Διαφάνεια και πράξη σε θεσμούς, πολιτικές, διακυβέρνηση: σχεδιασμός – εφαρμογή - αξιολόγηση

Abstract

This study presents new, innovative tools for measuring institutional transparency. The question to be asked is, how to ensure the existence and how to determine the quantity of the necessary institutional will, through the analysis of planning, methods, processes and tools used in policies followed (examples are used from Greece).Thus, the present thesis•Clarifies the relation among transparency and its relative meanings, especially towards their practical meaning and importance at their application in the governance of any kind•Determines the principles and rules that give shape to the limits and conditions of the application tools•Shapes the corruption confrontation strategies •Imports innovative methodology and units of objective measurement and no according to perception evaluation•Imports new transparency evaluation concepts (the footprint, the scale, the certificate) and new transparency data, administration institutions. •Provides examples of applicationOf fundamental significance are the newly introduced principles of transparency as well as the reverse exploitation of the corruptness and intertwining characteristics such as the exclusive pursuit of individual interest.Transparency is defined in this study, not as of theoretical or subjective value and question of strictly personal conscience or as invocation in some hope, but as a clearly applicable into practice size in the higher possible level of institutional organization and operation in national and supranational level.It is given to transparency concrete form and distinct characteristics that can be recorded, be measured and evaluated with concrete criteria and indicators of quantity and quality. Characteristics needed by the state, the institutions and the governance, so that they can flourish and better serve their institutional role.It is also described the present situation and the up to today course for the establishment of transparency in the institutional life of Greece, through the analysis and evaluation of national strategic planning for the fighting of corruptness based on the national plan “TRANSPARENCY”. Transparency was supposed to be a priority for the governmental policies, also related to the relative exterior will, the influences, the tendencies and the restrictions, all over the world, with strategic mistakes however. Mistakes that are immediately related, either with the difficulty in the definition of relative meanings, or with the political will and the factors that shape it or influence it. Transparency is an idea and as a conceptual total can only be defined as the strategic aim of any policy. Its strengthening derives from its practical application as it is expressed through culture, that is to say the attitude that is expressed with the form of behaviors, collective and individual.Transparency, as a frame of behavior, is accompanied by a total of characteristics, aiming among others, to the declaration that its characteristics, principles and rules, are obviously included and implemented in any operations and the will for them. It implies or reveals the intention of any acted action or of the acting the action and that as such, constitutes safety switches of the transparency, such as openness, confidence, communication, honesty, the consequence and the reliability and accountability. In this way, institutional transparency is strengthened, being easy for the others to watch which acts and procedures are executed as well as revealing the intensions behind them. This is the prism transparency is faced in the present study, aiming to the practical application of it as a founded attitude among the institutional governance, policies and procedures.The main conclusion is that, it is feasible in a governance, under the suitable conditions, to find a point of balancing, between a realistic strategy of strengthening transparency and institutional interests.The main prerequisites for that are, the use of suitable tools, the deposit of a strategic plan, the suitable announcement of top level will, for the adoption and faith on the application of the plan and finally, the existence of suitable institutional structures, to objectively control, evaluate and publish the state of the progress and its permanent improvement. The most important of all the above conditions, is the sufficient will, without which, the rest of the above cannot come into practice. This is the reason in the present study the documentation of genuine will is attempted with persistence.

Στην παρούσα μελέτη παρουσιάζονται νέα εργαλεία και μέθοδοι μέτρησης της θεσμικής διαφάνειας. Το ζητούμενο είναι, να διαπιστωθεί αφενός και να εξασφαλιστεί αφετέρου, η ύπαρξη αναγκαίας βούλησης, μέσα από την ανάλυση των σχεδιασμών, μεθόδων, διαδικασιών και χρησιμοποιούμενων εργαλείων, στις διαδοχικές πολιτικές (χρησιμοποιούνται παραδείγματα για τη διαφάνεια στην Ελλάδα). Έτσι, η παρούσα διατριβή•Αποσαφηνίζει τις σχετικές με τη διαφάνεια έννοιες, ιδίως ως προς την πρακτική σημασία που αποκτούν κατά την εφαρμογή τους στη διακυβέρνηση ή όταν σχετίζονται με αυτήν•Προσδιορίζει τις αρχές και τους κανόνες, τα όρια και τις προϋποθέσεις εφαρμογής•Σχηματοποιεί τις στρατηγικές αντιμετώπισης •Εισάγει για πρώτη φορά μέθοδο και μονάδες μέτρησης για αντικειμενική και όχι κατ’ αντίληψη αξιολόγηση•Εισάγει για πρώτη φορά τις έννοιες του αποτυπώματος διαφάνειας, μίας βαθμονομημένης κλίμακας για τη μέτρησή του και του πιστοποιητικού θεσμικής διαφάνειας. Επίσης, συνεπεία αυτών και την τράπεζα αποτυπωμάτων και το διεθνές δίκτυο τραπεζών•Παρέχει παραδείγματα εφαρμογής των ανωτέρωΩς θεμελιώδεις έννοιες τίθενται οι βασικές αρχές διαφάνειας αλλά και η καταγραφή και αντίστροφη αξιοποίηση των χαρακτηριστικών τα οποία αποτελούν θεμέλια της διαφθοράς και της διαπλοκής, όπως είναι η επιδίωξη αποκλειστικά ατομικού συμφέροντος.Στην παρούσα οριοθετείται η διαφάνεια, όχι ως θεωρητική ή υποκειμενική αξία και ζήτημα αυστηρά προσωπικής συνείδησης ή ως επίκληση σε κάποια ελπίδα, αλλά ως εφαρμόσιμο στην πράξη μέγεθος στο υψηλότερο δυνατόν επίπεδο της θεσμικής οργάνωσης και λειτουργίας σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο. Προσδίδονται στη διαφάνεια συγκεκριμένη μορφή και ευδιάκριτα χαρακτηριστικά που μπορούν να καταγραφούν, να μετρηθούν και να αξιολογηθούν με συγκεκριμένα κριτήρια και δείκτες ποσότητας και ποιότητας, που χρειάζονται το κράτος και οι θεσμοί, οι πολιτικές και η διακυβέρνηση, ώστε να μπορέσουν να ευδοκιμήσουν και να αποδώσουν καλύτερα στην υπηρέτηση του θεσμικού τους ρόλου. Περιγράφεται η επικρατούσα κατάσταση και η μέχρι σήμερα πορεία για την καθιέρωση της διαφάνειας στη θεσμική ζωή της Ελλάδας, μέσα από την ανάλυση και αξιολόγηση του εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού για την καταπολέμηση της διαφθοράς βάσει του εθνικού σχεδίου «ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ», ως προτεραιότητα για τις κυβερνητικές πολιτικές, και σε συνάρτηση και με τις σχετικές εξωτερικές επιταγές, τους επηρεασμούς, τις τάσεις και τους περιορισμούς, σε Ευρώπη και στον κόσμο όλο, με στρατηγικά λάθη ωστόσο. Λάθη, που σχετίζονται άμεσα, με τη δυσκολία στον ορισμό των σχετικών εννοιών, με την πολιτική βούληση, αλλά και τους παράγοντες που τη διαμορφώνουν και την επηρεάζουν. Παρόλα αυτά, είναι όμως ωφέλιμο οι πολιτικοί να (ωθούνται να) την επικαλούνται, γιατί έτσι (βάζοντάς τη στον καθημερινό λόγο τους) δημιουργείται (αρχικά) μία έμμεση (ηθική) δέσμευση εκ μέρους τους να τηρήσουν τα λεγόμενά τους. Η διαφάνεια είναι ιδέα και ως εννοιολογικό σύνολο δεν μπορεί παρά να οριστεί μόνο ως ο στρατηγικός σκοπός μιας πολιτικής. Η εμπέδωσή της πηγάζει από την πρακτική της εφαρμογή όπως εκφράζεται μέσα από την κουλτούρα, δηλαδή τη νοοτροπία που εκδηλώνεται με τη μορφή συμπεριφορών, συλλογικών και ατομικών. Η διαφάνεια, ως πλαίσιο συμπεριφοράς, συνοδεύεται από ένα σύνολο χαρακτηριστικών, με σκοπό μεταξύ άλλων, να δηλωθεί ότι στον τρόπο εκτέλεσης των όποιων λειτουργιών, εμπεριέχονται με τρόπο εμφανή, συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τη βούληση και υποδηλώνουν ή αποκαλύπτουν την πρόθεση της ενεργούμενης πράξης ή του ενεργούντος την πράξη και που ως τέτοια, αποτελούν δικλείδες διασφάλισης της διαφάνειας, όπως είναι η αντικρυψίνοια (openness), η εμπιστοσύνη, η επικοινωνία (communication) και ως συστατικά της η ειλικρίνεια (honesty), η συνέπεια και η αξιοπιστία, υποχρέωση λογοδοσίας (accountability) . Μέσω του τρόπου αυτού, η διαφάνεια ενισχύεται, όντας εύκολο για τους άλλους να δουν τι ενέργειες εκτελούνται, με ποια πρόθεση και με ποιες διαδικασίες. Υπό αυτό το πρίσμα αντιμετωπίζεται στο παρόν η εμπέδωση της διαφάνειας, εννοούμενη ως θεμελιωμένη νοοτροπία και αντίληψη που επιβεβαιώνεται και αποδεικνύεται στην εφαρμογή της, με την πράξη. Τα αντικείμενα που πραγματεύεται η παρούσα μελέτη ήταν και είναι υπό διαρκή μετεξέλιξη, γεγονός που είχε ως συνέπεια τη διαρκή μεταβολή της επιλογής περί του χρόνου κατά τον οποίο θα παρουσιαζόταν ώστε να αποτελεί ένα ενιαίο χρονικά σύνολο, τόσο με την τρέχουσα πολιτική πραγματικότητα, όσο και ως προς την ωριμότητα και την ενότητα των αποτελεσμάτων της. Από τα τελευταία, το κυριότερο συμπέρασμα είναι ότι είναι εφικτό σε μία διακυβέρνηση, υπό τις κατάλληλες προϋποθέσεις, να βρεθεί ένα σημείο εξισορρόπησης, ανάμεσα σε μία ρεαλιστική στρατηγική εμπέδωσης της διαφάνειας και στα όποια συμφέροντα. Ως βασικότερες προϋποθέσεις τίθενται, η χρήση των κατάλληλων εργαλείων, η κατάθεση κρινόμενου σχεδίου, που να περιγράφει και να εξειδικεύει τους στόχους της στρατηγικής, η κατάλληλη δημοσιοποίηση της βούλησης σε επίπεδο κορυφής, για την υιοθέτηση και πιστή εφαρμογή του σχεδίου και τέλος, η ύπαρξη κατάλληλων θεσμικών δομών, ώστε να υπόκειται σε αντικειμενικό έλεγχο και να αξιολογείται δημόσια η πρόοδος του σχεδίου και η διαρκής βελτίωσή του . Η σπουδαιότερη ωστόσο, από τις παραπάνω προϋποθέσεις, είναι η επαρκής βούληση αφού χωρίς την έμπρακτη διαπίστωσή της, οι υπόλοιπες δεν μπορούν να αποδώσουν στην πράξη. Για αυτό και επιδιώκεται με επιμέλεια στην παρούσα η τεκμηρίωση της πραγματικής βούλησης.