Ο ανθρώπινος εγκέφαλος και ο νους μέσα από κείμενα: ιστορικοφιλοσοφική και νευροψυχολογική μελέτη

Abstract

In this study, a variety of historical and philosophical texts thatreferto the human brain and mind were investigated, as well as the most ancient surviving testimonies. The starting point was the Soumerians and from then on the ancient Egyptians, given that there are references to both the brain and some mental functions in Egyptian papyri. The research continued to include the developments in the study of the human brain in the ancient Greece world, were theyhad acquired the medicinal knowledge of the Egyptians, consequently evolving it.Hippocrates and Galen gave huge impetus to the science of medicine and our knowledge of the brain. In Egypt, however, medicine remained stagnant, mainly because it was practiced by an exclusive group, the clergy. In the process, medicine, in general, and neuroscience, in particular, were passed on to Western Europe and other developed countries through the Greeks and the Arabs.Having intended to examine the evolutionary course of understanding the human brain and mind, the texts chosen were those that are closely related to the subject, and were recorded and classified chronologically by author as well, in order to be studied in depth. Subsequently, specific passages were quoted, translations along with the original texts in order to highlight the progression in the definition of brain and mental functions, as it was documented over time by different people. The approach methodology is the qualitative thematic content analysis and is supplemented by quantitative data. Document research was extendedto include the time until the year 1950 AD-the time range in itself proved to be a challenge. However, only then is it possible to follow the long course of man in his effort to understand the function of his own brain and draw a more comprehensive picture of the subject; from the Ebers papyrus in 1550 BC, which is the oldest Egyptian papyrus that mentions the brain, until the more contemporary 1950 AD, which was selected because afterwards, modern technology is predominantly used in the field of Neuroscience.The method of trepanning played a key role in the early stages of this effort. Only by opening the skull were the researchers of the brain directly able to observe it and formulate their initial hypothesis of what is happening inside it. And while some societies, such as the 6th century BC Southern Italy one, greatly progressed in their comprehension of human anatomy through the dissections of the human body, there were also others that forbade dissections and cranial perforations altogether. The prohibition of trepanning had a negative impact on the advancement of knowledge pertaining to the brain, which is the primary centre of regulation and coordination of the body activities and the basis of consciousness, thought, memory, logic, judgment and emotion.Moreover, relevant texts were also gathered for the examination of the mind concept and were classified in chronological order so that they follow man's attempt to understand what the word mind really appertains to and its relationship to the brain. For instance, shaking one's hand is an act of the mind. The unintentional movement of the hand that can be replicated by pressing the corresponding nerve inside an open skull, however, is an act triggered by the brain. The mind is the operator of the brain, it creates everything within it. With every second that passes the mind restructure the brain and commands the creation of its chemicals. It was the view of many ancient Greek philosophers that, in addition to its basic meaning which is equivalent to knowledge, the mind was also the principle of logic which is predominant in the entire universe. Thus, ancient Greek philosophers associated the mind with the soul, with God and with the universe.As it can be derived from both the oldest and the newest surviving testimonies concerning the brain and the mind, the latest intellectual and technological achievements in brain sciences are a result of their progressive evolution and did not occur by happenstance or witchcraft. A significant amount of the developments in neurosciences can be traced back to the ideas and observations of their predecessors, such as scholars who excelled during the pre-Christian centuries, while in the Enlightenment the study of ancient texts re-emerged and led to the formation of diverse conclusions relative to brain function. However, the most defining advances in neuroscience proceeded from the systematic use of computers and digital imaging after the 1950s. The fact that at the threshold of the 21st century scientific research is dominated by neurosciences is evidenced by the impressive increase, quantitative and qualitative alike, in research programs aimed at revealing the closely guarded secrets of the brain and the mind, as well as the unusually large sums invested by public and private initiatives for this express purpose. It is therefore imperative that we study the brain and the mind from a historical and philosophical point of view as well.

Βασικό ρόλο στα πρώτα στάδια της προσπάθειας για την κατανόηση του εγκεφάλου έπαιξε η κρανιοανάτρηση. Μόνο με το άνοιγμα του κρανίου είχαν οι μελετητές άμεση αντίληψη για το τι υπάρχει εντός του κρανίου και μια πρώτη γνώση για το τι γίνεται μέσα σ’ αυτό. Και ενώ σε κάποιες εποχές, κοινωνίες όπως η Κάτω Ιταλία τον 6ο αιώνα π.Χ έδωσαν μεγάλη ώθηση στη γνώση αυτή μέσα από τις ανατομές στο ανθρώπινο σώμα, πολλές κοινωνίες απαγόρευαν τις παραπάνω ανατομές και κρανιοανατρήσεις. Η απαγόρευση των κρανιοανατρήσεων συντέλεσε για μεγάλα χρονικά διαστήματα στη στασιμότητα της σχετικής με τον εγκέφαλο γνώσης, το πρωτεύον αυτό κέντρο ρύθμισης και συντονισμού των δραστηριοτήτων του οργανισμού, δεδομένου ότι αποτελεί την έδρα της συνείδησης, της σκέψης, της μνήμης, της λογικής, της κρίσης και του συναισθήματος. Αλλά και για την εξέταση του ανθρώπινου νου, συγκεντρώθηκαν τα σχετικά κείμενα και ταξινομήθηκαν χρονικά, έτσι ώστε να γίνει αντιληπτή η πορεία που ακολούθησε η προσπάθεια του ανθρώπου να κατανοήσει την έννοια του νου και ποια είναι η σχέση του με τον εγκέφαλο. Το να κουνήσει λ.χ. κάποιος το χέρι του είναι μια πράξη του νου. Η αθέλητη όμως κίνηση του χεριού που μπορεί να γίνει με το πάτημα του αντίστοιχου νεύρου μέσα σε ένα ανοιχτό κρανίο, είναι πράξη που πυροδοτεί ο εγκέφαλος. Ο νους είναι ο χρήστης του εγκεφάλου. Δημιουργεί τα πάντα στον εγκέφαλο, αφού τον αναδιαμορφώνει κάθε στιγμή και εντέλλεται τη δημιουργία των χημικών του ουσιών. Άποψη πολλών αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων ήταν ότι ο νους, εκτός από τη βασική του σημασία η οποία ισοδυναμεί με την ανώτερη πνευματική δύναμη της γνώσης, ήταν και η λογική αρχή που διέπει ολόκληρο το σύμπαν. Έτσι, οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι συνέδεαν το νου με την ψυχή, με το Θεό και με το σύμπαν.Από την αναζήτησή στις αρχαιότερες αλλά και στις νεότερες διασωθείσες μαρτυρίες σχετικά με τον εγκέφαλο και τον νου, προκύπτει ότι τα πρόσφατα πνευματικά και τεχνολογικά επιτεύγματά του ανθρώπου στις επιστήμες του εγκεφάλου είναι εξελικτικά και δεν προέκυψαν με κάποιο μαγικό τρόπο. Πολλές από τις εξελίξεις στις νευροεπιστήμες μπορούν να ανιχνευτούν σε ιδέες και αντιλήψεις των προκατόχων τους, όπως παλαιότερων συγγραφέων που διέπρεψαν κατά τους προ Χριστού αιώνες, ενώ και στα χρόνια του Διαφωτισμού παρατηρείται μια μεταστροφή στη μελέτη των αρχαίων κειμένων, που οδηγεί στη διατύπωση διαφορετικών συμπερασμάτων σχετικών με τη λειτουργία του εγκεφάλου. Ωστόσο, τα πιο σημαντικά βήματα της νευροεπιστήμης πραγματοποιήθηκαν μετά το 1950 λόγω του καθοριστικού ρόλου των υπολογιστών και της ψηφιακής τεχνολογίας. Το γεγονός ότι στις αρχές του 21ο αιώνα κυριαρχούν οι Νευροεπιστήμες στην επιστημονική έρευνα επιβεβαιώνεται περίτρανα τόσο από την εντυπωσιακή αύξηση –ποσοτική και ποιοτική- των ερευνητικών προγραμμάτων τα οποία στοχεύουν στην αποκάλυψη των επτασφράγιστων μυστικών του εγκεφάλου και του νου, όσο και από τα ασυνήθιστα μεγάλα ποσά που επενδύονται από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς για τις έρευνες αυτές. Η μελέτη του εγκεφάλου και του νου λοιπόν και από ιστορικοφιλοσοφική άποψη είναι επιβεβλημένη.