Οι επιπτώσεις των βασικών εννοιών, ορισμών και ταξινομήσεων που χρησιμοποιούνται στις έρευνες οικογενειακών προϋπολογισμών στη συγκρισιμότητα των αποτελεσμάτων μεταξύ των ερευνών

Abstract

The investigation of the over time (and cross-national) comparability of sample survey data is a prerequisite for their analysis. In this context, in this dissertation, the over time comparability of methodological issues of the Greek Household Budget Surveys (HBS) conducted in 1957/1958 to 2015 is examined. The main issues of the sampling design were investigated based on current literature and practice in order to demonstrate that the requirements for the comparability of the sample surveys refer to all aspects of the survey design. Also, the substantive units’ definitions, the measurement of the demographic and social characteristics and the coding of goods and services measuring individual consumption were investigated in order to demonstrate the requirement for their similarity and standardization. The results of the sampling design analysis for the successive Greek HBSs and their implementation shows that, due to the extensive use of substitution in dealing with non-response, all surveys depart from the probability assumption and therefore their comparability is questionable and therefore this practice should be abandoned. Also, the HBS questionnaire should be translated into the most dominant other language, i.e. in Albanian, according to the methods proposed in the literature, so as not to exclude a sub-population from the survey. The results of the investigation for the similarity and standardization of the substantive units definitions show that, the introduction of a reference person requires further systematic scrutiny of their demographic and social characteristics in particular, for the married reference persons in order to determine the impact or not of the dominance rules while analyzing data from these surveys. The results of the investigation on the over time comparability of the measurements of the demographic and social characteristics and the coding of goods and services measuring individual consumption demonstrate that their use requires even less variations and more detail for comparability in order to achieve similarity and standardization of measurements, so as to avoid deviations in comparisons. Furthermore, the extensive use of the demographic and social characteristics in social research demonstrates the need for more detailed examination of the survey instructions issued for the interviewers and more attention should be paid to the coding system and the use of individual consumption codes for the comparability of the measurement of goods and services. In order to demonstrate the complexity of decisions required for ensuring the comparability of measurements over time, a detailed analysis of bread, meat, pasta and rice consumption was carried out. The findings show that, the use of different classifications on goods and services as recorded in the HBS requires a detailed code check in order to allow for over time comparability. Although the analysis presented is not exhaustive, this methodological study contributes to the growing research on the over time comparability of sample survey data that is used extensively in social research. The methodology presented may be easily applied to ensure the cross-national comparability of sample survey data.

Ο έλεγχος της δυνατότητας για διαχρονικές συγκρίσεις (και συγκρίσεις μεταξύ χωρών) των δεδομένων δειγματοληπτικών ερευνών συνιστά προϋπόθεση για την ανάλυσή τους. Στο πλαίσιο αυτό, στην παρούσα διατριβή διερευνάται διαχρονικά η συγκρισιμότητα ζητημάτων της μεθοδολογίας των Ερευνών Οικογενειακών Προϋπολογισμών (ΕΟΠ) που διεξήχθησαν από το 1957/1958 έως το 2015 στην Ελλάδα, ώστε να καταδειχθεί η πολυπλοκότητα των ελέγχων που απαιτούνται να διενεργηθούν πριν από τη διαχρονική ανάλυση των δεδομένων τους. Έτσι, διερευνώνται τα κύρια ζητήματα του δειγματοληπτικού σχεδιασμού, ώστε να καταδειχτεί ότι οι απαιτήσεις για τη συγκρισιμότητα των δειγματοληπτικών ερευνών αναφέρονται σε όλες τις πτυχές του σχεδιασμού της έρευνας σύμφωνα με την τρέχουσα βιβλιογραφία. Επίσης, διερευνώνται οι βασικές έννοιες (substantive units), οι μετρήσεις για τα δημογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά και οι κωδικοί ειδών και υπηρεσιών της ατομικής κατανάλωσης, ώστε να καταδειχτούν οι αποφάσεις που απαιτούνται για την επίτευξη ομοιομορφίας και τυποποίησής τους. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης του δειγματοληπτικού σχεδιασμού των διαδοχικών ΕΟΠ και της εφαρμογής του καταδεικνύουν ότι, λόγω της εκτεταμένης χρήσης της αντικατάστασης για την αντιμετώπιση της μη-απόκρισης, όλες οι έρευνες αποκλίνουν από τη δειγματοληψία πιθανοτήτων και συνεπώς η συγκρισιμότητά τους είναι αμφισβητήσιμη, κατά συνέπεια θα πρέπει να εγκαταλειφθεί η εφαρμογή τους. Επίσης, το ερωτηματολόγιο της έρευνας θα πρέπει να μεταφραστεί στην κυρίαρχη μειονοτική γλώσσα, δηλαδή στα Αλβανικά, σύμφωνα με τις μεθόδους που προτείνονται στη βιβλιογραφία, ώστε να μην αποκλείεται από την έρευνα μια κατηγορία του πληθυσμού. Τα αποτελέσματα της διερεύνησης για την ομοιομορφία και τυποποίηση των βασικών εννοιών υποδεικνύουν ότι, η εισαγωγή του προσώπου αναφοράς απαιτεί περαιτέρω συστηματικό έλεγχο των δημογραφικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών κυρίως των έγγαμων προσώπων αναφοράς για να διαπιστωθεί η επίδραση ή μη των κανόνων κυριαρχίας (dominance rules) κατά την ανάλυση των δεδομένων αυτών των ερευνών. Τα αποτελέσματα της διερεύνησης για τη διαχρονική συγκρισιμότητα των μετρήσεων για τα δημογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά και των κωδικών των ειδών και υπηρεσιών της ατομικής κατανάλωσης υποδεικνύουν ότι, η χρήση τους απαιτεί ακόμη λιγότερες διαφοροποιήσεις και περισσότερη λεπτομέρεια για συγκρισιμότητα ώστε να αποφεύγονται οι αποκλίσεις στις συγκρίσεις. Επίσης, η εκτενής χρήση των δημογραφικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών σε κοινωνικές αναλύσεις απαιτεί λεπτομερέστερη εξέταση των οδηγιών προς τους ερευνητές-συνεντευκτές και μεγαλύτερη προσοχή για το σύστημα κωδικοποίησής τους. Και το ίδιο ισχύει κατά τη χρήση των κωδικών της ατομικής κατανάλωσης για τη συγκρισιμότητα της μέτρησης αγαθών και υπηρεσιών. Για να καταδειχτεί η πολυπλοκότητα των αποφάσεων που απαιτούνται ώστε να διασφαλιστεί η συγκρισιμότητα των δεδομένων των ΕΟΠ διαχρονικά, παρουσιάζεται διεξοδικά η κατανάλωση του ψωμιού, κρέατος, ζυμαρικών και ρυζιού και υποδεικνύονται τα ζητήματα που ενέχονται για συγκρισιμότητα κατά την ανάλυση. Έτσι, η χρήση διαφορετικών ταξινομήσεων για τα αγαθά και τις υπηρεσίες όπως καταγράφονται στις ΕΟΠ απαιτεί έναν αναλυτικό και λεπτομερή έλεγχο των κωδικών ώστε να θεμελιώνεται η σύγκριση των δεδομένων διαχρονικά. Αν και η ανάλυση που παρουσιάζεται δεν είναι εξαντλητική, αυτή η μεθοδολογική μελέτη συμβάλλει στην έρευνα για τα ζητήματα των διαχρονικών συγκρίσεων δεδομένων από δειγματοληπτικές έρευνες που χρησιμοποιούνται εκτενώς στην κοινωνική έρευνα. Η μεθοδολογία που παρουσιάζεται μπορεί να εφαρμοστεί και για τη θεμελίωση της συγκρισιμότητας δειγματοληπτικών δεδομένων μεταξύ διαφορετικών χωρών.