Το φαγητό στην ελληνική παιδική λογοτεχνία: (1988 - 2015)

Abstract

When food is in abundance, people take it for granted and forget its vital importance.Thus, eating is transformed into a piece of routine, an ordinary body function, and as aresult one might assume that a writer would hardly think of a whole story about amundane theme like food. However, the researchers' remarks reverse this hypothesis,highlighting food as an important literary tool. Moreover, that is also confirmed by itsstrong presence in a wide literary range. Indeed, as the importance of food in adultliterature increases, it also seems to grow in children's literature. Besides, most criticsseem to agree that children's literature is overwhelmed by references to food. However,although food is a recurring motif with multidimensional approaches to children'sliterature, its study is a relatively new field. Specifically, even though food is present inGreek children's books, food and eating habits do not appear systematically within theGreek researchers’ field. This scientific literature gap in the field of children's literatureis covered by this study, opening up a cycle of 'gastronomic' discussions around theGreek children's book. The study’s purpose is to critically approach the presence offood in Greek children's literature from 1988 to 2015 in order to highlight the multipleuses of gastronomic references. Through the thematic analysis of the sample and theblending of different theoretical approaches, the objectives focus on studying thecultural and ideological dimensions of food in children's literature, the pedagogicalrole of the eating habits that are promoted through literary texts for children as well asthe narrative role of eating in the structure of the plot, the setting and the shaping ofthe fictional characters.

Όταν το φαγητό βρίσκεται σε αφθονία, οι άνθρωποι το θεωρούν ως κάτι δεδομένο καιξεχνούν τη ζωτική του σημασία. Μετατρέπεται έτσι σε κομμάτι της ρουτίνας, μιασυνηθισμένη λειτουργία του σώματος, οπότε θα μπορούσε κάποιος να υποθέσει ότιδύσκολα ένας συγγραφέας θα σκεφτόταν μια ολόκληρη ιστορία με ένα πεζό θέμα σαντο φαγητό. Οι επισημάνσεις ωστόσο των μελετητών ανατρέπουν μια τέτοια υπόθεση,αναδεικνύοντας το φαγητό ως ένα σημαντικό λογοτεχνικό εργαλείο, γεγονός πουεπιβεβαιώνεται και από την έντονη παρουσία του σε ένα ευρύ λογοτεχνικό φάσμα.Μάλιστα όσο διογκώνεται η σημασία του φαγητού στη λογοτεχνία ενηλίκων άλλο τόσοφαίνεται να μεγαλώνει και στην παιδική λογοτεχνία. Άλλωστε, κάτι για το οποίοδείχνουν να συμφωνούν και οι περισσότεροι κριτικοί είναι ότι η παιδική λογοτεχνίαείναι υπερκορεσμένη από τις αναφορές στο φαγητό. Ωστόσο, αν και το φαγητόαποτελεί ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο με πολυδιάστατες προσεγγίσεις στην παιδικήλογοτεχνία, η μελέτη του συνιστά ένα σχετικά νέο κλάδο. Συγκεκριμένα, μολονότι τοφαγητό δεν παύει να είναι παρόν στα ελληνικά παιδικά βιβλία, μέσα στα ερευνητικάπεδία ελλήνων μελετητών το φαγητό και οι διατροφικές συνήθειες δεν εμφανίζονταισυστηματικά. Αυτό το κενό της επιστημονικής βιβλιογραφίας στον χώρο της παιδικήςλογοτεχνίας έρχεται να καλύψει η παρούσα μελέτη, ανοίγοντας έναν κύκλο‘γαστρονομικών’ συζητήσεων γύρω από το ελληνικό παιδικό βιβλίο. Σκοπός τηςέρευνας είναι η κριτική προσέγγιση της παρουσίας του φαγητού σε ελληνικά βιβλίαπαιδικής λογοτεχνίας της περιόδου 1988-2015, ώστε να αναδειχθούν οι πολλαπλέςχρήσεις των γαστρονομικών αναφορών μέσα στο παιδικό βιβλίο. Μέσω της θεματικήςανάλυσης του δείγματος και του συγκερασμού διαφορετικών θεωρητικώνπροσεγγίσεων, οι στόχοι επικεντρώνονται στη μελέτη των πολιτισμικών καιιδεολογικών διαστάσεων του φαγητού στην παιδική λογοτεχνία, του παιδαγωγικούχαρακτήρα των διατροφικών συνηθειών που προβάλλονται μέσα από τα λογοτεχνικάκείμενα για παιδιά και του αφηγηματικού ρόλου του φαγητού στη δομή της πλοκής, στηδιαμόρφωση του σκηνικού και τη διάπλαση των μυθοπλαστικών χαρακτήρων.