Περιβαλλοντικοί μύθοι και το φυσικό περιβάλλον στις θρησκείες της Ανατολικής Μεσογείου

Abstract

The study of the religious traditions that developed over time in the Eastern Mediterranean region is undoubtedly an extremely interesting field of study, which has occupied modern research. Nevertheless, the developments of the last decades in environmental dialogue and reflection, as well as the challenges for a new model of understanding and giving meaning to the natural world, have highlighted the need for a new framework for the study of religion as a key element of human civilization. The first chapter, which is in dialogue with the next two but at the same time maintains its semantic autonomy, attempts to make a historical overview of the environmental problems that the people of the wider region have faced over time. An attempt is also made to study a series of theories and trends that have been developed in the modern environmental dialogue, and seem to be connected to ancient religious beliefs that developed in the wider region. Finally, the contribution of the contemporary religious traditions that dominate the Eastern Mediterranean region (Judaism, Christianity, Islam) to environmental dialogue and reflection is briefly presented. Furthermore, the present study focuses on six religious traditions that were developed in the Eastern Mediterranean region. The second and third chapters, which are semantically closely connected, try to explore the relationship of man with the natural world, through the narratives of creation and the great flood respectively. Also, an attempt is made to highlight individual elements related to the understanding of the natural world in each tradition and which appear to be in the range of interest of the contemporary environmental dialogue.

Η μελέτη των θρησκευτικών παραδόσεων που αναπτύχθηκαν διαχρονικά στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον γνωστικό πεδίο, το οποίο έχει απασχολήσει τη σύγχρονη έρευνα. Όμως οι εξελίξεις των τελευταίων δεκαετιών στον περιβαλλοντικό διάλογο και προβληματισμό, αλλά και οι προκλήσεις για ένα νέο μοντέλο κατανόησης και νοηματοδότησης του φυσικού κόσμου, έχουν αναδείξει την ανάγκη ενός νέου πλαισίου μελέτης της θρησκείας ως ένα βασικό στοιχείο του ανθρώπινου πολιτισμού. Το πρώτο κεφάλαιο, το οποίο βρίσκεται σε διάλογο με τα δυο επόμενα αλλά την ίδια στιγμή διατηρεί τη νοηματική του αυτονομία, επιχειρεί να κάνει μια ιστορική επισκόπηση των περιβαλλοντικών προβλημάτων που αντιμετώπισαν οι άνθρωποι της ευρύτερης περιοχής διαχρονικά. Επίσης, γίνεται μια προσπάθεια να μελετηθούν μια σειρά από θεωρίες και τάσεις που έχουν αναπτυχθεί στο σύγχρονο περιβαλλοντικό διάλογο, και δείχνουν να συνδέονται με αρχαίες θρησκευτικές πεποιθήσεις και δοξασίες οι οποίες αναπτύχθηκαν στην ευρύτερη περιοχή. Τέλος, παρουσιάζεται εν συντομία η συμβολή των σύγχρονων θρησκευτικών παραδόσεων που κυριαρχούν στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου (Ιουδαϊσμός, Χριστιανισμός, Ισλάμ), στον περιβαλλοντικό διάλογο και προβληματισμό. Ακόμη, η παρούσα μελέτη επικεντρώνεται σε έξι θρησκευτικές παραδόσεις που αναπτύχθηκαν στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Το δεύτερο και τρίτο κεφάλαιο, τα οποία νοηματικά συνδέονται στενά, προσπαθούν να διερευνήσουν τη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό κόσμο, μέσα από τις αφηγήσεις περί της δημιουργίας και του μεγάλου κατακλυσμού αντίστοιχα. Επίσης, γίνεται μια προσπάθεια να αναδειχθούν επιμέρους στοιχεία που σχετίζονται με την κατανόηση του φυσικού κόσμου στην εκάστοτε παράδοση και τα οποία δείχνουν να προβληματίζουν το σύγχρονο περιβαλλοντικό διάλογο.