Σύγκριση της ικανότητας ορισμού των λέξεων ατόμων διαφορετικών ηλικιακών ομάδων

Abstract

The purpose of this dissertation is to study the ability to define words produced by individuals of different age groups, to define the preferred types of definitions for each age group, and to correlate the accuracy of the definitions produced with variables such as: part of speech (noun, adjective, verb), morphological structure (simple, and compound words), semantic structure (specific and abstract nouns), gender, age, education type (humanities, science) and educational level. The sample consisted of 322 individuals of different age groups, pupils, university students, and adults, who were asked to define 16 words (8 nouns, 4 verbs and 4 adjectives) orally. The definitions were produced, recorded, and transcribed. Marinellie & Johnson’s Protocol (2002, 2004) was adopted for the coding and grading of responses. Definitions were scored on a five-point scale along a continuum consistent that reflects the developmental path of the definitions. The highest score possible was 80 points. From the processing of the survey data, the overall score of respondents' answers to the survey increases as the children attend school. Next, a set of other factors (related to the educational level, study direction, gender) affect the ability and use of definition strategies. This finding is also a novelty of the present thesis since past studies set age as a determinant and more important factor in the development of competence and definitional skills. Also, with regard to the morphological, semantic and grammatical features of words and their effect on the ability to define words it was found that simple words are more easily defined than compound words; the specific nouns are more easily defined than abstract nouns; and nouns are more easily defined than verbs and adjectives. The resulting findings can improve intelligence assessment tests or be used in direct vocabulary teaching, which is essential for students in order to acquire a basic vocabulary covering basic communication needs. Moreover, the findings of this dissertation can be applied in vocabulary teaching, designing intervention programs for improvement of word definition, including specific categories of words in school textbooks, according to age or other variables. Finally, they can be utilized in lexicography for the improvement of word definitions in the interpretations of entries so that dictionaries become more useful.

Η παρούσα διατριβή έχει ως αντικείμενο μελέτης την ικανότητα ορισμού λέξεων που παράγουν άτομα διαφορετικών ηλικιακών ομάδων, τον καθορισμό των ειδών ορισμού που προτιμώνται από κάθε ηλικιακή ομάδα καθώς και τη συσχέτιση της ορθότητας των παραγόμενων ορισμών από μεταβλητές όπως το μέρος του λόγου (ουσιαστικό, επίθετο, ρήμα), τον τρόπο μορφολογικής δόμησης των λέξεων (απλές και σύνθετες λέξεις), τη σημασιολογική δομή (συγκεκριμένες, αφηρημένες λέξεις) το φύλο, την ηλικία, την κατεύθυνση σπουδών (θεωρητική, θετική) και το μορφωτικό επίπεδο. Το δείγμα αποτέλεσαν 322 άτομα διαφορετικών ηλικιακών ομάδων, μαθητές, φοιτητές και ενήλικες. Τα άτομα αυτά κλήθηκαν να ορίσουν προφορικά τις 16 λέξεις (8 ουσιαστικά, 4 ρήματα και 4 επίθετα). Οι ορισμοί που παρήχθησαν, ηχογραφήθηκαν και, στη συνέχεια, έγινε η απομαγνητοφώνηση των απαντήσεων. Για την κωδικοποίηση και βαθμολόγηση των απαντήσεων υιοθετήθηκε το πρωτόκολλο των Marinellie & Johnson (2002, 2004). Οι ορισμοί αξιολογήθηκαν και βαθμολογήθηκαν τόσο ως προς το περιεχόμενο όσο και ως προς την μορφή σε μία πενταβάθμια κλίμακα στη βάση ενός συνεχούς που αποτυπώνει την αναπτυξιακή πορεία των ορισμών. Το υψηλότερο σκορ που μπορούσε να συγκεντρώσει κανείς ήταν 80 βαθμοί. Από την επεξεργασία των δεδομένων της έρευνας προέκυψε ότι το συνολικό σκορ των απαντήσεων των συμμετεχόντων στην έρευνα αυξάνεται όσο τα παιδιά φοιτούν στο σχολείο. Μετά επιδρά ένα σύνολο άλλων παραγόντων στην ικανότητα και στη χρήση στρατηγικών ορισμού που σχετίζεται με το μορφωτικό επίπεδο, την κατεύθυνση σπουδών, το φύλο. Το εύρημα αυτό αποτελεί και πρωτοτυπία της παρούσας διατριβής αφού οι προηγούμενες μελέτες θέτουν ως καθοριστικό και σημαντικότερο παράγοντα την ηλικία στην ανάπτυξη των ικανοτήτων και δεξιοτήτων ορισμού. Επίσης, αναφορικά με τα μορφολογικά, σημασιολογικά και γραμματικά χαρακτηριστικά των λέξεων και με την επίδρασή τους στην ικανότητα ορισμού των λέξεων, διαπιστώθηκε ότι οι απλές λέξεις ορίζονται ευκολότερα από τις σύνθετες, τα συγκεκριμένα ουσιαστικά ορίζονται ευκολότερα από τα αφηρημένα και τα ουσιαστικά ορίζονται ευκολότερα από τα ρήματα και τα επίθετα. Τα ευρήματα που προέκυψαν μπορούν να βελτιώσουν τα τεστ αξιολόγησης της νοημοσύνης ή να χρησιμοποιηθούν στην άμεση διδασκαλία του λεξιλογίου, που είναι απαραίτητη για να αποκτήσουν οι μαθητές ένα βασικό λεξιλόγιο καλύπτοντας βασικές ανάγκες επικοινωνίας. Επίσης, τα ευρήματα της παρούσας διατριβής μπορούν να αξιοποιηθούν στη διδακτική πράξη μέσα από τη διδασκαλία του λεξιλογίου, τον σχεδιασμό παρεμβατικών προγραμμάτων για τη βελτίωση της ικανότητας ορισμού λέξεων, τη συμπερίληψη συγκεκριμένων κατηγοριών λέξεων στα σχολικά εγχειρίδια ανάλογα με την ηλικία ή άλλες μεταβλητές. Τέλος, μπορούν να αξιοποιηθούν και στη λεξικογραφία έτσι ώστε να βελτιωθούν οι ορισμοί των λέξεων στα ερμηνεύματα των λημμάτων και τα λεξικά να γίνουν πιο χρηστικά.