Το φοιτητικό κίνημα της Θεσσαλονίκης στο μετεμφυλιακό κράτος, 1950-1967: συγκρότηση, αιτήματα, συλλογική δράση

Abstract

The student movement has always been in the forefront of the youth movement globally. The present thesis looks into the student movement in Thessaloniki during the postwar period and, more specifically, during the period from 1950 to 1967. It looks into the gradual formation and radicalization of the student movement, placed and interpreted in the social and political context of its time. It is in this context that the student associations and the student unions were founded, panhellenic student meetings were realized, and the various demands, which link the everyday problems that students faced with the overall social and political challenge, were formulated. The first student movements started at the beginning of the 1950s, with the issue of Cyprus being at the forefront. It is during that time that the first student associations were formed and the first student demands concerning the students’ living conditions and their studies are formulated, alongside with the demand for the self-determination of Cyprus. During the 1960s the political conflicts escalated, the political system was somewhat democratized and, at the same time, we have the emergence of a multifaceted bloom in politics. The student movement was amassing, its ideas radicalizing and the student demands were oriented towards the political, social and cultural situation of the country. They took the form of a need for democratization, freedom and social justice. These demands were vehemently expressed during the mass movements for the “1-1-4” and for allocation of the 15% of the state budget to fund the education, during the king’s coup in 1965, and would continue to be put forward up until the end of the period we are looking into, at which point the student movement had mostly weakened.

Το φοιτητικό κίνημα αποτέλεσε πάντα και παντού την πρωτοπορία του νεολαιΐστικου κινήματος. Στην παρούσα εργασία μελετάται το φοιτητικό κίνημα της Θεσσαλονίκης στη μεταπολεμική Ελλάδα και συγκεκριμένα από το 1950, μέχρι το 1967. Διερευνάται η σταδιακή συγκρότηση και ριζοσπαστικοποίηση του φοιτητικού κινήματος, το οποίο τοποθετείται και ερμηνεύεται στο κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο της εποχής του. Σε αυτό το πλαίσιο ιδρύονται οι φοιτητικοί σύλλογοι και οι φοιτητικές ενώσεις, πραγματοποιούνται πανελλαδικές φοιτητικές συναντήσεις και διατυπώνονται τα ποικίλα αιτήματα, που συνδέουν τα καθημερινά φοιτητικά προβλήματα με μια συνολική κοινωνική και πολιτική αμφισβήτηση. Οι πρώτες φοιτητικές κινητοποιήσεις ξεκινούν από τις αρχές της δεκαετίας του 1950, με αιχμή το Κυπριακό ζήτημα. Τότε συγκροτούνται οι πρώτες φοιτητικές συλλογικότητες και, μαζί με το αίτημα της αυτοδιάθεσης της Κύπρου, αρχίζουν να διατυπώνονται και τα φοιτητικά αιτήματα που σχετίζονται με τους όρους διαβίωσης και σπουδών. Τη δεκαετία του 1960 οξύνονται οι πολιτικές αντιπαραθέσεις, εκδημοκρατίζεται σε κάποιο βαθμό το πολιτικό σύστημα και παράλληλα εμφανίζεται μια πολύπλευρη πολιτιστική άνθιση. Τότε μαζικοποιείται και ριζοσπαστικοποιείται το φοιτητικό κίνημα και τα αιτήματά του συνδέονται με την πολιτική, την κοινωνική και την πολιτιστική κατάσταση της χώρας και εκφράζονται ως ανάγκη για εκδημοκρατισμό, ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη. Τα αιτήματα αυτά θα εκφραστούν έντονα στις μαζικές κινητοποιήσεις του 1-1-4 και του 15% για την Παιδεία, στη διάρκεια του βασιλικού πραξικοπήματος του 1965 και θα συνεχίσουν να τίθενται, μέχρι και το τέλος της περιόδου που μελετάται, όταν το φοιτητικό κίνημα έχει πλέον αποδυναμωθεί.