Διομαδική επαφή και συλλογική δράση: γεφυρώνοντας δύο ανταγωνιστικές προσεγγίσεις για την κοινωνική αλλαγή

Περίληψη

της προκατάληψης μέσω διομαδικής επαφής θεωρείται ένα από τα καλύτερα εργαλεία για τη βελτίωση των διομαδικών σχέσεων και την προώθηση του κοινωνικού μετασχηματισμού που έχει να προσφέρει η Κοινωνική Ψυχολογία. Παράλληλα, η συλλογική δράση αποτελεί ίσως την πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη – αλλά και την πιο αποτελεσματική – στρατηγική για την κοινωνική αλλαγή. Τόσο η θεωρία όσο και η έρευνα υπαινίσσονται ότι οι δύο αυτές προσεγγίσεις είναι ασύμβατες· όχι μόνο αντιπροσωπεύουν δύο ανταγωνιστικές διεργασίες (η πρώτη περιλαμβάνει μια διαδικασία «από τα πάνω», η δεύτερη «από τα κάτω»), αλλά επίσης η διομαδική επαφή έχει βρεθεί να «θολώνει» τις αντιλήψεις μειονοτήτων σχετικά με τις συλλογικές αδικίες που βιώνουν και να μειώνει τις προθέσεις τους να προβούν σε συλλογική δράση – φαινόμενο που αποκαλείται «κατασταλτική» δράση της επαφής. Ο σκοπός της παρούσας εργασίας είναι διττός: α) να εξετάσει περαιτέρω την κατασταλτική επίδραση της διομαδικής επαφής σε μειονοτικό δείγμα που δεν έχει ερ ... 'even
Η μείωση της προκατάληψης μέσω διομαδικής επαφής θεωρείται ένα από τα καλύτερα εργαλεία για τη βελτίωση των διομαδικών σχέσεων και την προώθηση του κοινωνικού μετασχηματισμού που έχει να προσφέρει η Κοινωνική Ψυχολογία. Παράλληλα, η συλλογική δράση αποτελεί ίσως την πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη – αλλά και την πιο αποτελεσματική – στρατηγική για την κοινωνική αλλαγή. Τόσο η θεωρία όσο και η έρευνα υπαινίσσονται ότι οι δύο αυτές προσεγγίσεις είναι ασύμβατες· όχι μόνο αντιπροσωπεύουν δύο ανταγωνιστικές διεργασίες (η πρώτη περιλαμβάνει μια διαδικασία «από τα πάνω», η δεύτερη «από τα κάτω»), αλλά επίσης η διομαδική επαφή έχει βρεθεί να «θολώνει» τις αντιλήψεις μειονοτήτων σχετικά με τις συλλογικές αδικίες που βιώνουν και να μειώνει τις προθέσεις τους να προβούν σε συλλογική δράση – φαινόμενο που αποκαλείται «κατασταλτική» δράση της επαφής. Ο σκοπός της παρούσας εργασίας είναι διττός: α) να εξετάσει περαιτέρω την κατασταλτική επίδραση της διομαδικής επαφής σε μειονοτικό δείγμα που δεν έχει ερευνηθεί στο παρελθόν και β) να επιχειρήσει ένα συμβιβασμό ανάμεσα στις δύο ανταγωνιστικές προσεγγίσεις στην κοινωνική αλλαγή, τη μείωση δηλαδή της προκατάληψης μέσω διομαικής επαφής και τη συλλογική δράση. Η Μελέτη 1 διενεργήθηκε σε δείγμα 228 μεταναστών και μεταναστριών ελληνικής καταγωγής στη Γερμανία και διερεύνησε τη σχέση ανάμεσα στη διομαδική επαφή (επαφή με άτομα γερμανικής καταγωγής) και προθέσεων για συμμετοχή σε συλλογική δράση για τη βελτίωση των συνθηκών των Ελλήνων στη Γερμανία συνολικά. Εξέτασε ένα μοντέλο με τη θετική και αρνητική διομαδική επαφή ως προβλεπτικές μεταβλητές, τη στήριξη της κοινωνικής αλλαγής, τη συλλογική αποτελεσματικότητα και την πρόσβαση σε δίκτυα κινητοποίησης ως διαμεσολαβητικές μεταβλητές και τις προθέσεις για συλλογική δράση ως ανεξάρτητη μεταβλητή. Επιπλέον εξέτασε το ίδιο μοντέλο με τη θετική και αρνητική ενδοομαδική επαφή (με άλλα άτομα ελληνικής καταγωγής στη Γερμανία) ως προβλεπτικές μεταβλητές. Παρά το γεγονός ότι βρέθηκαν ενδείξεις για την κατασταλτική δράση της επαφής, τα αποτελέσματα υπαινίσσονται ότι πιο σημαντικό ρόλο στη συλλογική κινητοποίηση των μεταναστών παίζουν ενδοομαδικές διεργασίες και όχι οι διομαδικές σχέσεις. Στη συνέχεια, ενώ αναγνωρίζονται οι ανησυχίες λόγω θεωρητικών προβληματισμών και εμπειρικών ευρημάτων σχετικά με τις αρνητικές επιπτώσεις της διομαδικής επαφής για τα μέλη μειονοτήτων, υπογραμμίζεται η σημασία της προσέγγισης μείωσης της προκατάληψης. Στη Μελέτη 2 προτείνω ένα μηχανισμό που μπορεί να αποτελέσει γέφυρα ανάμεσα στις δύο ανταγωνιστικές προσεγγίσεις για την κοινωνική αλλαγή, λαμβάνοντας υπόψη ότι δεν είναι ευθύνη μόνο των μειονοτήτων να εκκινήσουν την κοινωνική αλλαγή. Συγκεκριμένα προτείνω ότι, μειώνοντας την προκατάληψη, η διομαδική επαφή μπορεί να προάγει τη διομαδική αλληλεγγύη. Σε δείγμα 199 συμμετεχόντων, που χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες, εξετάστηκε η σχέση μεταξύ επαφής με τρεις μειονότητες (ομοφυλόφιλοι, άτομα με αναπηρία και μετανάστες) και προθέσεων για συμμετοχή σε συλλογική δράση προς όφελος αυτών των μειονοτήτων. Εξετάστηκε ο διαμεσολαβητικός ρόλος της γνωστικής διάστασης της προκατάληψης, και ονομαστικά των στερεοτύπων της ικανότητας και της θέρμης. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η διομαδική επαφή μπορεί πράγματι να προωθήσει τη διομαδική αλληλεγγύη και ότι αυτή η σχέση διαμεσολαβείται διαφορετικά ανάλογα με την εξω-ομάδα υπό εξέταση. Η συζήτηση για τη σημασία των αποτελεσμάτων των μελετών δίνει έμφαση στη δυνατότητα συμβιβασμού των δύο προσεγγίσεων στην κοινωνική αλλαγή.
περισσότερα

Περίληψη σε άλλη γλώσσα

Prejudice reduction via intergroup contact has long been considered one of the best tools Social Psychology had to offer for improving intergroup relations and promoting social transformation. On the other hand collective action is probably the most widely used - as well as the most effective - strategy for social change. Theory and research suggests that the two approaches are incompatible; not only do they represent two conflicting processes (the first one involving a top-down, the second one a bottom-up process), but also intergroup contact has been found to blur minorities’ perceptions of experienced collective injustices and to curb their intentions to engage in collective action – a phenomenon called the ‘sedative’ effect of contact. The purpose of the present work is twofold: a) to further investigate the sedative effect of intergroup contact, using a never-examined-before minority group and b) to attempt a reconciliation between the two conflicting aproaches to social change, n ...
περισσότερα

Όλα τα τεκμήρια στο ΕΑΔΔ προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα.

DOI
10.12681/eadd/47211
Διεύθυνση Handle
http://hdl.handle.net/10442/hedi/47211
ND
47211
Εναλλακτικός τίτλος
Intergroup contact and collective action: bridging two conflicting approaches to social change
Συγγραφέας
Τσαντίλα, Αικατερίνη-Ελένη (Πατρώνυμο: Δημήτριος)
Ημερομηνία
2019
Ίδρυμα
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. Σχολή Κοινωνικών Επιστημών. Τμήμα Ψυχολογίας
Εξεταστική επιτροπή
Χαντζή Αλεξάνδρα
Μαντόγλου Σουλτάνα
Κορδούτης Παναγιώτης
Χρυσοχόου Ξένη
Προδρομίτης Γεράσιμο
Ξενικού Αθηνά
Κοκκινάκη Φλώρα
Επιστημονικό πεδίο
Κοινωνικές Επιστήμες
Ψυχολογία και Γνωσιακή Επιστήμη
Λέξεις-κλειδιά
Διομαδική επαφή; Προκατάληψη; Συλλογική δράση; Κοινωνική αλλαγή; Μετανάστες; Στερεότυπα
Χώρα
Ελλάδα
Γλώσσα
Ελληνικά
Άλλα στοιχεία
1, xv, 175 σ., πιν., σχημ.