Σχεδιασμός, ανάπτυξη και αξιολόγηση προγράμματος Θεατρικού Παιχνιδιού για την προώθηση των αρχών της διαπολιτισμικότητας στις εκδηλώσεις εορτασμού των εθνικών και θρησκευτικών επετείων στο Δημοτικό Σχολείο

Abstract

Modern pedagogical approaches highlight the concept of interculturalism as a predominant issue, promoting respect for the personal and social students’ identity, peaceful coexistence and interaction of cultures, social cohesion, and cultural development.Schools have developed various practices that promote interculturalism. Nevertheless, some issues, still, remain trapped in mono-cultural optics, providing a non-cohesive pedagogical practice. One of these issues is national and religious anniversary celebrations. In these celebrations, the promotion and conservation of national and religious identity at the same time with implementing an intercultural approach to education is a difficult balance. This study, utilizing “drama-based pedagogy”, explored whether a specially designed Drama Pedagogy program could be a practical application, which promotes the principles of interculturality in education, in the field of national and religious anniversaries celebrations. It followed the four-phase structure of the Drama Pedagogy method (Kouretzis, 1991, 1997, 2008), in which were developed the themes of each anniversary celebration The program consists of three sub-programs. Two subprograms are related to the official national anniversaries celebrations of Greek schools, and one subprogram is related to a non-official religious anniversary celebration. Subprograms' design structure was based on M. Bennett's model for the development of empathy, which includes six “steps”. However, it was considered necessary to add, as an additional "step", an introductory stage to the historical and religious themes of each subprogram. The total duration of the program was 30 hours, 10 hours for each subprogram. Τhe program implemented to pupils of 6th-grade of primary school. The research for the evaluation of the program effectiveness followed the experimental design. It was applied a "semi-experimental" design with an experimental and control group and pre/post-test. Furthermore, were applied qualitative methods for the collection of the research data during the program implementation. Two elementary schools were selected randomly for the implementation and evaluation of the program. The sampling procedure followed was the intentional random sampling of criterion. The total sample of the research consisted of 80 pupils. The evaluation of the program's effectiveness was based on D. Kirkpatrick's four-level program evaluation model. For the collection of data, quantitative and qualitative methods, were used. In the quantitative methods, three questionnaires were included. Also, for the data collection were used interviews, observations, and was text production. One type of methodological triangulation was used to establish the overall conclusions of the evaluation survey. In particular, between-method triangulation was applied.The evaluation conclusions for the program's effectiveness showed up that the program was a positive condition for the promotion of the interculturalism principles and the cultivation of pupils’ intercultural competence. At the same time, the program embeds the interculturalism concept in a field of school life with a strong, ethnocentric approach, until today.

Οι σύγχρονες παιδαγωγικές προσεγγίσεις αναδεικνύουν την έννοια της διαπολιτισμικότητας ως κυρίαρχο ζητούμενο, με γνώμονα τον σεβασμό της πολιτισμικής ταυτότητας των μαθητών/-τριών, την ειρηνική συνύπαρξη και αλληλεπίδραση των πολιτισμών, την κοινωνική συνοχή και την πολιτισμική εξέλιξη.Το σύγχρονο σχολείο έχει αναπτύξει διάφορες πρακτικές που προωθούν τη διαπολιτισμικότητα. Αρκετά, όμως, ζητήματα παραμένουν εγκλωβισμένα σε μονοπολιτισμικού τύπου οπτικές, δημιουργώντας μια μη ενιαίου χαρακτήρα παιδαγωγική προσέγγιση. Ένα από τα ζητήματα αυτά είναι οι εθνικοί και θρησκευτικοί επετειακοί εορτασμοί. Στους εορτασμούς αυτούς, η ανάδειξη και η διατήρηση της εθνικής και θρησκευτικής ταυτότητας, παράλληλα με την εφαρμογή μιας διαπολιτισμικής προσέγγισης στην εκπαίδευση αποτελεί μια δύσκολη ισορροπία. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνήσει κατά πόσο ένα ειδικά σχεδιασμένο πρόγραμμα Θεατρικού Παιχνιδιού για την επεξεργασία θεμάτων που σχετίζονται με τους εθνικούς και θρησκευτικούς επετειακούς εορτασμούς του ελληνικού σχολείου, θα μπορούσε να προωθήσει τις αρχές της διαπολιτισμικής προσέγγισης στην εκπαίδευση, καλλιεργώντας, παράλληλα, τη διαπολιτισμική ικανότητα των μαθητών/τριών του Δημοτικού σχολείου. Το πρόγραμμα που σχεδιάστηκε αποτελείται από τρία επιμέρους προγράμματα Θεατρικού Παιχνιδιού, εκ των οποίων τα δύο αφορούν τους δύο επίσημα θεσμοθετημένους εθνικούς επετειακούς εορτασμούς του ελληνικού σχολείου και το ένα αφορά έναν μη επίσημα θεσμοθετημένο θρησκευτικό εορτασμό. Η δομή κάθε επιμέρους προγράμματος αναπτύχθηκε με βάση το μοντέλο ανάπτυξης της ενσυναίσθησης του Μ. Bennett, το οποίο περιλαμβάνει έξι «βήματα» και ενσωματώθηκε και ένα επιπλέον εισαγωγικό «βήμα» από την ερευνήτρια. Επίσης, κάθε εργαστήριο που σχεδιάστηκε ακολούθησε την τετραμερή δομική συγκρότηση της μεθόδου του Θεατρικού Παιχνιδιού, η οποία περιλαμβάνει τέσσερις φάσεις ανάπτυξης. Η συνολική διάρκεια του προγράμματος είναι τριάντα ώρες. Σε κάθε επιμέρους πρόγραμμα/επετειακό εορτασμό αντιστοιχούν δέκα ώρες, οι οποίες κατανεμήθηκαν σε πέντε διδακτικά δίωρα. Η εφαρμογή του προγράμματος πραγματοποιήθηκε σε μαθητές/-τριες της Στ’ τάξης του Δημοτικού σχολείου. Για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του προγράμματος ακολουθήθηκε το μοντέλο αξιολόγησης των τεσσάρων επιπέδων του D. Kirkpatrick και εφαρμόστηκε ο ημιπειραματικός σχεδιασμός, με προέλεγχο και μεταέλεγχο. Η συγκρότηση του δείγματος έγινε με τη διαδικασία της σκόπιμης τυχαίας δειγματοληψίας κριτηρίου, κατά την οποία επιλέχθηκαν τυχαία δύο δημοτικά σχολεία αστικής περιοχής και στη συνέχεια με την ίδια διαδικασία επιλέχθηκαν τα τμήματα που συγκρότησαν την πειραματική ομάδα και την ομάδα ελέγχου. Το συνολικό δείγμα της έρευνας αποτελούνταν από 80 μαθητές/-τριες. Για τη συλλογή των ερευνητικών δεδομένων εφαρμόστηκαν ποσοτικές και ποιοτικές μέθοδοι. Επιπλέον, χρησιμοποιήθηκαν μέσα συλλογής δεδομένων και κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του προγράμματος. Για τη στοιχειοθέτηση των γενικών συμπερασμάτων της έρευνας αξιολόγησης, εφαρμόστηκε η τριγωνοποίηση και συγκεκριμένα η μεταξύ των μεθόδων τριγωνοποίηση (between-method triangulation). Τα συμπεράσματα της έρευνας αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας του προγράμματος ανέδειξαν τη θετική συνθήκη που παρείχε το πρόγραμμα στην προώθηση των αρχών της διαπολιτισμικότητας, καλλιεργώντας τη διαπολιτισμική ικανότητα των μαθητών/τριών και εισάγοντας, παράλληλα, την έννοια της διαπολιτισμικότητας, σε επίπεδο πρακτικής, σε ένα πεδίο της σχολικής ζωής με ισχυρό, έως σήμερα, εθνοκεντρικό χαρακτήρα