Η οργάνωση και χρήση του χώρου στην περιοχή των Τρικάλων κατά την όψιμη οθωμανική περίοδο

Abstract

Αντικείμενο της εργασίας αυτής είναι η διερεύνηση της οργάνωσης και της χρήσης του χώρου κατά τη διάρκεια της όψιμης οθωμανικής περιόδου στη Θεσσαλία και ειδικότερα στη περιοχή των Τρικάλων. Στην εργασία παρουσιάζονται οι δομές του οθωμανικού κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού (διοικητική οργάνωση, οι μορφές ιδιοκτησίας, το φορολογικό σύστημα και οι διαδικασίες της πρωταρχικής συσσώρευσης στον ελλαδικό χώρο), η ανθρωπογεωγραφία της περιοχής (μουσουλμάνοι, χριστιανοί, βλάχοι, σαρακατσάνοι, καραγκούνηδες, η εβραϊκή κοινότητα των Τρικάλων και οι επιδράσεις των επιδημικών φαινομένων στη δημογραφική συγκρότηση της περιοχής), οι μηχανισμοί της οικονομίας κατά την όψιμη οθωμανική περίοδο (το αγροτικό καθεστώς στη Θεσσαλία και ειδικότερα η παγίωση του τσιφλικιού ως η υπέρβαση των παραδοσιακών παραγωγικών σχέσεων. Εξετάζεται το φαινόμενο της τσιφλικοποίησης στη διάρκεια της κυριαρχίας του Αλή πασά, η εκκλησιαστική περιουσία, οι συντεχνίες της πόλης των Τρικάλων και τα παζάρια), οι παραγωγικές δραστηριότητες (η σύνθεση των καλλιεργειών, οι τρόποι καλλιέργειας και τα καλλιεργούμενα είδη, η κτηνοτροφία, η υφαντική, η ξυλουργία και η σιδηρουργία) καθώς και οι τάσεις διαφοροποίησης κοινωνικοοικονομικού χαρακτήρα στη χριστιανική κοινότητα, ο χώρος (η γεωμορφολογία της δυτικοκεντρικής Θεσσαλίας. Η τυπολογία των κατοικημένων χώρων και η οριοθέτηση των οικισμών. Τα βλαχοχώρια, τα χωριά των Αγράφων, των Χασίων, του κάμπου. Το αγροτικό σπίτι. Το μαντρί. Η δριστέλα. Οι νερόμυλοι. Τα ταμπάκικα. Οι ενορίες και μαχαλάδες στη πόλη των Τρικάλων. Το οδικό δίκτυο). Τέλος γίνεται μια παρουσίαση της «Καταγραφής των οσπιτίων το 1820», της απογραφής των οικισμών και των οσπιτίων στην οποία βασίσθηκε η μελέτη, που περιέχεται στον Κώδικα Τρίκκης, όπου παρατίθενται στοιχεία από αναφορές των οικισμών σε δημοσιευμένες αρχειακές πηγές (κώδικες, προθέσεις, κατάστιχα και ενθυμήσεις) από τον 16° αι. και εξής. […]