Απόψεις και στάσεις για φαινόμενα ανομίας στα Πανεπιστήμια: συγκριτική μελέτη σε Έλληνες και Τούρκους φοιτητές

Abstract

The aim of this thesis is the understanding of the social phenomenon of anomie by investigating and comparing the views and attitudes of two student populations from Greece and Turkey. "Anomie" is defined as the state of lack or ambiguity of rules that regulate the social behavior of individuals. Anomie is mainly due to the questioning or rejection of values, the dysfunctions of institutions, and the rupture of social bonds and social relations. The anomie phenomena occur in times of crisis, violent change and fluidity, and give rise to feelings of uncertainty, confusion and insecurity in individuals, while at the same time they are the root cause of deviant reactions. The research questions of this paper focus on the attitudes and perceptions of Greek and Turkish students towards: i) social values, ii) the functioning of institutions, iii) the functioning of the education system and universities, iv) social commitments and their social relationships. The comparative dimension of the research allows identification of similarities and differences, as well as strengths and weaknesses of Greek and Turkish society from the perspective of young students. The survey was conducted among the students of Ege University (İzmir) and Panteion University (Athens) between February and March 2011. The total sample was 400 students (i.e. 200 from each institution) who were selected by quota sampling method in terms of gender and academic department. The data were collected using a structured questionnaire and analyzed with SPSS v.23. The results of the survey indicated that the students of both countries identify phenomena of anomie mainly at the institutional level; a finding that can be used by policy-makers to promote interventions in Greek and Turkish society that would relieve individuals of the social strain and would allow young people to feel more confident and secure for their future.

Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι η κατανόηση του κοινωνικού φαινομένου της ανομίας μέσα από την καταγραφή και την αντιπαραβολή των απόψεων και στάσεων δύο φοιτητικών πληθυσμών, από την Ελλάδα και την Τουρκία. Ως «ανομία» ορίζεται η κατάσταση έλλειψης ή ασάφειας των κανόνων που ρυθμίζουν την κοινωνική συμπεριφορά των ατόμων. Η ανομία οφείλεται κυρίως στην αμφισβήτηση ή την απόρριψη των κοινωνικών αξιών, σε δυσλειτουργίες των θεσμών, και στη διάρρηξη των κοινωνικών δεσμών και των κοινωνικών σχέσεων. Τα φαινόμενα ανομίας παρουσιάζονται σε περιόδους κρίσεων, βίαιων μεταβολών και ρευστότητας και προκαλούν αισθήματα αβεβαιότητας, σύγχυσης και ανασφάλειας στα άτομα, ενώ παράλληλα αποτελούν γενεσιουργό αιτία παρεκκλινουσών αντιδράσεων. Τα ερευνητικά ερωτήματα της παρούσας εργασίας εστιάζουν στις στάσεις και τις αντιλήψεις των Ελλήνων και των Τούρκων φοιτητών απέναντι: i) στις κοινωνικές αξίες, ii) στη λειτουργία των θεσμών και φορέων, iii) στη λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος και των Πανεπιστημίων, iv) στις κοινωνικές δεσμεύσεις και τις κοινωνικές τους σχέσεις. Η συγκριτική διάσταση της έρευνας επιτρέπει να εντοπιστούν ομοιότητες και διαφορές, καθώς και ισχυρά και αδύναμα σημεία της ελληνικής και της τουρκικής κοινωνίας από την οπτική των νέων φοιτητών. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στους φοιτητές του Ege Üniversitesi (Σμύρνη) και του Παντείου Πανεπιστημίου (Αθήνα), μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαρτίου 2011. Το συνολικό δείγμα της έρευνας ήταν 400 φοιτητές (δηλαδή 200 από κάθε ίδρυμα) και η επιλογή τους έγινε με τη μέθοδο των ποσοστώσεων (quota sampling) ως προς το φύλο και το τμήμα φοίτησης. Η συλλογή των δεδομένων έγινε με τη χρήση δομημένου ερωτηματολογίου και η ανάλυσή τους με το στατιστικό πακέτο SPSS v.23. Από τα αποτελέσματα της έρευνας προέκυψε ότι οι φοιτητές των δύο χωρών εντοπίζουν φαινόμενα ανομίας κυρίως σε θεσμικό επίπεδο· εύρημα που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί από τους αρμόδιους φορείς πολιτικού σχεδιασμού για να προωθήσουν βελτιωτικές παρεμβάσεις στην ελληνική και την τουρκική κοινωνία, οι οποίες θα ανακούφιζαν τα άτομα από την κοινωνική πίεση και θα επέτρεπαν στους νέους να αισθάνονται μεγαλύτερη σιγουριά και ασφάλεια για το μέλλον τους.