Ανάλυση κοινωνικών δικτύων λεκτικής επιθετικότητας, εκφοβισμού και μακιαβελισμού στο εκπαιδευτικό σύστημα: εφαρμογή σε φοιτητές Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού και άλλων ακαδημαϊκών τμημάτων

Abstract

The purpose of this PhD research is the quantitative-algebraic diagnosis and visualization of intra-academic structures among students in the relations of: verbal aggression, bullying and Machiavellianism, as well as the identification of parameters that affect them. Hierarchical structures emerged (what is the main target and the main “perpetrator”) regarding the above relations. Individual factors were identified (e.g. gender, socio-economic parameters) that affect the position of each within the structures of these relationships. The dynamic evolution of the structures over time was examined. A complete network analysis was applied to higher education students from different departments and semesters (each of which was quantified as a network). Standard questionnaires were used and 795 student-nodes participated (411 women and 384 men). A social network analysis and a Spearman analysis were performed between network (verbal aggression, bullying, Machiavellian behavior) and non-network variables (personal characteristics). SPSS and Visone software were used in combination with a number of algebraic algorithms such as indegree / outdegree (occasional hierarchy), Katz status (cumulative hierarchy), pagerank (division hierarchy), authority (dominant position) for the analysis of the meaning of each hierarchy. The most important results focus on the following key points: divergent behaviors of verbal aggression, bullying and Machiavellianism depend on the subject of study, the mentality of each department and students’ cultural background. More specifically, students of the Department of Business Administration seem to adopt these divergent behaviors more intensely followed by students of the Department of Physical Education and Sports Science and finally students of the Department of Veterinary Medicine which is an indication that students perceive the anti-social behaviors according to their cultures. Students who are engaged in bullying tactics are also considered Machiavellians, thus, verifying research that supports the positive relationship between bullying and Machiavellian strategies. The perpetrators of indirect means of bullying (exclusion and marginalization) seem to use indirect means of Machiavellianism (extortion of information from others for personal benefit) too. Bullying can be transformed over time since it is observed that the victimization of students through bullying in the school environment leads to the adoption of aggressive behavior which shows that antisocial behaviors not only do not decrease but change form, that is, are transformed through the passage of different educational levels and therefore, more indirect forms of aggressive behaviors in higher education are presented. In male, there is a strong targeting in relation to the female in the departments of Physical Education and Sports Science and Veterinary Medicine. Stronger positive correlation between external appearance characteristics such as height and weight and the practice of such antisocial behaviors is observed in students of the Department of Physical Education and Sports Science and Veterinary Medicine. There is a positive correlation between the targeting and the pursuit of discrimination more in students of the Department of Physical Education and Sports Science and Business Administration while, in students of the Department of Veterinary Medicine, ambitions protect against these specific behaviors. Friendships based on specific criteria such as intelligence prevent the development of bullying behaviors while there is a positive correlation between friendship with criteria such as intelligence and the targeting of these pathogenic behaviors in students of the Department of Physical Education and Sports Science and Business Administration. Making friends with the pursuit of intimacy helps and protects against aggression. Low levels of social and economic status lead to involvement in these behaviors. The high standard of living and the high educational level of the mother seem to encourage targeting in general. Students with a “negative” academic profile are observed to show a positive correlation with the specific behaviors in all three academic departments while diligent students are protected from the adoption of Machiavellian tactics in particular. The use of the internet for academic purposes reinforces the use of antisocial behaviors while the use of verbal aggression is particularly prevalent among Business Administration students. The use of the internet for relaxation and entertainment seems to act against targeting whilst the prolonged use of the internet to students of the Department of Physical Education and Sports Science encourages the practice of verbal aggression and bullying. On the contrary, the use of the internet to expand knowledge seems to work protectively against these pathogenic behaviors in Veterinary students. Travelling abroad for both students of the Department of Physical Education and Sports Science and students of the Department of Business Administration reinforces the use of verbal aggression (rudeness and irony). In addition, the results of the diachronic (dynamic) study of verbal aggression, bullying and Machiavellianism in students of all departments of Physical Education and Sports Science during an academic semester showed the use of the antisocial behaviors under consideration due to the students’ familiarity with each other over time. It is pointed out: a) the Machiavellian dimension “orders” shows an upward trend to “victims” and a downward trend to “perpetrators”, b) the dimension “threat” presents strong stability in relation to “irony”, c) “denial of help” demonstrates a consistency at the beginning and end of the semester by playing the final role in a broader bullying behavior while “encouragement to scold” is occasional and involuntary, d) “control” and “desire for social status” lead to “backstabbing” which in turn proves to be a stable Machiavellian dimension while the “elicitation of information for personal benefit” proves to be an occasional Machiavellian dimension to the goals of Machiavellianism to remain the same during the academic semester in relation to those of bullying, e) “deception” can be transformed into “backstabbing” and “exploitation of weaknesses” into the dimension “harm for personal benefit”, f) “perpatrators” show low stability over time (unlike “victims”), as in higher education the non-compulsory attendance of courses - always depending on the department and the courses - does not put “labels” on the “perpetrators” but rather on the “victims”. Such results are expected to contribute to the deeper approach and evaluation of antisocial behaviors in the Department of Physical Education and Sports Science and generally in the wider educational context in order to help educators adopt decisive prevention measures as well as to challenge students involved directly or indirectly to play a role in addressing these specific negative forms of communication. In addition, the present dissertation through the exploratory analysis of the relationships among students and the identification of the respective factors is expected to significantly reduce the presence of these pathogenic behaviors. The knowledge of the above can be utilized in order to create a constructive mentality of enhancing academic performance and a climate of promoting collaboration and solidarity to create future professionals and bodies of scientific knowledge, who will be appropriately sensitized and prepared for dealing with these phenomena.

Σκοπός της παρούσας διδακτορικής έρευνας αποτέλεσε η ποσοτική-αλγεβρική διάγνωση και οπτικοποίηση ενδοακαδημαϊκών δομών μεταξύ φοιτητών στις σχέσεις: λεκτικής επιθετικότητας, εκφοβισμού και μακιαβελισμού, καθώς και ο εντοπισμός των παραμέτρων που τις επηρεάζουν. Αναδείχθηκαν αντίστοιχα δομές ιεραρχίας (ποιος είναι ο κυριότερος στόχος και ο κυριότερος δράστης) όσον αφορά τις ανωτέρω σχέσεις. Ανιχνεύθηκαν ατομικοί παράγοντες (π.χ. φύλο, κοινωνικο-οικονομικές παράμετροι) που επηρεάζουν τη θέση του καθενός μέσα στις δομές των σχέσεων αυτών. Εξετάσθηκε η δυναμική εξέλιξη των δομών με το χρόνο. Εφαρμόστηκε πλήρης ανάλυση δικτύων σε φοιτητές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης διαφορετικών τμημάτων και εξαμήνων (κάθε ένα εκ των οποίων αναλύθηκε ποσοτικά ως δίκτυο). Χρησιμοποιήθηκαν τυποποιημένα ερωτηματολόγια και συμμετείχαν 795 φοιτητές-κόμβοι (411 γυναίκες και 384 άνδρες). Διενεργήθηκε ανάλυση κοινωνικών δικτύων και ανάλυση Spearman μεταξύ δικτυακών (λεκτική επιθετικότητα, εκφοβισμός, μακιαβελική συμπεριφορά) και μη δικτυακών μεταβλητών (προσωπικά χαρακτηριστικά). Χρησιμοποιήθηκαν τα λογισμικά SPSS και Visone σε συνδυασμό με μια πλειάδα αλγεβρικών αλγορίθμων, όπως indegree/outdegree (περιστασιακή ιεραρχία), Katz status (σωρευτική ιεραρχία), pagerank (διαμεριστική ιεραρχία), authority (δεσπόζουσα θέση) για την ανάλυση της σημασίας της κάθε ιεραρχίας. Τα σημαντικότερα αποτελέσματα εστιάζονται στα εξής καίρια σημεία: Οι αποκλίνουσες συμπεριφορές της λεκτικής επιθετικότητας, του εκφοβισμού και του μακιαβελισμού εξαρτώνται από το αντικείμενο σπουδών, την νοοτροπία του κάθε τμήματος και του πολιτιστικού υπόβαθρου του κάθε φοιτητή. Πιο συγκεκριμένα, οι φοιτητές του τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων φαίνεται να υιοθετούν εντονότερα τις εν λόγω αποκλίνουσες συμπεριφορές, ακολουθούν οι φοιτητές των ΤΕΦΑΑ και τέλος οι φοιτητές του τμήματος Κτηνιατρικής, πράγμα που αποτελεί ένδειξη ότι τις αντικοινωνικές συμπεριφορές οι φοιτητές τις αντιλαμβάνονται ανάλογα με τις κουλτούρες τους. Οι φοιτητές που εμπλέκονται σε τακτικές εκφοβισμού θεωρούνται επίσης μακιαβελιστές επαληθεύοντας με αυτό τον τρόπο τις έρευνες που υποστηρίζουν την θετική σχέση μεταξύ στρατηγικών εκφοβισμού και μακιαβελισμού. Οι θύτες έμμεσων τρόπων εκφοβισμού (αποκλεισμός και περιθωριοποίηση) φαίνεται να χρησιμοποιούν επίσης έμμεσους τρόπους μακιαβελισμού (εκμαίευση πληροφοριών από άλλους για προσωπικό όφελος). Ο εκφοβισμός μπορεί να μετασχηματιστεί με την πάροδο του χρόνου, αφού παρατηρείται ότι η θυματοποίηση φοιτητών εκφοβισμού στο σχολικό περιβάλλον οδηγεί στην υιοθέτηση επιθετικής συμπεριφοράς τους, πράγμα που δείχνει ότι οι αντικοινωνικές συμπεριφορές όχι μόνο δεν μειώνονται, αλλά αλλάζουν μορφή δηλαδή μετουσιώνονται μέσα από το πέρασμα των διαφορετικών εκπαιδευτικών βαθμίδων και ως εκ τούτου παρουσιάζονται πιο έμμεσες μορφές επιθετικών συμπεριφορών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Στο ανδρικό φύλο παρατηρείται έντονη στοχοποίηση σε σχέση με το γυναικείο στα τμήματα ΤΕΦΑΑ και Κτηνιατρικής. Εντονότερη θετική συσχέτιση μεταξύ χαρακτηριστικών εξωτερικής εμφάνισης όπως το ύψος και το βάρος και της άσκησης τέτοιων αντικοινωνικών συμπεριφορών παρατηρείται στους φοιτητές των τμημάτων ΤΕΦΑΑ και Κτηνιατρικής. Εμφανίζεται θετική συσχέτιση της στοχοποίησης με την επιδίωξη διακρίσεων περισσότερο στους φοιτητές ΤΕΦΑΑ και Διοίκησης Επιχειρήσεων ενώ στους φοιτητές του τμήματος Κτηνιατρικής οι φιλοδοξίες προστατεύουν από τις συγκεκριμένες συμπεριφορές. Οι φιλίες με βάση συγκεκριμένα κριτήρια όπως η εξυπνάδα εμποδίζουν την ανάπτυξη συμπεριφορών εκφοβισμού ενώ παρατηρείται θετική συσχέτιση μεταξύ της φιλίας με κριτήρια την εξυπνάδα και την στοχοποίηση των παθογενών αυτών συμπεριφορών στους φοιτητές ΤΕΦΑΑ και Διοίκησης Επιχειρήσεων. Η δημιουργία φίλων με επιδίωξη οικειότητας βοηθά και προφυλάσσει από την επιθετικότητα. Τα χαμηλά επίπεδα κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης ωθούν προς την εμπλοκή στις εν λόγω συμπεριφορές. Το υψηλό βιοτικό επίπεδο και το υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο της μητέρας φαίνεται να ενθαρρύνουν την στοχοποίηση γενικότερα. Οι φοιτητές με αρνητικό ακαδημαϊκό προφίλ παρατηρείται ότι παρουσιάζουν θετική συσχέτιση με τις συγκεκριμένες συμπεριφορές και στα τρία ακαδημαϊκά τμήματα ενώ οι επιμελείς φοιτητές προστατεύονται από την υιοθέτηση ιδιαίτερα των μακιαβελικών τακτικών. Η χρήση διαδικτύου για ακαδημαϊκούς λόγους ενισχύει την χρήση αντικοινωνικών συμπεριφορών ενώ η χρήση λεκτικής επιθετικότητας εμφανίζεται ιδιαίτερα στους φοιτητές Διοίκησης Επιχειρήσεων. Η χρήση διαδικτύου για χαλάρωση και διασκέδαση δείχνει να δρα κατά της στοχοποίησης, ενώ η παρατεταμένη χρήση του διαδικτύου στους φοιτητές ΤΕΦΑΑ ενθαρρύνει την άσκηση λεκτικής επιθετικότητας και εκφοβισμού. Αντίθετα, η χρήση του διαδικτύου για διεύρυνση γνώσεων φαίνεται να λειτουργεί προστατευτικά κατά των παθογενών αυτών συμπεριφορών στους φοιτητές Κτηνιατρικής. Τα ταξίδια στο εξωτερικό τόσο στους φοιτητές ΤΕΦΑΑ όσο και στους φοιτητές Διοίκησης Επιχειρήσεων ενισχύουν την χρήση λεκτικής επιθετικότητας (αγένεια και ειρωνεία). Επιπλέον, τα αποτελέσματα της διαχρονικής (δυναμικής) μελέτης της λεκτικής επιθετικότητας, του εκφοβισμού και του μακιαβελισμού στους φοιτητές όλων των ΤΕΦΑΑ κατά την διάρκεια ενός ακαδημαϊκού εξαμήνου έδειξαν την χρήση των υπό εξέταση αντικοινωνικών συμπεριφορών λόγω της εξοικείωσης των φοιτητών μεταξύ τους με την πάροδο του χρόνου. Επισημαίνεται δε: α) η μακιαβελική διάσταση «εντολές» παρουσιάζει ανοδική τάση στα «θύματα» και πτωτική τάση στους «θύτες», β) η διάσταση «απειλή» παρουσιάζει έντονη σταθερότητα σε σχέση με την «ειρωνεία», γ) η «άρνηση βοήθειας» αποδεικνύει μια σταθερότητα στην αρχή και στο τέλος του εξαμήνου παίζοντας τον τελικό ρόλο σε μια ευρύτερη συμπεριφορά εκφοβισμού ενώ η «ενθάρρυνση σε καυγά» παρουσιάζει περιστασιακό και ακούσιο χαρακτήρα, δ) ο «έλεγχος» και η «επιθυμία για κοινωνική καταξίωση» οδηγούν σε «πισώπλατα μαχαιρώματα» που με την σειρά της αποδεικνύεται ως μια σταθερή μακιαβελική διάσταση ενώ η «εκμαίευση πληροφοριών για προσωπικό όφελος» αποδεικνύεται ως περιστασιακή μακιαβελική διάσταση με τους στόχους του μακιαβελισμού να παραμένουν οι ίδιοι κατά την διάρκεια του ακαδημαϊκού εξαμήνου σε σχέση με εκείνους του εκφοβισμού, ε) η «εξαπάτηση» μπορεί να μετασχηματιστεί σε «πισώπλατα μαχαιρώματα» και η «εκμετάλλευση τυχόν αδυναμιών» στην διάσταση «βλάπτω για προσωπικό όφελος», στ) οι «θύτες» παρουσιάζουν χαμηλή διαχρονική σταθερότητα (σε αντίθεση με τα «θύματα»), καθώς στην τριτοβάθμια εκπαίδευση η μη υποχρεωτική παρακολούθηση μαθημάτων - ανάλογα πάντα με την σχολή και τα μαθήματα - δεν βάζει «ετικέτες» στους «θύτες» αλλά μάλλον στα «θύματα». Τέτοια αποτελέσματα αναμένεται να συμβάλλουν στην βαθύτερη προσέγγιση και αξιολόγηση των αντικοινωνικών συμπεριφορών στο ΤΕΦΑΑ και γενικότερα στο ευρύτερο εκπαιδευτικό πλαίσιο ώστε να βοηθήσουν τους εκπαιδευτικούς φορείς στην υιοθέτηση αποφασιστικών μέτρων πρόληψης, καθώς και να προβληματίσουν τους φοιτητές που εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα ώστε να συνδράμουν με τον ρόλο τους στην αντιμετώπιση των συγκεκριμένων αρνητικών μορφών επικοινωνίας. Επιπλέον, η παρούσα διατριβή μέσω της διερευνητικής ανάλυσης των σχέσεων μεταξύ των φοιτητών και τον εντοπισμό των αντίστοιχων παραγόντων αναμένεται να μειώσει σημαντικά την παρουσία των εν λόγω παθογενών συμπεριφορών. Η γνώση των παραπάνω δύναται να αξιοποιηθεί έτσι ώστε να δημιουργήσει μια εποικοδομητική νοοτροπία ενίσχυσης της ακαδημαϊκής επίδοσης και ένα κλίμα προώθησης της συνεργασίας και της αλληλεγγύης για την δημιουργία μελλοντικών επαγγελματιών και φορέων επιστημονικής γνώσης, που θα είναι αναλόγως ευαισθητοποιημένοι και προετοιμασμένοι για την αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων.