Ιστορική και επιδημιολογική αποτύπωση του νοσολογικού φάσματος των Ελλήνων προσφύγων κατά τον Μεσοπόλεμο στην Κεντρική Μακεδονία: τα αρχεία του Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης "Ο Άγιος Δημήτριος"

Abstract

The Treaties of Neuilly and Lausanne, the October Revolution and the Asia Minor Catastrophe resulted in the displacement of millions of uprooted refugees. Due to its geopolitical location and commercial status, Thessaloniki received may thousands of Greek refugees during the Interwar Period. The financially unstable Greek state had to deal with the needs of settlement and health care for many thousands of impoverished refugees. The refugees and local Greeks were facing a traumatic cultural shock. The morbidity and mortality rates among refugees were high; they often suffered from malaria, pneumonia, dysentery, miscarriages and tuberculosis. This study aims to evaluate the disease spectrum in Greek Refugees during the Interwar Period, comparing them with the local population of Thessaloniki that was hospitalized during the same calendar period. The primary archives of the “Agios Dimitros” hospital will be examined; they are an unpublished, rich primary material. “Agios Dimitrios” hospital in Thessaloniki was built in 1902, while the city was still part of the Ottoman Empire on land that had been granted to the Men's Charitable Society by the Greek Community in 1871. During its early years, it operated as a hospital for indigents of foreign origin (Gureba Hastahanesi) and later as a Municipal Hospital (Belediye). After Thessaloniki became part of the Greek State in 1912, it served as Municipal Hospital.The literature regarding the disease spectrum in the region is extremely limited. The hospital archives include data about nearly 10,000 patients and will be photographed on-site in the Hospital. The fact that refugees and non-refugees were hospitalized during the same period in the same Institution represents a unique opportunity to directly compare the disease spectrum between the two groups.The sociodemographic and clinical data from the hospital archive will be entered in a pre-coded database, in an unidentifiable way. This study will cover a gap in the literature and will contribute to the knowledge about the difficulties that were faced by the vulnerable, heterogenous population group of refugees at their integration into the Greek society during the Interwar period. The refugees and immigrants over the centuries are vulnerable population groups. The movements of refugees were -and still are- a concern for the Greek society. The hospital archives include all the necessary data that will allow us to identify diseases and, at a second level, to reconstitute history and gain insight into the way that society perceives the notion of refugees as vectors of disease.

Στόχος της παρούσας μελέτης είναι η αποτύπωση του νοσολογικού φάσματος των Ελλήνων προσφύγων κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου, σε σύγκριση με τον γηγενή πληθυσμό της Θεσσαλονίκης. Συγκεκριμένα, μελετήθηκαν τα μητρώα ασθενών του Νοσοκομείου «Ο Άγιος Δημήτριος» τα οποία αποτελούν αδημοσίευτο πρωτογενές υλικό. Η βιβλιογραφία σχετικά με το νοσολογικό φάσμα που επικρατούσε στην περιοχή είναι περιορισμένη. Τα μητρώα περιέχουν στοιχεία για περίπου 10.000 ασθενείς και φωτογραφήθηκαν στον χώρο του Νοσοκομείου. Το υλικό αυτό παρέχει τη σπάνια δυνατότητα άμεσης σύγκρισης του νοσολογικού φάσματος ανάμεσα σε πρόσφυγες και μη πρόσφυγες, δεδομένου ότι διέμεναν στην ίδια περιοχή και νοσηλεύονταν στο ίδιο Ίδρυμα. Τα κοινωνικοδημογραφικά και κλινικά δεδομένα από το νοσοκομειακό Αρχείο ψηφιοποιήθηκαν σε προκωδικοποιημένη βάση, με διασφάλιση της ανωνυμίας των καταχωρήσεων. Η παρούσα μελέτη θα μπορέσει να συμβάλει στην κάλυψη του βιβλιογραφικού κενού και στην προβολή των αντιξοοτήτων που αντιμετώπισε η ευάλωτη, ετερογενής πληθυσμιακή ομάδα των προσφύγων κατά τον Μεσοπόλεμο. Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες ανά τους αιώνες αποτελούν ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες οι προσφυγικές μετακινήσεις απασχολούσαν -και συνεχίζουν να απασχολούν- την ελληνική κοινωνία. Η νοσηρότητα, ως πεδίο βιοεξουσίας (biopower) και βιοπολιτικής (biopolitics) κατά τον Φουκώ, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Τα μητρώα ασθενών περιέχουν όλα τα απαραίτητα δεδομένα τα οποία θα μας χρησιμεύσουν αρχικά στην ταυτοποίηση των νόσων και σε δεύτερο επίπεδο στην ανασυγκρότηση της ιστορίας και στην κατανόηση των αντιλήψεων του κοινωνικού σώματος για την αρρώστια.