Όψεις τις δεοντικής τροπικότητας στη νομική γλώσσα και μετάφραση του Δικαίου του Ανταγωνισμού της ΕΕ: κριτική επεξεργασία και ανάλυση σώματος κειμένου στα αγγλικά και στα ελληνικά

Abstract

Legal Language is a very interesting field of research due to its special features. Especially legal texts that are drafted and translated in the multilingual and multicultural environment of the European Union (EU) are of particular interest. The present study focuses on an aspect of the EU legal language, deontic modality, i.e. “the necessity of an individual to act or not act in a particular way” (Kreidler, 1998, p. 241). In other words, deontic modality concerns “what is possible, necessary, permissible, or obligatory, given a body of law or a set of moral principles” (Von Fintel, 2006, p. 2). Due to its nature, this grammatical (or semantic) category is directly related to the expression of concepts such as the imposition of obligations and duties and the confer of power, namely the primary functions of Law (Hart, 1961, p. 27; Biel, 2014a, p. 158; Sosoni, Kermanidis, & Livas, 2018, p. 190).More specifically, in the present study deontic modality is studied in the multilingual and multicultural environment of the EU. The study focuses on the legal language of the EU Competition Law. The EU Competition Law was chosen, because the competition policy is prominent in the EU from its very beginning. The study focuses on the legislation and the case law concerning the EU Competition Law, because these legal acts have binding force. Its main aim is to answer the following questions:-How is deontic modality expressed in the legislation and the case law of the EU Competition Law in English and Greek?-Which similarities and differences arise from the comparison of deontic modality between the legislation and the case law regarding EU Competition Law for English and Greek?-Are (and if yes, to what extent) the guidelines that have been adopted by the EU competent bodies for the drafting and translation of legislative acts within the EU followed (see chapter 3.4.)?For the purposes of the study, a bilingual Corpus composed of authentic legislative texts with binding force (regulations and directives) of the secondary EU Law (subcorpus of legislation) as well as with judgements of the Court of Justice of the European Union (CJEU) from cases regarding the EU Competition Law (subcorpus of case law) was designed and compiled. The Corpus was analysed using both quantitative and qualitative methodological tools. For the quantitative analysis, the AntConc software (Anthony, 2019) and the Sketch Engine software (Kilgarriff, Rychlý, Smrž, & Tugwell, 2004) were used, while for the qualitative analysis, the QDA Miner Lite (n.d.) software was used. The combination of methodological tools for the quantitative and qualitative analysis of data led to the triangulation of the results and to the answer of the research questions.

Η Νομική Γλώσσα (ΝΓ) αποτελεί ένα πολύ ενδιαφέρον πεδίο μελέτης εξαιτίας των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της γνωρισμάτων, ενώ μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα νομικά κείμενα που σχεδιάζονται, συντάσσονται και μεταφράζονται μέσα στο πολύγλωσσο και πολυπολιτισμικό περιβάλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Η παρούσα εργασία στοχεύει στη μελέτη μιας πτυχής της ΝΓ της ΕΕ, της δεοντικής τροπικότητας, η οποία συνδέεται με την αναγκαιότητα δράσης ή μη δράσης με έναν συγκεκριμένο τρόπο (Kreidler, 1998, σ. 241). Με άλλα λόγια, η δεοντική τροπικότητα αφορά τι είναι πιθανό, αναγκαίο, επιτρεπτό ή υποχρεωτικό δεδομένου ενός σώματος οδηγιών (νόμων) ή ενός συνόλου ηθικών αξιών (Von Fintel, 2006, σ. 2). Εξαιτίας της φύσης της, η γραμματική (ή σημασιολογική) αυτή κατηγορία σχετίζεται άμεσα με την έκφραση νοημάτων όπως η επιβολή υποχρεώσεων και καθηκόντων και η απονομή εξουσιών, βασικών λειτουργιών του Δικαίου (Hart, 1961, σ. 27; βλ. και Biel, 2014a, σ. 158; Sosoni, Kermanidis, & Livas, 2018, σ. 22 μεταξύ άλλων). Πιο συγκεκριμένα, στην παρούσα εργασία η δεοντική τροπικότητα μελετάται μέσα στο πολύγλωσσο και πολυπολιτισμικό περιβάλλον της ΕΕ, ενώ η έρευνα επικεντρώνεται στη ΝΓ του Δικαίου του Ανταγωνισμού (ΔΑ) της ΕΕ. Το ενωσιακό ΔΑ επιλέχθηκε ως πεδίο έρευνας, καθώς η πολιτική ανταγωνισμού περιλαμβάνει εξέχουσα θέση στο έργο της ΕΕ ήδη από τις απαρχές της. Η έρευνα εστιάζει στη νομοθεσία και τη νομολογία που αφορούν το ΔΑ, καθώς οι νομικές πράξεις αυτού του είδους έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα. Στόχος της είναι η απάντηση τριών βασικών ερωτημάτων:-Πώς εκφράζεται η δεοντική τροπικότητα στη νομοθεσία και στη νομολογία του ευρωπαϊκού ΔΑ στα αγγλικά και στα ελληνικά;-Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές προκύπτουν από τη σύγκριση της δεοντικής τροπικότητας ανάμεσα στη νομοθεσία και τη νομολογία που αφορούν το ΔΑ στα αγγλικά και τα ελληνικά;-Εφαρμόζονται (και αν ναι, σε ποιον βαθμό;) οι κανόνες που έχουν θεσπιστεί από τα αρμόδια ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα σχετικά με τη σύνταξη και τη μετάφραση νομοθετικών πράξεων στο πλαίσιο της ΕΕ (βλ. κεφ. 3.4.);Για τις ανάγκες της έρευνας, σχεδιάστηκε και συγκροτήθηκε ένα δίγλωσσο Σώμα Κειμένων (ΣΚ), το οποίο περιλαμβάνει αυθεντικές νομοθετικές πράξεις δεσμευτικού χαρακτήρα (κανονισμούς και οδηγίες) του παράγωγου ενωσιακού δικαίου (ΥΣΚ νομοθεσίας) και αποφάσεις του Δικαστηρίου της ΕΕ (ΔΕΕ) σχετικά με υποθέσεις που αφορούν το ΔΑ (ΥΣΚ νομολογίας). Το ΣΚ αναλύθηκε τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά με τη χρήση μεθοδολογικών εργαλείων ανάλυσης ΣΚ. Πιο συγκεκριμένα, για την ποσοτική ανάλυση έγινε χρήση των προγραμμάτων AntConc (Anthony, 2019) και Sketch Engine (Kilgarriff, Rychlý, Smrž, & Tugwell, 2004), ενώ για την ποιοτική χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα QDA Miner Lite (χ.χ.). Ο συνδυασμός μεθοδολογικών εργαλείων ποσοτικής και ποιοτικής ανάλυσης των δεδομένων οδήγησε στην τριγωνοποίηση των αποτελεσμάτων προκειμένου να απαντηθούν τα προς εξέταση ερευνητικά ερωτήματα.