Το πρόβλημα της Θεοκρατίας: κοινωνιολογική διερεύνηση

Abstract

This thesis is entitled “The Problem of Theocracy - Sociological Investigation”. For the development of the research it was necessary to analyse the terms “Theocracy”, “Fundamentalism” and “Fanaticism” in order to highlight their special characteristics and the relationship between them. Theocracy obliterates diversity, since full compliance with a specific value code is required. Fundamentalism and Fanaticism are the foundations of Theocracy. In addition, the institutionalisation of utopias leads to totalitarianism, since it binds human freedom and rights to a specific lifestyle. Theocracy took different forms in different societies. Holy wars swept Europe up to the middle of the 18th century in order to serve the doctrine of an empire's single religion. On the contrary, in Byzantium the institution of the “Byzantine Symphony” [sinallelia] distinguishes between two different roles on a separate functional basis and protects the government from its diversion to extreme Papoceasarism or Ceasaropapism. The causes behind the Islamic fundamentalist movements can be sought in colonialism and the spread of the Western lifestyle. The research revealed extensive references to fundamentalist movements in the Muslim world as well as to the formation of the Islamic State (ISIS) in Syria and its consequences for the West. Theocracy affects structural elements of human existence, freedom, etc. According to Orthodox Theology, the Human Person is understood in relation to the Divine Person and its communion with him. Human rights are also inextricably linked to the freedom of the Person. The right of religious freedom is based on the peaceful coexistence of peoples; a characteristic of modern multicultural societies. The Orthodox Church defends human rights and the democratisation of societies. Nowadays, there are two opposing trends regarding the political role of religion: one that considers religion a private matter and another that deems it as a functional substitute. The contribution of Christianity to Western civilization is enormous, since the condemnation of totalitarian and theocratic regimes at the legal level has recourse to theological positions. As far as the Greek world is concerned, the Church played a huge role in shaping the identity of the New Greek state and took an active role, getting involved with politics at critical times, but it never diverted to Theocracy. In the years of modernity, Religion found itself outside the arena of social negotiations, being a private affair, as the focus of human thinking is man himself. Postmodernity is characterised by fluidity, relativism, return and redefinition of Religion with comparative trends. There is a tendency to return to Religion and redefine life on more spiritual bases. At the same time, the theocratic regimes and the fundamentalist tendencies of previous years maintain their dynamics - a phenomenon that is prevalent in the Islamic world - and prove that the vision of an Islamic state that will be the basis for the creation of an Islamic utopia globally has not been abandoned. Post-modernity is where theocracy regains ground and this is contrary to the beliefs of modern man, who becomes the recipient of violent acts of fundamentalist or theocratic regimes and experiences the deadlocks of the era due to the transfer of religion to the private sphere and the extreme trust in science.

Η παρούσα διατριβή έχει τον τίτλο «Το πρόβλημα της Θεοκρατίας -Κοινωνιολογική Διερεύνηση». Για την εξέλιξη της έρευνας κρίθηκε αναγκαίο να αναλυθούν οι όροι Θεοκρατία Φονταμενταλισμός και Φανατισμός προκειμένου να φανούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους αλλά και η μεταξύ τους σχέση. Στη Θεοκρατία ισοπεδώνεται η ετερότητα αφού απαιτείται η πλήρης συμμόρφωση με συγκεκριμένο αξιακό κώδικα. Φονταμενταλισμός και Φανατισμός αποτελούν ερείσματα της Θεοκρατίας. Επιπροσθέτως η θεσμοθέτηση ουτοπιών οδηγεί στον ολοκληρωτισμό αφού δεσμεύει την ανθρώπινη ελευθερία και τα δικαιώματα με συγκεκριμένο τρόπο βιωτής. Η Θεοκρατία πήρε διαφορετικές μορφές σε διαφορετικές κοινωνίες. Ιεροί πόλεμοι συντάραξαν τον Ευρωπαϊκό χώρο μέχρι τα μέσα του 18ου αιώνα προκειμένου να υπηρετήσουν το δόγμα της μιας θρησκείας μιας αυτοκρατορίας. Αντίθετα στο Βυζάντιο ο θεσμός της συναλληλίας διακρίνει δύο διαφορετικά διακονήματα σε ξεχωριστή λειτουργική βάση και προστατεύει το πολίτευμα από την εκτροπή του σε ακραία Πολιτειοκρατία ή Παποκαισαρισμό. Στην αποικιοκρατία και στη διάδοση του δυτικού μοντέλου ζωής μπορεί να αναζητηθούν τα αίτια των ισλαμιστικών φονταμενταλιστικών κινημάτων. Η έρευνα έφερε στο προσκήνιο εκτενείς αναφορές για φονταμενταλιστικά κινήματα στο μουσουλμανικό χώρο καθώς και για τη δημιουργία του κράτους του ΙSΙS στη Συρία και στις συνέπειες για τη Δύση. Η Θεοκρατία επηρεάζει δομικά στοιχεία της ανθρώπινης υπόστασης, την ελευθερία κλπ. Κατά την Ορθόδοξη Θεολογία το Ανθρώπινο Πρόσωπο κατανοείται σε σχέση με το Θείο Πρόσωπο και την κοινωνία μαζί του. Απόλυτα συνδεμένα με την ελευθερία του Προσώπου είναι και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Στο δικαίωμα της θρησκευτικής ελευθερίας στηρίζεται η ειρηνική συνύπαρξη των λαών χαρακτηριστικό της σύγχρονης πολυπολιτισμικής κοινωνίας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον εκδημοκρατισμό των κοινωνιών. Σήμερα υπάρχουν δυο αντίθετες τάσεις για τον πολιτικό ρόλο της θρησκείας, μια αυτή που την θεωρεί την θρησκεία ιδιωτική υπόθεση και η δεύτερη που την θέλει που την ως λειτουργικό υποκατάστατο. Η συνεισφορά του Χριστιανισμού στον δυτικό πολιτισμό είναι τεράστια αφού η καταδίκη ολοκληρωτικών και θεοκρατικών καθεστώτων σε νομικό επίπεδο έχουν αναγωγή σε θεολογικές θέσεις. Σε ότι αφορά τον ελληνικό χώρο η Εκκλησία έπαιξε τεράστιο ρόλο στην διαμόρφωση της ταυτότητας του Νέου Ελληνικού κράτους και ανέλαβε ενεργό ρόλο εμπλεκόμενη με την πολιτική σε κρίσιμες περιόδους ωστόσο δεν εξετράπη ποτέ σε Θεοκρατία. Στα χρόνια της νεωτερικότητας η Θρησκεία βρέθηκε εκτός του στίβου των κοινωνικών διαπραγματεύσεων αποτελώντας ιδιωτική υπόθεση κέντρο βάρους της ανθρώπινης σκέψης είναι ο ίδιος ο άνθρωπος. Η μετανεωτερικότητα χαρακτηρίζεται από ρευστότητα, σχετικισμό επάνοδο και επαναπροσδιορισμό της Θρησκείας με συγκριτιστικές τάσεις. Σημειώνεται τάση επιστροφής στη Θρησκεία και επαναπροσδιορισμός της ζωής σε πιο πνευματικές βάσεις. Παράλληλα τα θεοκρατικά καθεστώτα και οι φονταμεταλιστικές τάσεις που χαρακτήριζαν τα προηγούμενα χρόνια διατηρούν τη δυναμική τους πράγμα που συμβαίνει έντονα στο χώρο του Ισλάμ και αποδεικνύουν ότι δεν έχει εγκαταλειφθεί το όραμα ενός ισλαμικού κράτους που θα αποτελέσει την βάση για την δημιουργία μιας ισλαμικής ουτοπίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Η μετανωτερικότητα είναι χώρος που ανακτά έδαφος η θεοκρατία πράγμα που δε βρίσκει σύμφωνο τον σύγχρονο άνθρωπο που γίνεται αποδέκτης βίαιων πράξεων φονταμενταλιστικών η θεοκρατικών καθεστώτων και βιώνει τα αδιέξοδα της εποχής εξαιτίας της μεταφοράς της θρησκείας στο χώρο του ιδιωτικού και της άκρατης εμπιστοσύνης στην επιστήμη.