Καρδιαγγειακές παθήσεις και παράγοντες κινδύνου σε ενήλικες ασθενείς με υποφυσιακή ανεπάρκεια

Abstract

Recent retrospective studies suggest that hypopituitary patients on routine replacement therapy suffer a higher cardiovascular morbidity and mortality. The aim of this study was to compare a group of adult hypopituitary patients on adequate replacement therapy (n=34) with a group of healthy volunteers (n=39) matched for age, sex, body mass index and smoking habits. Vascular status was studied with high resolution B-mode ultrasonic imaging of both and femoral arteries, resting cardiograms and exercise testing, and ankle/brachial pressure index at rest and after walking on a treadmill. The presence of risk factors for vascular disease was sought with anthropometric techniques, study of carbohydrate and lipid metabolism, along with clotting methods. Statistical analysis was performed with unpaired two-tailed Student's t-test, Mann-Whitney U test and linear regression analysis. Patients had higher intima-media thickness (IMT) values in their carotid arteries (0.74±0.16 vs 0.65±0.13 mm, p<0.02). This difference was seen in middle-aged and elderly patients. More patients and a higher percentage of their individual arteries had an atheromatous plaque (65% vs 41%, p<0.05). Patients had also reduced compliance (CC: 5.00 (0.90-3.40) vs 6.63 (2.15-14.80) 10⁻⁷m²kPa¹, p<0.05) and distensibility (DC: 20.85 (17.90-71.40) vs 28.50 (11.00-64.00) 10⁻³kPa⁻¹, p<0.02 and increased stiffness (Beta: 7.43 (2.20-49.01) vs 5.30 (2.60-13.30), p<0.02) in their carotid arteries. Resting cardiograms, exercise testing and ankle/brachial pressure index were within normal limits, in both groups. Patients (21/34) were obese and the males had increased percentage of body fat (27.8±2.2 vs 20.2±1.8%, p=0.01). Female patients had central adiposity (waist-hip ratio: 0.84±0.09 vs 0.77±0.05, p=0.002). A higher percentage of patients had abnormal glucose tolerance (44% vs 15% p<0.01). Glucose area under the curve was higher in patients and there was hyperinsulinemia, though not significantly different from controls. Patients had higher levels of total (292.2±72.9 έναντι 235.3±64.0 mg/dl, p<0.02), while triglyceride levels were higher in female patients (158.8±82.0 έναντι 107.9±42.35 mg/dl, p<0.02). Plasminogen activator inhibitor levels (PAI-1) were slightly increased in patients. In conclusion, this study presents evidence that symptom-free adults treated for hypopituitarism have signs of premature atherosclerosis in their peripheral vessels. Various risk factors for vascular disease are also present. The role of growth hormone deficiency in the vascular disease of hypopituitarism remains speculative.

Πρόσφατες αναδρομικές μελέτες έδειξαν ότι ασθενείς που θεραπεύονται για υποφυσιακή ανεπάρκεια παρουσιάζουν αυξημένη καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνητότητα. Σκοπός της εργασίας αυτής ήταν να μελετήσει μία ομάδα ασθενών με υποφυσιακή ανεπάρκεια που βρισκόταν σε επαρκή θεραπεία υποκατάστασης (n=34) και να τους συγκρίνει με μία ομάδα υγιών μαρτύρων (n=39) παρόμοιας ηλικίας, κατανομής φύλου, δείκτη μάζας σώματος και βαρύτητας καπνίσματος. Η κατάσταση του αγγειακού συστήματος ελέγχθηκε με υπερηχογράφημα υψηλής αναλύσεως των καρωτίδων και μηριαίων αρτηριών, ηλεκτροκαρδιογράφημα ηρεμίας και δοκιμασία κόπωσης, και μέτρηση του λόγου πιέσεων κάτω/άνω άκρων σε ηρεμία και μετά άσκηση. Η παρουσία προδιαθετικών παραγόντων για αγγειακές παθήσεις ελέγχθηκε με ανθρωπομετρικές τεχνικές, μελέτη του μεταβολισμού υδατανθράκων και λιπιδίων, όπως και του πηκτικού μηχανισμού. Η επεξεργασία των αποτελεσμάτων έγινε με χρήση των δοκιμασιών t-test, Mann-Whitney U test και της ανάλυσης εξαρτήσεως. Οι ασθενείς είχαν μεγαλύτερο πάχος έσω-μέσου χιτώνα (ΙΜΤ) καρωτίδων (0.74±0.16 έναντι 0.65±0.13 mm, p<0.02. Η διαφορά εντοπιζόταν στα άτομα μέσης και τρίτης ηλικίας. Περισσότεροι ασθενείς, και σε μεγαλύτερο ποσοστό των αρτηριών τους, έφεραν μικρές αθηρωματικές πλάκες (65% έναντι 41%, p<0.05. Επίσης οι ασθενείς είχαν ελαττωμένη ευενδοτότητα (CC: 5.00 (0.90-3.40) έναντι 6.63 (2.15-14.80) 10⁻⁷m²kPa¹, p<0.05) και διατασιμότητα (DC: 20.85 (17.90-71.40) έναντι 28.50 (11.00-64.00) 10⁻³kPa⁻¹, p<0.02 και αυξημένη ακαμψία (Beta: 7.43 (2.20-49.01) έναντι 5.30 (2.60- 13.30), p<0.02) των καρωτίδων τους. Δεν βρέθηκαν παθολογικά ευρήματα στις δύο ομάδες από τον ηλεκτροκαρδιογραφικό έλεγχο, τη δοκιμασία κοπώσεως και τη μέτρηση του λόγου των πιέσεων κάτω/άνω άκρων. Οι ασθενείς (21/34) παρουσίαζαν παχυσαρκία και οι άνδρες είχαν αυξημένο ποσοστό λίπους σώματος (27.8±2.2 έναντι 20.2±1.8%, p=0.01). Οι γυναίκες ασθενείς είχαν κεντρικού τύπου κατανομή του λίπους (λόγος περιμέτρων μέσης/γλουτών: 0.84±0.09 έναντι 0.77±0.05, p=0.002). Μεγαλύτερο ποσοστό ασθενών είχε ανώμαλη ανοχή γλυκόζης (44% έναντι 15%, p<0.01). Η περιοχή κάτω από την καμπύλη γλυκόζης ήταν μεγαλύτερη στους ασθενείς, ενώ υπήρχε και υπερινσουλιναιμία, αλλά όχι σημαντικά διάφορη των μαρτύρων. Οι ασθενείς είχαν υψηλότερα επίπεδα ολικής (292.2±72.9 έναντι 235.3±64.0 mg/dl, p<0.02), ενώ τα τριγλυκερίδια ήταν υψηλότερα στους θήλεις ασθενείς (158.8±82.0 έναντι 107.9±42.35 mg/dl, p<0.02). Τα επίπεδα του αναστολέα του ενεργοποιητή του πλασμινογόνου (ΡΑΙ-1) ήταν οριακά αυξημένα στους ασθενείς. Συμπερασματικά, η μελέτη αυτή έδειξε ότι ασυμπτωματικοί ασθενείς που θεραπεύονται για υποφυσιακή ανεπάρκεια έχουν σημεία πρώιμης αθηρωμάτωσης στα περιφερικά αγγεία τους. Επίσης στην ομάδα αυτή εντοπίστηκαν αρκετοί προδιαθετικοί παράγοντες για αγγειακή νόσο. Ο ρόλος της έλλειψης αυξητικής ορμόνης στην παθογένεια του φαινομένου παραμένει αδιευκρίνιστος.