Γηγενείς ξένοι: προσαρμογή των παλιννοστούντων Αλβανών και Αλβανίδων στα αστικά κέντρα της Αλβανίας

Abstract

This research is focused on Albanian return migration from Greece. I explore the meanings that the returnees attach to their experiences during three periods of their life: before migrating, during their stay in Greece and upon their return to Albania. The examination of these three periods makes possible the understanding of: 1) the extent to which the migration experience and the social and institutional context of the receiving country and the country of origin have influenced their decision to return, as well as their integration process, 2) how they felt initially during their settlement in Greece and back in Albania, 3) the problems they faced during their integration in both countries, 4) how their human, social and economic capital has changed, and 5) the role that the Albanian government has played for facilitating their reintegration to the Albanian society. The data is collected via semi-structured interviews with first generation return migrants, who live and work in Tirana, the capital of Albania, for over a year, or who have retired. Snowball technique is used to find the sample. The narratives of the return migrants are approached through the point of view of interpretivism. Interpretivism allows for an indepth analysis of the meanings they attach to their experiences. The research shows that return migration is not simply a return to a previous, well-known environment, but rather a complicated return to an environment known and unknown, oldand new, changed and unchanged. The social and physical environments have changed significantly enough to make the return migrants feel like foreigners in their homeland. Under these circumstances, the return migrants make continuous comparisons between their life in communist Albania, Greece and modern day Albania. Through their comparisons an image of the ideal homeland emerges. This image is ideal because it is comprised of the sum of all the positive characteristics of the three societies. It is here that they would like to have returned. Having understood their situation within current Albanian society, they are searching for opportunities to a better life in another western country. Migration seems to be a solution again to their problems.

Αντικείμενο της έρευνας αυτής είναι η διερεύνηση της παλιννόστησης των αλβανών μεταναστών πρώτης γενιάς από την Ελλάδα, οι οποίοι ζουν και εργάζονται στα Τίρανα για τουλάχιστον 12 μήνες ή είναι συνταξιούχοι. Η έρευνα εστιάζεται στα νοήματα που οι παλιννοστούντες αποδίδουν στις εμπειρίες τους σε τρεις περιόδους της ζωής τους: πριν μεταναστεύσουν, κατά τη μετανάστευση και, τέλος, μετά την επιστροφή τους στην Αλβανία. Η εξέταση αυτών των τριών περιόδων παρέχει τη δυνατότητα να γίνει κατανοητό μέχρι ποιο βαθμό η μεταναστευτική εμπειρία και το κοινωνικό/θεσμικό πλαίσιο της χώρας υποδοχής και προέλευσης έχουν επηρεάσει την απόφασή τους να παλιννοστήσουν, καθώς και την μετέπειτα διαδικασία προσαρμογής τους, να διερευνηθεί το πώς αισθάνθηκαν αρχικώς κατά την διαδικασία εγκατάστασής τους στην χώρα υποδοχής και κατόπιν στην χώρα προέλευσης, να επισημανθούν τα προβλήματα προσαρμογής τους σε αυτές τις δύο χώρες, να αναλυθεί πως έχει αλλάξει το ανθρώπινο, κοινωνικό και οικονομικό κεφαλαίο των παλιννοστούντων και, τέλος, να εντοπισθεί ο ρόλος του αλβανικού κράτους στην ένταξή τους στην αλβανική κοινωνία. Η συλλογή των δεδομένων έγινε μέσω ημιδομημένων συνεντεύξεων με παλιννοστούντες, για την εύρεση και επιλογή των οποίων χρησιμοποιήθηκε η τεχνική της χιονοστιβάδας. Οι αφηγήσεις τους προσεγγίζονται από την σκοπιά της ερμηνευτικής θεωρίας η οποία επιτρέπει να αναλυθούν σε βάθος τα νοήματα που οι παλιννοστούντες επισυνάπτουν στις εμπειρίες τους.Η έρευνα δείχνει ότι η παλιννόστηση δεν είναι απλώς μια επιστροφή σε έναν παλιό και γνώριμο περιβάλλον. Αντίθετα πρόκειται για επιστροφή σε ένα περιβάλλον ταυτόχρονα παλιό και νέο, οικείο και μεταλλαγμένο. Το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον έχει αλλάξει τόσο ώστε οι παλιννοστούντες να νιώθουν ως «ξένοι» στην χώρα τους. Όντας σε ένα τέτοιο περιβάλλον, οι παλιννοστούντες κάνουν συνεχώς συγκρίσεις μεταξύ της ζωής τους στην κομμουνιστική Αλβανία, στην Ελλάδα και στην τωρινή Αλβανία. Από τις συγκρίσεις αυτές αναδύεται η εικόνα της πατρίδας στην οποία θα επιθυμούσαν να είχαν παλιννοστήσει. Πρόκειται για μια ιδανική εικόνα η οποία αποτελείται από το άθροισμα όλων των θετικών χαρακτηριστικών αυτών των σχετικά διαφορετικών κόσμων. Η κατανόηση της κατάστασης στην οποία βρίσκονται τους ωθεί στην αναζήτηση ευκαιριών για μια καλύτερη ζωή σε άλλες, πιο αναπτυγμένες χώρες της Δύσης.