Αποδοχή και ενσωμάτωση μεταναστών στον αγροτικό χώρο και αστικό χώρο σε περιόδους οικονομικής αστάθειας

Abstract

During the recent decades, an intense mobility of people around EU and North America has been observed especially due to the uncertain economic and social situation of several countries. Especially in Greece, which is one of the main entrances to the EU, the phenomenon of migration is increasing year per year. However, the desirable integration of immigrants into small Greek rural communities, where they usually live and work, is an important issue and is often not an easy process. This thesis focused on the rural-urban continuum mapping of the perceived integration of immigrants and development of a methodological tool which will contribute to explain the integration of immigrants, in a period which is characterized by uncertainty, in the fourteen communities of the prefecture of Thessaloniki. Specifically, the main aim of the thesis was achieved through the investigation of factors contributing to the integration of immigrants in societies, the relationship of perceived integration of social capital and sense of community as well as exploring the degree of support of immigrants in rural areas and the degree of support in times of economic uncertainty. To achieve this objective, we conducted a sample survey to 607 residents of the fourteen municipalities of Thessaloniki, during the period August 2016 to March 2017. The data gathered and the other information were used according to simple descriptive and multivariate statistical analyses, but also some other qualitative techniques. In particular, the results of statistical analyses were used to study the relationship between social capital and the integration of immigrants, the Categorical Regression (CatReg) to investigate the factors that contribute to their integration in societies and in conjunction with two step cluster analysis (TSCA) their degree of support was assessed. In particular, it has been found that social capital is a key component in the structure of the relationship between natives and immigrants as it is the "glue" that keeps the groups of individuals in societies united. Also, the results of categorical regression have demonstrated the existence of several factors that affect the integration of immigrants in societies, with their participation in social activities more important. Finally, according to the results of the two step cluster analysis in clusters, the degree of support of immigrants is not satisfactory in the current period of economic uncertainty, since immigrants contribute to the compression of the jobs and wages of the locals as they provide cheaper labor. In contrast, in rural areas, the degree of support is considered to be satisfactory, as immigrants have contributed to the revitalization of the agricultural sector improving demographic indicators, covering manual jobs and boosting business leaders.

Τις τελευταίες δεκαετίες, λόγω της αβέβαιης οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης που αντιμετωπίζουν πολλές χώρες, παρατηρείται έντονη κινητικότητα των ανθρώπων γύρω από την ΕΕ και τη Βόρεια Αμερική. Στην Ελλάδα, η οποία αποτελεί μία από τις κύριες εισόδους στην ΕΕ, το φαινόμενο της μετανάστευσης αυξάνεται ετησίως και η επιθυμητή ένταξη των μεταναστών κυρίως σε μικρές ελληνικές αγροτικές κοινότητες όπου ζουν και εργάζονται, αποτελεί μείζον ζήτημα και συχνά δεν είναι μια εύκολη διαδικασία. Η παρούσα διατριβή επικεντρώθηκε στη χαρτογράφηση του αγροτικό-αστικού συνεχές της “αντιλαμβανόμενης αποδοχής των μεταναστών” και στη διερεύνηση των παραγόντων που θα συμβάλουν στην ερμηνεία της ενσωμάτωσης τους, σε περίοδο οικονομικής αστάθειας, στους δεκατέσσερις Δήμους της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης. Συγκεκριμένα, ο κύριος στόχος της διατριβής επετεύχθη μέσα από τη διερεύνηση των παραγόντων που συμβάλλουν στην αντιλαμβανόμενη αποδοχή των μεταναστών στις κοινωνίες, τη σχέση της αποδοχής του κοινωνικού κεφαλαίου και της αίσθησης της κοινότητας και τη διερεύνηση του βαθμού υποστήριξης των μεταναστών στις αγροτικές περιοχές, αλλά και του βαθμού υποστήριξης τους σε περίοδο οικονομικής αστάθειας. Για την επίτευξη των στόχων πραγματοποιήθηκε δειγματοληπτική έρευνα σε 607 κατοίκους, των δεκατεσσάρων Δήμων της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης, κατά το χρονικό διάστημα Αύγουστο του 2016 με Μάρτιο του 2017. Τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν και οι λοιπές πληροφορίες αξιοποιήθηκαν ανάλογα από απλές περιγραφικές και πολυμεταβλητές στατιστικές αναλύσεις. Ειδικότερα, τα αποτελέσματα των στατιστικών αναλύσεων χρησιμοποιήθηκαν για τη μελέτη της σχέσης της αποδοχής των μεταναστών και του κοινωνικού κεφαλαίου, της κατηγορικής παλινδρόμησης (CatReg) για τη διερεύνηση των παραγόντων που συμβάλλουν στην αποδοχή των μεταναστών στις κοινωνίες και σε συνδυασμό με τη διβηματική ανάλυση σε συστάδες (TSCA) αξιολογήθηκε ο βαθμός υποστήριξης προς αυτούς. Συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε ότι το κοινωνικό κεφάλαιο αποτελεί βασικό συστατικό στη διάρθρωση της σχέσης μεταξύ των κατοίκων των περιοχών και των μεταναστών, καθώς αποτελεί τον παράγοντα που διατηρεί τις ομάδες των ατόμων ενωμένες μέσα στις κοινωνίες. Παράλληλα, τα αποτελέσματα της κατηγορικής παλινδρόμησης αποδεικνύουν την ύπαρξη αρκετών παραγόντων που επιδρούν στην αποδοχή των μεταναστών στις κοινωνίες με σημαντικότερο τη συμμετοχή τους στις κοινωνικές δραστηριότητες. Τέλος, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της διβηματικής ανάλυσης σε συστάδες, ο βαθμός υποστήριξης των μεταναστών δεν κρίνεται ικανοποιητικός σε περίοδο οικονομικής αστάθειας, καθώς οι μετανάστες συμβάλλουν στη συμπίεση των θέσεων εργασίας και των μισθών των γηγενών λόγω του ότι παρέχουν φθηνότερο εργατικό δυναμικό. Σε αντίθεση με τα παραπάνω, στις αγροτικές περιοχές της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης ο βαθμός υποστήριξης κρίνεται ικανοποιητικός διότι η ύπαρξη μεταναστών συνέβαλλε στην αναζωογόνηση του αγροτικού τομέα, τη βελτίωση των δημογραφικών δεικτών, την κάλυψη των χειρονακτικών θέσεων εργασίας και την ώθηση των αρχηγών των γεωργικών εκμεταλλεύσεων σε επιχειρηματικές δραστηριότητες.