Ανεργία και υγεία σε περίοδο οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα: διερεύνηση σχέσεων και καταγραφή των επιπτώσεων

Abstract

Aim: Investigating relations and recording the impact of unemployment on the health status during the economic crisis in Greece. Specifically, the research interest focuses on the effects of unemployment on physical and mental health, economic hardship, health behaviors and the utilization of health services.Methodology: A cross-sectional and observation study was conducted in the unemployed population who visited the Employment Promotion Centers (KPA2) of the Manpower Employment Organization (OAED) in Attica from June 2016 to September 2017. The survey was approved by the Management of OAED and the Research Ethics Committee of the University of Peloponnese. The data collection was carried out with a composite, self-completed questionnaire. The methodology was stratified sampling. The results were evaluated by descriptive and inferential statistics. The significance levels were two-tailed and the statistical significance set at 0.05 level.Results: The final sample of the study was 830 unemployed people with a response rate 73.5%. The majority of unemployed were women (66.1%), belonged to the age group of 20-30 years (36.1%) and has completed higher education (54.4%). A very low percentage of the participants (16.4%) suffered from long-term disease. Approximately 3 out of 10 were long-term unemployed with a mean duration of 4 years. 54.2% declared monthly net household income up to € 1.500 before unemployment and reached 90.2% after unemployment (p≤0.001). About 1 in 3 unemployed people reported that they were employed in occasional work or depending on financial support from the family environment. 23.1% faced in high economic distress. Regarding mental health, 55.2% presented depressive symptoms. A reduction in physical health status by 16.7 points before and during unemployment was found (p≤0.001). It is noteworthy that unemployed did not change their eating habits, but they reduced physical activity. Τhe use of alcohol and tobacco was not affected by unemployment. The majority of sample choose mainly the public health system or the contracted health services, with the exception of dental care and mental health services, where private health services are chosen. 42.4% declared unmet health needs due to unaffordable co-insurance payments, however only 15.1% addressed in social settings to meet their needs. Concerning health care expenditures, our research has shown that unemployed spend €1,520 per household and in particular €323 in the form of co-insurance and €1,197 for direct payments, which result in a high rate of catastrophic spending (19%). Differences were observed when the results are weighted on the basis of demographic and socio-economic characteristics of the sample. Conclusions: The increase in unemployment and the above-mentioned health-related factors have been documented to reinforce each other in a bidirectional and feedback relationship. The findings should be taken into account by social and health policy designers, in order to develop strategies tackling unemployment, support policies and action frameworks improving unemployed’ health.

Σκοπός: Η διερεύνηση των σχέσεων και καταγραφή των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα στο επίπεδο υγείας του άνεργου πληθυσμού. Ειδικότερα, το ερευνητικό ενδιαφέρον εστιάζεται στις επιπτώσεις της ανεργίας στη σωματική και ψυχική υγεία, την οικονομική δυσχέρεια, τις συμπεριφορές υγείας και τη χρήση υπηρεσιών υγείας. Μεθοδολογία: Συγχρονική μελέτη παρατήρησης διεξήχθη στον άνεργο πληθυσμό που επισκέφθηκε τα Κέντρα Προώθησης της Απασχόλησης (ΚΠΑ2) του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) στην Αττική κατά την περίοδο Ιούνιο 2016 έως και Σεπτέμβριο 2017. Η έρευνα έλαβε άδεια από τη Διοίκηση του ΟΑΕΔ και την Επιτροπή Ερευνητικής Δεοντολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με ένα σύνθετο, αυτοσυμπληρούμενο ερωτηματολόγιο και ακολουθήθηκε η στρωματοποιημένη δειγματοληψία. Η στατιστική ανάλυση βασίστηκε σε περιγραφική και επαγωγική στατιστική. Τα επίπεδα σημαντικότητας ήταν αμφίπλευρα και η στατιστική σημαντικότητα τέθηκε στο επίπεδο 0,05. Αποτελέσματα: Το τελικό δείγμα της παρούσας διδακτορικής ήταν 830 άνεργα άτομα με ποσοστό ανταπόκρισης 73,5%. Η πλειοψηφία των ανέργων ήταν γυναίκες (66,1%), ανήκε στην ηλικιακή ομάδα 20-30 ετών (36,1%) και είχε ολοκληρώσει τριτοβάθμια εκπαίδευση (54,4%). Πολύ χαμηλό ποσοστό των ανέργων (16,4%) έπασχε από κάποια μακροχρόνια ασθένεια. Σχεδόν 3 στους 10 ήταν μακροχρόνια άνεργοι με μέση διάρκεια 4 έτη. Το 54,2% δήλωσε μηνιαίο καθαρό εισόδημα νοικοκυριού έως €1.500 πριν από την ανεργία, ποσοστό που αυξήθηκε σε 90,2% κατά την περίοδο της ανεργίας (p≤0.001). Περίπου 1 στους 3 ανέργους δήλωσε ότι απασχολείται σε περιστασιακές εργασίες ή βασίζεται στην οικονομική στήριξη από το οικογενειακό περιβάλλον. Το 23,1% αντιμετώπιζε υψηλή οικονομική δυσχέρεια. Σχετικά με τη ψυχική υγεία, το 55,2% παρουσίαζε καταθλιπτικά συμπτώματα και η σωματική κατάσταση υγείας μειώθηκε σημαντικά συγκρινόμενη με πριν την ανεργία κατά 16,7 μονάδες (p≤0.001). Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι οι άνεργοι δεν άλλαξαν τις διατροφικές τους συμπεριφορές, ωστόσο μείωσαν τη σωματική άσκηση. Θετικό ήταν το εύρημα ότι η χρήση αλκοόλ και καπνού δεν αυξήθηκε. Η πλειοψηφία του δείγματος επιλέγει κυρίως το δημόσιο σύστημα υγείας ή τις συμβεβλημένες υπηρεσίες υγείας, με εξαίρεση την οδοντιατρική φροντίδα και τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας, όπου επιλέγονται ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας. Το 42,4% δήλωσε ανεκπλήρωτες ανάγκες υγείας λόγω οικονομικής αδυναμίας στη συνασφάλιση, όμως μόνο το 15,1% επισκέφθηκε κοινωνικές δομές για την κάλυψη των αναγκών του. Ως προς τις δαπάνες για υπηρεσίες υγείας, η έρευνα απέδειξε ότι δαπανώνται €1.520 ετησίως ανά νοικοκυριό και ειδικότερα €323 με τη μορφή συνασφάλισης και €1.197 για άμεσες πληρωμές, οι οποίες συνάγονται υψηλό ποσοστό καταστροφικών δαπανών (19%). Διαφοροποιήσεις παρατηρήθηκαν όταν τα αποτελέσματα σταθμίστηκαν με βάση τα δημογραφικά και κοινωικοοικονομικά χαρακτηριστικά του δείγματος. Συμπεράσματα: Η αύξηση της ανεργίας και οι προαναφερόμενοι παράγοντες που συνδέονται με την υγεία τεκμηριώθηκε ότι συμβαδίζουν σε μια αμφίδρομη και ανατροφοδοτούμενη σχέση. Τα ευρήματα πρέπει να ληφθούν υπόψη από τους σχεδιαστές κοινωνικής πολιτικής και πολιτικής υγείας, προκειμένου να αναπτυχθούν στρατηγικές αντιμετώπισης της ανεργίας, πολιτικές υποστήριξης και πλαίσια δράσεων για τη βελτίωση της υγείας του άνεργου πληθυσμού.