Ενθουσιαστικές ασκητικές τάσεις στην ύστερη αρχαιότητα

Abstract

The aim of the present thesis was the systematically record of the "enthusiastic" ascetic tendencies from the side of the religious groups, mainly in the East, during the period of Late Antiquity. We examined the ascetic behavior before the appearance of Christianity, mainly in the groups of Jainism, Buddhism, the communities of Essenes and Therapeutae as well as within the Greek-Roman world, in order to identify similarities and differences with the subsequent Christian ascetic movement. We referred to the system of Gnosticism and heretic groups due to the fact that they acted parallel to the Christianity and in many cases under its influence. In the main part, we sought the origins of the Christian ascetic movement starting with the Old and New Testament, we referred to the meaning, purpose and ideals of Christian exercise and then we examined the martyrdom and witnesses as a first type of "enthusiastic" ascetic behavior. We then recorded the transition of ascetics from the desert to a more organized and systemic form of ascetic life and the adoption of "enthusiastic" ascetic behaviors within the monasteries. An account of the development of monasticism by area is attempted then with the aim to discover how, where and why most of the ascetic extremes appeared. We also examined the ascetic literature of the period. In addition to all of the above we recorded all the examples of the ascetics identified in the sources and who followed a more rigorous ascetic life.

Σκοπός της διατριβής ήταν η συστηματική καταγραφή των «ενθουσιαστικών» ασκητικών τάσεων θρησκευτικών ομάδων, κυρίως στο χώρο της Ανατολής, κατά την Ύστερη Αρχαιότητα. Εξετάσαμε την ασκητική συμπεριφορά πριν την εμφάνιση του χριστιανισμού, στις ομάδες του Τζαϊνισμού, του Βουδισμού, στις κοινότητες των Εσσαίων και των Θεραπευτών καθώς επίσης και εντός του ελληνο-ρωμαϊκού κόσμου, με σκοπό να εντοπιστούν ομοιότητες και διαφορές με το μετέπειτα χριστιανικό ασκητικό κίνημα. Στη συνέχεια αναφερθήκαμε στο σύστημα του Γνωστικισμού και των αιρετικών ομάδων, εξαιτίας του γεγονότος ότι έδρασαν παράλληλα με τον χριστιανισμό και πολλές φορές υπό την επίδρασή του. Στο κύριο μέρος αναζητήσαμε τις απαρχές του χριστιανικού ασκητικού κινήματος ξεκινώντας από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, αναφερθήκαμε στη σημασία, το σκοπό και τα ιδεώδη της χριστιανικής άσκησης και εν συνεχεία στο μαρτύριο και τους μάρτυρες ως ένα πρώτο είδος «ενθουσιαστικής» ασκητικής συμπεριφοράς. Ένα άλλο θέμα με το οποίο ασχοληθήκαμε, ήταν η μετάβαση των ασκητών από την έρημο σε μια πιο οργανωμένη και συστηματοποιημένη μορφή ασκητικού βίου και η υιοθέτηση «ενθουσιαστικών» ασκητικών συμπεριφορών εντός των μοναστηριών. Ερευνήσαμε την ανάπτυξη του μοναχισμού ανά περιοχή με σκοπό να εντοπίσουμε που εκδηλώθηκαν οι περισσότερες ασκητικές ακρότητες και γιατί. Ένα άλλο θέμα, στο οποίο αναφερθήκαμε, ήταν η ασκητική γραμματεία της περιόδου. Επιπλέον παράλληλα με όλα τα παραπάνω καταγράψαμε ένα ένα τα παραδείγματα των ασκητών που εντοπίστηκαν στις πηγές, οι οποίοι ακολούθησαν μια πιο αυστηρή ασκητική ζωή.