Η οικονομική ισχύς της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην παγκόσμια οικονομία: οι επιδράσεις της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης

Abstract

In recent years, the study of international economic crises has been one of the most productive and dynamic fields of international political economy. The effects of international crises on power relations of the global economy are an aspect of particular interest, especially after the outbreak of the global financial crisis. This thesis attempts to examine, for the first time in Greece, the consequences of the global financial crisis and the euro crisis for the economic power of the European Union in the global economy. In order to achieve this goal, it focusses on a detailed analysis of economic power as a variable of the contemporary international system by combining qualitative and quantitative analysis with descriptive statistics. In view of the importance of the economic factor for International Relations, the assessment of economic power is crucial for the study of the general balance of power in the international system. Therefore, the central aim of this thesis is to empirically examine the evolution of the balance of power between the three great powers of the global economy focusing more in the European Union.

H μελέτη των διεθνών οικονομικών κρίσεων και των συνεπειών τους στην παγκόσμια οικονομία αποτελεί έναν από τους πλέον δυναμικούς κλάδους του γνωστικού αντικειμένου της Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας. Τα τελευταία χρόνια έχει τεθεί, μεταξύ άλλων, το ερώτημα κατά πόσο οι οικονομικές κρίσεις επηρεάζουν την ισορροπία οικονομικής ισχύος ανάμεσα στις δυνάμεις της παγκόσμιας οικονομίας. Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2007–2008 και η ευρωπαϊκή κρίση χρέους του 2010–2015 ενίσχυσαν ακόμη περισσότερο αυτή την τάση στη διεθνή βιβλιογραφία. Στις σύγχρονες διεθνείς σχέσεις, ο οικονομικός παράγοντας έχει αναδειχθεί στο σημαντικότερο χαρακτηριστικό που διαμορφώνει την εξέλιξη τους. Αντιστοίχως, η οικονομική ισχύς αποτελεί πλέον το κρισιμότερο συστατικό στοιχείο του μεγέθους της ισχύος στο διεθνές σύστημα. Η αποτίμηση των συσχετισμών οικονομικής ισχύος ανάμεσα στις χώρες καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τη μορφή της διακρατικής ιεραρχίας της παγκόσμιας οικονομίας, αναδεικνύοντας τις ηγεμονικές οικονομικές δυνάμεις που δραστηριοποιούνται σε αυτή. Η συσχέτιση των οικονομικών και χρηματοπιστωτικών κρίσεων με την ισορροπία ισχύος στην παγκόσμια οικονομία αποτέλεσε την αφορμή για την επιλογή του κεντρικού ερευνητικού ερωτήματος της διατριβής. Στόχος της παρούσας διατριβής είναι να εξετάσει την επιρροή και την ισχύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη σύγχρονη παγκόσμια οικονομία και να εξακριβώσει τις μεταβολές που έχουν προκύψει σε αυτή κατά την τελευταία δεκαετία. Αυτή η αξιολόγηση πραγματοποιείται μέσω της εξέτασης των συνεπειών που έχουν προκύψει από τις μεγαλύτερες προκλήσεις με τις οποίες βρέθηκε αντιμέτωπη η ΕΕ στη σύγχρονη ιστορία της, ήτοι τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση και την κρίση χρέους της ευρωζώνης. Το ερευνητικό ερώτημα εξετάζεται μέσω της σύγκρισης των συνεπειών που έχει επιφέρει η παγκόσμια οικονομική κρίση στην ισορροπία οικονομικής ισχύος ανάμεσα στις τρεις ισχυρότερες οικονομικές δυνάμεις του διεθνούς συστήματος (ΕΕ, ΗΠΑ, Κίνα). Η μελέτη φιλοδοξεί να αποτελέσει μία συνέχεια της έρευνας του Y. Cassis στο πόνημά του Crises and Opportunities-The Shaping of Modern Finance και να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει το κατά πόσο οι οικονομικές και χρηματοπιστωτικές κρίσεις ή άλλα σημαντικά γεγονότα επηρεάζουν την ισορροπία οικονομικής ισχύος στην υψηλότερη κλίμακα ιεραρχίας της παγκόσμιας οικονομίας. Αυτή η συγκριτική μελέτη αφορά τις βασικότερες θεματικές διαστάσεις της παγκόσμιας οικονομίας όπως αναφέρονται και θα αναλύονται κατά την περιγραφή του μεθοδολογικού πλαισίου της διατριβής. Οι βασικές θεματικές διαστάσεις της παγκόσμιας οικονομίας είναι το διεθνές νομισματικό σύστημα, το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, οι διεθνείς εμπορικές συναλλαγές, οι διεθνείς επενδυτικές ροές και το θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο της διεθνούς οικονομικής διακυβέρνησης.