παρατίθενται τα κύρια σημεία της αστικής προστασίας που έχει στη διάθεση του ο δημοσιογράφος ως πνευματικός δημιουργός, σχολιάζεται η πρόσφατη κοινοτική Οδηγία 2019/790 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Απριλίου 2019, για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα συγγενικά δικαιώματα στην ψηφιακή ενιαία αγορά και την τροποποίηση των οδηγιών 96/9/ΕΚ και 2001/29/ΕΚ, η οποία φιλοδοξεί να αναμορφώσει την πνευματική ιδιοκτησία στην Ευρώπη, με δίκαιη ανακατανομή των οικονομικών ωφελειών μεταξύ παρόχων, εκδοτών και δημοσιογράφων – πνευματικών δημιουργών, μεταξύ άλλων, μέσω της πρόβλεψης δικαιώματος εύλογης αμοιβής, με υποκείμενο τους δημοσιογράφους για την ψηφιακή εκμετάλλευση του έργου τους.