Ελεύθερη βούληση και ηθική ευθύνη στο πλαίσιο του ντετερμινισμού

Abstract

This dissertation attempts to approach the problem of free will in the philosophy of the 17th and18th century. A considerable part of the research was based on Spinoza's moral philosophy. Myinterest with this particular arose from my persistent and painstaking search for a theory offreedom that could be compatible with forceful and dynamic versions of determinism. Thecentral axis of this work lies on the following question: How can we become free without thewill’s participation, within a causal framework of choices and actions? Spinoza's philosophy canprovide all the necessary mechanisms and tools with which one could establish freedom indeterministic terms. This kind of freedom, as documented in this dissertation, is not static, that is,the possibility of increasing or decreasing our freedom is exclusively our own privilege andresponsibility. The dissertation is structured in three parts: the first part is introductory and setsthe theoretical framework, the second part explores Spinoza's views on freedom and the thirdpart examines the question of determinism.

Η παρούσα διατριβή συνιστά μια προσπάθεια προσέγγισης του προβλήματος της ελεύθερηςβούλησης στη φιλοσοφία του 17ου και 18ου αιώνα. Το μεγαλύτερο μέρος της μελέτης στηρίχθηκεστην ηθική φιλοσοφία του Spinoza. Η ενασχόλησή μου με το συγκεκριμένο ζήτημα προέκυψεαπό την επίμονη αναζήτηση, εκ μέρους μου, μιας θεωρίας της ελευθερίας που να είναι συμβατήμε ισχυρές και δυναμικές εκδοχές ντετερμινισμού. Ο βασικός άξονας τον οποίο ακολουθεί αυτήη εργασία είναι το πώς μπορούμε να καταστούμε ελεύθεροι δίχως την συμβολή της βούλησης,και εντός ενός πλαισίου επιλογών και πράξεων, οι αιτίες των οποίων βρίσκονται σε πρώτοπλάνο; Η φιλοσοφία του Spinoza παρέχει όλους τους μηχανισμούς, όλα εκείνα τα εργαλεία μετα οποία μπορεί κανείς να θεμελιώσει την ελευθερία με ντετερμινιστικούς όρους. Η θέση πουδιατυπώνεται στην παρούσα διατριβή είναι πως η ελευθερία δεν είναι στατική, δηλαδή ηδυνατότητα για διεύρυνση ή συρρίκνωση της ελευθερίας μας είναι αποκλειστικά ανθρώπινηευθύνη και προνόμιο. Η διατριβή διαρθρώνεται σε τρία μέρη: το πρώτο μέρος είναι εισαγωγικόκαι θέτει το θεωρητικό πλαίσιο, το δεύτερο μέρος ερευνά τις θέσεις του Spinoza περί ελευθερίαςκαι το τρίτο μέρος εξετάζει το ζήτημα του ντετερμινισμού.